جستاری در مشروعیّت پیوند عضو حیوان به انسان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق، واحد کاشان، دانشگاه آزاد اسلامی، کاشان، ایران.

چکیده

موضوع پیوند اعضای حیوان به انسان، یکی از پیشرفت ‌های شگرف در حوزه علوم پزشکی در سال های اخیر است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی مشروعیّت این پدیده در پرتو فقه و نظام حقوقی ایران و به روش توصیفی - تحلیلی انجام شده است. یافته های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که چنان چه با رویکرد سنّتی، یا به تعبیری رویکرد «عنوان محوری»، به پدیدۀ پیوند عضو حیوان به انسان بنگریم برخی عوامل، مانع از صدور حکم به جواز پدیدۀ مذکور خواهد شد؛ اما با اتّخاذ رویکرد فقه مقاصدی می‌توان از چهارچوب ها و قالب عناوین سنّتی عبور کرده و به جواز پیوند عضو حیوان به  انسان حکم کرد. جواز مشروعیّت پدیدۀ پیوند عضو حیوان به انسان، در سایه اصول مهمّی همچون اصل صحّت، قاعده لاضرر و اصل وجوب حفظ نفس و درمان، قابل توجیه است. در فقه، نصّی مبنی بر ممنوعیّت پیوند عضو حیوان به انسان به چشم نمی خورد؛ از اینرو هر کسی مکلّف است از ورود ضرر به خود جلوگیری نموده و در جهت درمان نارسایی ها و بیماری های خود بکوشد. نقص در هر یک از اعضای بدن انسان نیز مصداق بارزی از بیماری، و پدیدۀ پیوند عضو نیز مصداق بارزی از فرآیند درمان محسوب می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An investigation into the legitimacy of xenotransplantation

نویسنده [English]

  • Abdolreza Farhadian
Assistant Professor, Department of Law, Kashan Branch, Islamic Azad University, Kashan, Iran.
چکیده [English]

Xenotransplantation, or implantation of animal organs into human bodies, is one of the recent significant advances in medical sciences. This study uses a descriptive-analytical design to examine the legitimacy of this phenomenon in light of Fiqh and Iranian legal system. The results indicate that adopting a traditional approach may prevent decreeing a permission for this phenomenon. However, taking an intentional approach to Fiqh enables going beyond traditional approaches and consequently decree a permission. The legitimacy of the xenotransplantation phenomenon can be justified in light of important principles such as the principle of correctness, the no-harm rule, and the principle of self-preservation and healing. There is no evidence in Fiqh forbidding xenotransplantation; thus, everyone is supposed to save themselves from harm and attempt to cure possible diseases. Defects in any organs of the human body could be considered as a clear example of a disease, thus justifying the process of xenotransplantation for curing a disease.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Medical law
  • Xenotransplantation
  • Intentional Fiqh
- الوانی جامی، سپیده؛ خوافی، سعید (1396)، بررسی قابلیّت مطالبه دیه عضو پیوندی از حیوان به انسان، وکیل مدافع، 16، 115-131.
- حاتمی، صدیقه؛ امینی، راضیه (1396)، پیوند عضو حیوان به انسان از منظر فقه و حقوق پزشکی، دین و سلامت، 1، 61-69.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن (1416ق)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج1، قم: مؤسسه آل البیت(ع).
- دفترتبلیغات اسلامی (شعبه خراسان رضوی) (1388)، مسائل مستحدثه پزشکی: شبیه سازی، نشانه های مرگ و زندگی، یائسگی و ...، قم: بوستان کتاب.
- سبحانی تبریزی، جعفر (1423ق)، الإنصاف فی مسائل دام فیها الخالف، ج2، چ3، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
- صدوق(شیخ)، محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمّی (1362)، الخصال، ج2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- صدوق(شیخ)، محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمّی (1413ق)، من لایحضره الفقیه، ج3، چ2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- ضغیمی، مریم؛ پوربهاءالدینی زرندی، نرجس؛ امینی زاده، نرجس (1391)، ملاحظات اخلاقی مربوط به پیوند عضو از حیوان به انسان، فصلنامه اخلاق پزشکی، 21، 65-80.
- عباسی، محمود (1383)، حقوق پزشکی(پیوند اعضا)، ج6، تهران: حقوقی.
- کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، ج5، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
- لاریجانی، باقر (1382)، پیوند اعضاء (مباحث علمی، اخلاقی، حقوقی و فقهی)، تهران: برای فردا.
- مجلسی(علامه)، محمدباقر (1403ق)، بحار الانوار الجامعه لدرر أخبار الائمه الأطهار، ج5، بیروت: مؤسسه الوفاء.
- مرادی، یوسف؛ کیخا، محمدرضا؛ خاکپور، حسین (1395)، بررسی پیوند اعضای حیوان نجسالعین و مردار به انسان از نظر فقه امامیه،  فقه پزشکی، 28 و29، 161-187.
- مسجدسرائی، حمید؛ نظری، اعظم (1398)، حکم پیوند عضو قطع شده پس از اجرای حدّ سرقت، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 20، 351- 372.
- میرهاشمی، سرور (1385)، مبانی مشروعیّت پیوند اعضا، فقه و حقوق خانواده، 44، 90-111.
- وکیلی نژاد، مولودالسادات؛ قربان نژاد، فاطمه؛ تابعی، سید ضیاءالدین؛ محمودیان، فرزاد (1387)، ملاحظات اخلاقی و اجتماعی در تکنولوژی پیوند عضو از حیوان به انسان، اخلاق و تاریخ پزشکی، 1، 40-31.
- Lee, Jun-Heon, Moran, Chris (2001), Current status of xenotransplantation- a review, Asian-Australasian Journal of Animal Sciences, 14, 1497-1504.
- Purdy, Laura (2000), should we add “Xeno” to “Transplantation”?  Cambridge: Cambridge University Press.
- Samdani, T. Chao, E. Greenstein, MS. (2010). Xenotransplantation. The HON code principles of the Health on the Net FDoundation, Web. Feb 26, 2011. Available from: URL:http://emedicine.medscape.com/article/432418-overview
- Cooper, Davi (2008), Franken swine, or bringing home the bacon. Organogenesis Forum, 4, 1-10.