وقف موقّت؛ برون رفت از بن بست های حقوقی و توسعه کارآمدی اقتصادی

حسین حقیقت پور؛ محمد حسن حائری یزدی

دوره 15، شماره 33 ، اسفند 1402، صفحه 7-38

https://doi.org/10.22075/feqh.2020.20115.2385

چکیده
  در تلقّی مشهور فقیهان، فصل ممیّز وقف نسبت به جنس عطایا، حبس اصل مال به انضمام تسبیل منافع آن است و بر این مبنا، «دوام» از ویژگی ­های ضروری وقف انگار می­شود. این تلقّی از یک سو مستلزم نگاهداشت سرمایه از گردش مالی و بازتولید ثروت است و از سوی دیگر، لزوم پیروی از اراده واقف و احتیاط در انطباق وضعیّت وقف بر آن، گاه به بن ­بست ­هایی ...  بیشتر

قاعده فقهی «شَیـن»

اردوان ارژنگ؛ سمیه آقایی نژاد

دوره 15، شماره 33 ، اسفند 1402، صفحه 39-68

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.23910.2939

چکیده
  براساس این قاعده، قصاص عضو به جهت «شین» (عیب) است که به سبب جنایت پدید آمده است (انّما یکون القصاص من أجل الشین)، نه مجرّد قطع و جدا شدن عضو. «شین» تا کنون جایگاه خود را به مثابه یک قاعده فقهی به دست نیاورده است. بر این اساس، مسأله این جستار تحقیقی، استخراج و تأسیس قاعده فقهی شین، به عنوان قاعده­ای اساسی در باب قصاص عضو است. ...  بیشتر

اصل تسبیب با محوریّت آراء قضائی و اداری

عباس زراعت؛ محدثه زراعت؛ ام لیلا فقیه عبداللهی؛ زهرا زندیه

دوره 15، شماره 33 ، اسفند 1402، صفحه 69-96

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.28377.3379

چکیده
  مهم‌ترین بخش هر رأی قضایی و شبه قضایی، بخش تسبیب آن است به این معنا که رأی، باید موجه، مستند و مدلل باشد و اسباب قانونی و مادی آن بیان گردد. رأی فاقد تسبیب به منزله عدم رأی است و به ندرت اتفاق می‌افتد که چنین آرائی صادر شود اما موارد فراوانی وجود دارد که تسبیب به شکل ناقص یا معیوب صورت می‌گیرد. از آنجا که در ادبیات حقوقی ایران منابع کافی ...  بیشتر

علم به وقوع نتیجه در حقوق کیفری ایران

محمد ابراهیم شمس ناتری؛ فرزاد تنهائی

دوره 15، شماره 33 ، اسفند 1402، صفحه 97-126

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.27395.3279

چکیده
  علم به وقوع نتیجه به معنای آگاهی عرفی مرتکب به نتیجه رفتار ارتکابی خویش، یکی از ارکان متشکّله عنصر معنوی در جرائم مقیّد محسوب می گردد. امری که در حقوق کیفری از آن به قصد غیر مستقیم یا  تبعی یاد می شود، در حالی که  نقش ماهوی و مستقلّ آن در عرض قصد نتیجه را نباید از نظر دور داشت. چنان که در مواردی ممکن است مرتکب عالم به وقوع نتیجه، فاقد ...  بیشتر

اوصاف قانون و درآمدی بر «سیاست‌های کلی نظام قانون‌گذاری»

محمود شاطریان؛ جواد یحیی‌زاده

دوره 15، شماره 33 ، اسفند 1402، صفحه 127-152

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.27304.3272

چکیده
  قانون و قانونگذاری، اگر مهمّ ‌ترین مسأله انسان امروز و دولت مدرن نباشد، یکی از اساسی‌ترین آنهاست؛ امری که در شکل اصیل آن، گرچه به‌ ‌وسیلۀ قوّه مقنّنه و از رهگذار شور و رایزنی جمع کثیری از نمایندگان مردم در پارلمان، منبعث و متولّد می‌شود اما محدود در آن نمانده و بر گونه ‌های مختلف فعالیّت ‌های بشری و توسعۀ جوامع اثرگذار است. پر واضح ...  بیشتر

سیاست جنایی ایران در قبال بزهکاری اطفال و نوجوانان با نگاهی تطبیقی به حقوق انگلیس

فرزانه رادمهر؛ علی رضوانی؛ حمید مسجدسرایی

دوره 15، شماره 33 ، اسفند 1402، صفحه 153-194

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.28511.3386

چکیده
  بزهکاری اطفال و نوجوانان، از موضوعاتی است که سیاست جنایی، ناگزیر به تعریف و تعیین اصول خاصّ تأثیرات خود در این مورد گردیده است. این امر به معنای سیاست کیفری ویژه ای در قبال بزهکاران صغیر ناسازگار است، زیرا یکی از ثمرات تلخ اجتماعات صنعتی کنونی، بزهکاری اطفالی می باشد که هنوز زندگی اجتماعی را شروع ننموده اند؛ اما بر اثر عوامل اجتماعی، ...  بیشتر

جستاری در مشروعیّت پیوند عضو حیوان به انسان

عبدالرضا فرهادیان

دوره 15، شماره 33 ، اسفند 1402، صفحه 195-212

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.26895.3230

چکیده
  موضوع پیوند اعضای حیوان به انسان، یکی از پیشرفت ‌های شگرف در حوزه علوم پزشکی در سال های اخیر است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی مشروعیّت این پدیده در پرتو فقه و نظام حقوقی ایران و به روش توصیفی - تحلیلی انجام شده است. یافته های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که چنان چه با رویکرد سنّتی، یا به تعبیری رویکرد «عنوان محوری»، به پدیدۀ پیوند عضو حیوان ...  بیشتر

درنگی در کارکرد نهاد داوری در قراردادهای پیمانکاری با تحلیل رویه قضائی

سید جواد سیدی جاجرم؛ وحید پایان؛ ندا بیگدلی آذری

دوره 15، شماره 33 ، اسفند 1402، صفحه 213-258

https://doi.org/10.22075/feqh.2023.30182.3554

چکیده
  در حال حاضر، دولت‌ها به منظور ایجاد بسترهای مناسب و اجرای زیرساخت‌های عمرانی، از قراردادهای پیمانکاری با شرکت‌های داخلی و خارجی استفاده می‌کنند. اما این قراردادها در برخی موارد با مشکلاتی مانند تفسیر و نحوه اجرا همانند سایر قراردادهای تجاری مواجه می‌شوند.از طرف دیگر، ماهیّت قراردادهای پیمانکاری موجب می­شود که اختلاف به سرعت ...  بیشتر

نقش عرف در جاودانگی آیین اسلام

محمدحسین روحی یزدی؛ سید محمدرضا آیتی؛ اصغر عربیان

دوره 15، شماره 33 ، اسفند 1402، صفحه 259-288

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.26851.3225

چکیده
  عرف صحیح و مورد تأیید شارع، یکى از ادله و ابزارهاى استنباط حکم شرعى و در مواردى مهم ترین و بعضاً تنها سند براى پاسخ به نیازهای روز جامعه، در عرصه اجتهاد می باشد. شارع در امور غیر عبادی، مسلک عرف را تأیید کرده، و چون أمارات عقلایى نیاز به جعل حجیّت از سوى شارع ندارند؛ بلکه همین که عقلانى باشند براى حجیّت کافی است، زیرا مخاطب احکام شرع، ...  بیشتر

واکاوی تعهّد به درستکاری در حقوق قراردادهای نوردیک و نظام حقوق اسلامی

هدیه حبیبیان؛ علیرضا یزدانیان؛ مهراب داراب پور؛ سید محمدرضا آیتی

دوره 15، شماره 33 ، اسفند 1402، صفحه 289-322

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.28305.3370

چکیده
  به طور متعارف، نصوص قانونی و شروط ضمن عقد، عامل تعیین کننده نحوه رفتار متعاقدین در روابط قراردادی هستند؛ با این حال، در دهه های اخیر، علمای حقوق در خصوص امکان به کارگیری اصول و هنجارهای نانوشته به منظور تغییر روابط قراردادی، بحث کرده اند. یکی ازمصادیق بارز این اصول، تعهّد به درستکاری است. تعهّد مذکور یک اصل اخلاقی - قانونی نانوشته ...  بیشتر

باز اندیشی در پرداخت فاضل دیه در قتل عمد بدون رضایت قاتل

زهرا فیض

دوره 15، شماره 33 ، اسفند 1402، صفحه 323-348

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.25278.3100

چکیده
  رویکرد قانونگذار در تمامی مقرّرات ناظر بر قتل عمد در قانون مجازات اسلامی این بوده است که حقّ قصاص برای اولیای دمّ، حقّی تعیینی بوده و دریافت دیه تنها با رضایت قاتل امکان‌پذیر می‌باشد. انتخاب و پذیرش دیدگاه تعیینی اگرچه به واسطۀ شهرت آن بوده است، اما پذیرش آن سبب گردید تا در برخی از صورت ­های قتل همچون اجرای قصاص در موارد پرداخت فاضل ...  بیشتر

مبانی فقهی حقوقی بهداشت فردی و اجتماعی در پرتو بروز بیماری های نوظهور

عبداله جلیلی؛ داود داداش نژاد دلشاد؛ مرتضی براتی

دوره 15، شماره 33 ، اسفند 1402، صفحه 349-380

https://doi.org/10.22075/feqh.2023.30931.3626

چکیده
  تمامی افراد جامعه نسبت به یکدیگر مسئولیّت به احتیاط داشته و بایستی در زمان شیوع بیماری ­های واگیردار بهداشت فردی و اجتماعی را رعایت نمایند تا باعث انتقال و گسترش آن به دیگری و سایر افراد جامعه نگردد. بررسی حکم فقهی و حقوقی عدم رعایت بهداشت در برابر بیماری ­های واگیر نوظهور و ضمان و مسئولیّت کیفری انتقال­دهنده آن از اهمیّت بسزایی ...  بیشتر

مبانی ایده نوین آیت الله خویی در رد قاعده تفاضل

سیدمحمدوحید طبسی حائری؛ موحد داودی

دوره 15، شماره 33 ، اسفند 1402، صفحه 381-410

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.21756.2642

چکیده
  در باب تقسیم ارث برادرزادگان، اکثر فقها به قاعده تفاضل قائل شده و سهم الارث ذکور را نسبت به اناث، دو برابر درنظر گرفته اند. این در حالی است که مطابق دیدگاه آیه الله خوئی، در فرض فقدان دلیل خاصّ، باید به اصل تساوی رجوع کرده و ادله قاعده تفاضل، قادر به تسرّی از قدر متیقّن نیست. سؤال اصلی آن است که مبانی اجتهادی دیدگاه مرحوم خوئی در این ...  بیشتر

تأمّلی در جرم شناسی سبز؛ داشته ها و بایسته ها

علی رشیدی؛ مریم آقائی بجستانی؛ محمد روحانی مقدم

دوره 15، شماره 33 ، اسفند 1402، صفحه 411-446

https://doi.org/10.22075/feqh.2023.31534.3675

چکیده
  جرائم زیست محیطی که شامل هرگونه فعل زیانبار به محیط زیست شده و امروزه تحت عنوان «جرم شناسی سبز» از آن تعبیر می شود و چارچوب مباحث نظری مرتبط با آن همواره موضوع بحث علوم داخلی و اسناد بین المللی بوده است. در این نوشتار، با نگاهی توصیفی - تحلیلی پیشینه تقنینی این جرائم، مبانی حقوقی جرم سبز و مهم تر از آن، چالش های مقابله با جرم سبز ...  بیشتر