درنگی در کارکرد نهاد داوری در قراردادهای پیمانکاری با تحلیل رویه قضائی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش اموخته کارشناسی ارشد حقوق خصوصی موسسه غیر انتفاعی اشراق (نویسنده مسئول)

2 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران.

چکیده

در حال حاضر، دولت‌ها به منظور ایجاد بسترهای مناسب و اجرای زیرساخت‌های عمرانی، از قراردادهای پیمانکاری با شرکت‌های داخلی و خارجی استفاده می‌کنند. اما این قراردادها در برخی موارد با مشکلاتی مانند تفسیر و نحوه اجرا همانند سایر قراردادهای تجاری مواجه می‌شوند.از طرف دیگر، ماهیّت قراردادهای پیمانکاری موجب می­شود که اختلاف به سرعت و چه بسا در محل اجرای پروژه، حلّ و فصل شود. روش های حلّ و فصل اختلافات با توجه به رویکرد غیر قضائی آن می­تواند نسبت به حلّ سریع وکاهش هزینه ها در رسیدگی مؤثّر باشد. از جمله این روش­ها، رجوع به داوری است. قانونگذار ایرانی در ماده 53 شرایط عمومی پیمان، شورای عالی فنّی سازمان برنامه و بودجه را به عنوان مرجع داوری حلّ و فصل اختلافات تعیین نموده، اما از آنجایی که محدوده ماده 53 مذکوردر قلمرو اصل 139 قانون اساسی و ماده 457 آئین دادرسی مدنی بوده و از طرف دیگر، به دلیل عدم دامنه مشخّص در خصوص اموال دولتی و عمومی، این مسأله، مورد بحث و اختلاف نظر می­ باشد. هدف از نگارش این مقاله ضمن بررسی نمودن حلّ اختلافات توسّط داوری، تبیین ماهیّت و نحوه­ اجرای تصمیمات نهاد داوری در قراردادهای پیمانکاری نیز می باشد. در این پژوهش با روشی توصیفی - تحلیلی سعی می­شود به نقد و بررسی ظرفیّت ­های حقوقی نهاد داوری شورای عالی فنّی سازمان برنامه و بودجه، و همچنین دلایل ناکارامدی و بروز اختلافات در پروژه های عمرانی پرداخته شده و شرایط و روش های حلّ و فصل اختلافات در فیدیک را بیان می­دارد. علاوه بر این، دامنه پذیرش رسیدگی به اختلافات قراردادهای عمرانی به معنای خاص خود که شرایط عمومی پیمان را منضمّ به خود دارند و نحوه پذیرش و اجرای آرای صادره از سوی نهاد داوری سازمان برنامه و بودجه مورد بررسی و تحلیل قرار می­گیرد. راه حلّ اساسی و مهمّ آن است که هیأت وزیران به موجب مصوّبه ای، مجوّز موضوع اصل 139 و ماده 457 آیین دادرسی مدنی را صادر نموده و اجازه دهد دعاوی ناشی از قراردادهای پیمانکاری، به مراکز داوری معتبر و مستقلّ مانند مرکز داوری اتاق بازرگانی ایران ارجاع شده و ماده 53 شرایط عمومی پیمان اصلاح گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Review of the Function of Arbitration Institution in Construction Contracts Based on Judicial Practice

نویسندگان [English]

  • SeyedJavad Seyedi Jajarm 1
  • Vahid Payan 2
  • Neda Bigdeli Azari 2
1 MA in Private Law, Ashraq Non-Profit Institute: (Corresponding Author)
2 PhD Student in Criminal Law and Criminology, Semnan Branch, Islamic Azad University, Semnan, Iran.
چکیده [English]

In order to create appropriate platforms and implement infrastructure projects, governments currently use contracting contracts with domestic and foreign companies. However, these contracts in some cases face problems such as interpretation and implementation methods similar to other commercial contracts. On the other hand, the nature of contracting contracts requires that disputes be resolved quickly and possibly at the project site. Dispute resolution methods, given their non-judicial approach, can be effective in resolving quickly and reducing litigation costs. One of these methods is resorting to arbitration. The Iranian legislator in Article 53 of the General Conditions of the Contract has determined the Supreme Technical Council of the Planning and Budget Organization as the arbitration body for resolving disputes. However, since the scope of the mentioned Article 53 is within the scope of Article 139 of the Constitution and Article 457 of the Civil Procedure Code, and on the other hand, due to the lack of a specific scope regarding government and public properties, this issue is a matter of debate and disagreement. The purpose of this article is to review the settlement of disputes by arbitration, as well as to explain the nature and implementation of the decisions of the arbitration institution in contracting contracts. In this research, with a descriptive-analytical method, an attempt is made to criticize and analyze the legal capacities of the arbitration institution of the Supreme Technical Council of the Planning and Budget Organization, and also the reasons for inefficiency and the occurrence of disputes in projects are discussed and the conditions and methods of dispute resolution in FIDIC are stated. In addition, the scope of acceptance of to disputes of contracts in the specific sense that have the general conditions of the contract attached to them and the method of accepting and enforcing the awards issued by the arbitration institution of the Planning and Budget Organization are reviewed and analyzed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contracting Contract
  • General Conditions of Contract
  • Arbitration
  • FIDIC
  • Judicial Practice

مراجع

- آزاد، زهرا؛ خانزادی، مصطفی؛ چاله کایی، علیرضا (1394)، انواع دعاوی در پروژه های عمرانی و ارائه راهکارهایی جهت کاهش آنها، کنفرانس توسعه محوری مهندسی عمران، معماری، برق و مکانیک ایران، گرگان، گروه آموزشی و پژوهشی شرکت مهندسی بارو گستر پارس با همکاری آکادمی آکسفورد سرت انگلستان.
- اسکینی، ربیعا (1391)، داوری پذیری دعاوی در حقوق ایران، مجموع مقالات همایش صدمین سال تاسیس نهاد داوری در حقوق ایران.
- اسماعیلی هریسی، ابراهیم (1389)، شرح حقوقی پیمان، چ3، تبریز: سازمان مدیریت و برنامه ریزی.
- امامی، محمد؛ استوار سنگری، کورش (1401)، حقوق اداری، ج1، تهران: میزان.
- تفرشی، محمد عیسی؛ اسدی نژاد، سید محمد (1387)، ویژگی های مقررات داوری سازمان جهانی مالکیت فکری و مقایسه آن با داوری تجاری بین المللی، فصلنامه حقوق، 38 /1، 91-109.
- توسلی جهرمی، منوچهر (1380)، نگاهی به شیوه های جایگزین حل اختلاف (ADR) در مقررات جدید اتاق بازرگانی بین المللی، مجله حقوقی، نشریه دفتر خدمات حقوقی بین المللی جمهوری اسلامی ایران، 26و27، 365-382.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1400)، ترمینولوژی حقوق تهران: کتابخانه گنج دانش.
- خدابخشی، عبدالله (1391)، حقوق اداری و دعاوی مربوط به آن در رویه قضایی، چ2، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- خورسندیان، محمدعلی؛ شنیور، قادر (1390)، ماهیّت عقد مرکّب در فقه و حقوق موضوعه، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 4، 87-110.
- خلیلیان، سید خلیل (1382)، دعاوی حقوقی ایران و آمریکا در دیوان لاهه، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- رحمانیان، مسعود (1395)، آثار حقوقی قراردادهای پیمانکاری دولتی، تهران: کتاب آوا.
- رشیدی، علی (394)، اصول تنظیم قراردادهای پیمانکاری، تهران: رامان سخن.
- زرکلام، ستار (1383)، تفکیک بین نهادهای شبه داوری از نهاد داوری در قراردادهای پیمانکاری بینالمللی، فصلنامه مدرّس علوم انسانی، 37، 105-132.
- شاکری، اقبال؛ موسی خانی، احسان (1391)، مدیریت ادعا و ریسک با ملاحظات قراردادی، همایش ملی مهندسی عمران و توسعه پایدار، مشهد: موسسه آموزش عالی خاوران.
- شیروی، عبد الحسین (1380)، پروژه های ساخت، بهره برداری و انتقال(BOT)، نامه مفید، 26، 31-50.
- صفائی، سید حسین (1375)، مقالاتی درباره حقوق بین الملل و داوری های بین المللی، تهران: میزان.
- طباطبایی موتمنی، منوچهر (1384)، مفهوم، انواع و قواعد حاکم بر قراردادهای عمومی، مجله پژوهش های حقوقی، 7، 99-127.
- عابدی، محمدتقی (1385)، صلاحیت قضائی و صلاحیت داوری (تحلیلی بر یک رای صادره در مساله صلاحیت)، مجله حقوقی بین المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین المللی معاونت حقوقی و امور مجلس ریاست جمهوری 35، 89-146.
- کاتوزیان، ناصر (1400)، اثبات و دلیل اثبات (شهادت، اماره، سوگند و اصول عملی)، چ5، تهران: میزان.
- کریمی، عباس؛ پرتو، حمیدرضا (1392)، حقوق داوری داخلی، چ2، تهران: دادگستر.
- کماسی، مهدی؛ قنائی، روح الله (1392)، شناسایی و مدیریت دعاوی در قراردادهای سر جمع، اولین کنفرانس ملی مدیریت پروژه های ساخت، تهران: مؤسسه آموزش عالی علاء الدوله  سمنانی.
- محمدی خورشیدی، محمد (1390) داوری در حقوق ایران، تهران: بهنامی.
- محمدی گیلانی، محمد (1378)، قضاء و قضاوت در اسلام، تهران: عرفان.
- مدنی، سید جلال الدین (1395)، رویه قضایی، تهران: پایدار.
- مرادی، غلامرضا (1393)، داوری در قراردادها، تهران: بهنامی.
- مرادی، میثم (1397)، روش های مسالمت آمیز حلّ و فصل اختلافات در قراردادهای اداری با تاکید بر شرایط عمومی پیمان  و مقرّرات فیدیک، پژوهشنامه حقوق خصوصی عدالت، 10، 135-156.
- مصلحی، علی حسین؛ صادقی، محسن (1383)، نگاهی به شیوه های جایگزین حل و فصل اختلاف(ADR) ، نامه مفید، 46،  123-150.
 - معین، محمد (1383)، فرهنگ فارسی(معین)، ج1، تهران: امیرکبیر.
- موسوی، سید حمیدرضا (1397)، شرط داوری در شرایط عمومی پیمان، مطالعات راهبردی علوم انسانی و اسلامی، 13، 285-302.
- هادی، سالار (1398)، بررسی نهاد داوری در قراردادهای پیمانکاری موضوع شرایط عمومی پیمان ماده 53، پژوهش های حقوقی قانون یار، 5، 7-32.
- یوسف زاده، مرتضی (1389)، حقوق کارشناسی، تهران: یادآوران.
- Bosche, R.V, (1987), Condition of contract for cosnstraction, identifying constraction claim.
- Bow Cock, John , (1997),“FIDIC Contracts and Arbitration”,New York law Journal, March.
- Christopher.R.Seppala,"( 2009), Enforcement by an arbitral award of a binding but not final engineers or DAB"s decision under the FIDIC conditions",International Construction Law Review, January.
- Frank, susan,(2005), The Legitimacy Crisis in Investment Treaty Arbitration: Privatizing Public International Law Through Inconsistent Decisions, Article 10,Volume 73 | Issue 4.
- Goldberg, S. B, (2012), Dispute Resolution: Negiation Mediation and other process, Wolters Kluwer; 6 edition.
- Harmon, Kathleen MJ, (2003),"Resolution of construction disputes: A review of current methodologies", Leadership and Management in Engineering, Vol. 3, No. 4, pp. 187-201.
- Henry Brown and Arthur Marriot,(1999), ADR Principles and Practice ,2nd edition,London, Sweet & Maxwell publication.
 - Hunter , Martin, Redfern&, (1986), Ladnau,Toby,op.cit .
- Illankoon, I. M. C. S., et al, (2019), "Causes of disputes, factors affecting dispute resolution and effective alternative dispute resolution for Sri Lankan construction industry", International Journal of Construction Management.
- Jannadia, M. Osama, et al, (2000), "Contractual methods for dispute avoidance and resolution (DAR)", International Journal of Project Management, Vol. 18, No. 1.
 - Mahamid, Ibrahim, (2016), "Micro and macro level of dispute causes in residential building projects: Studies of Saudi Arabia", Journal of King Saud University-Engineering Sciences, Vol. 28, No.1.
- Merills, J.G, (2005), international dispute settlement, Cambridge, university, press, 4ed.
-Pluyette,Gerard, (1997), Principle et applications recenters des decrets des 22 uillet et 13 decenber 1996 sur la conciliation et la mediation judiciaries, revue de larbitrage, No 4.
- Reuben,R,(1997), public justice:toward a state action theory of alternative dispute resolution ,California law review,Vol85,No 30 .
- Treacy, Thomas B, (1995), "Use of alternative dispute resolution in the construction industry", Journal of Management in Engineering, Vol. 11, No. 1.
- Tweeddale, Andrew, Tewwddale, Keren,(2005) Arbitration of Commercial Disputes: international and English law and practice, new york oxford university press, p16. 
فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی
دوره 15، شماره 33
اسفند 1402
صفحه 213-258

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار