واکاوی تعهّد به درستکاری در حقوق قراردادهای نوردیک و نظام حقوق اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران.

2 استاد مدعو دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران. و دانشیارگروه حقوق خصوصی، دانشکده علوم اداری واقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران. (نویسنده مسئول)

3 استاد گروه حقوق تجارت بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی ، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

4 استادگروه فقه ومبانی حقوق اسلامی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

به طور متعارف، نصوص قانونی و شروط ضمن عقد، عامل تعیین کننده نحوه رفتار متعاقدین در روابط قراردادی هستند؛ با این حال، در دهه های اخیر، علمای حقوق در خصوص امکان به کارگیری اصول و هنجارهای نانوشته به منظور تغییر روابط قراردادی، بحث کرده اند. یکی ازمصادیق بارز این اصول، تعهّد به درستکاری است. تعهّد مذکور یک اصل اخلاقی - قانونی نانوشته بوده و عبارت است از وظیفه متعاهدین که برمبنای آن به طور منطقی، منافع و انتظارات یکدیگر را در نظر بگیرند بدون این که به طرز نامعقول، منافع خود را به مخاطره اندازند. این در اصل، یک ایده حقوق رومی و یک قاعده کلّی است که درحوزه‌ های قراردادی متعدّد، نظیر قراردادهای کار، عقود امانی، قراردادهای تجارت الکترونیک و قراردادهای همکاری تجاری اِعمال می‌شود. پژوهش حاضر درصدد است با روش توصیفی - تحلیلی و بهره گیری از منابع کتابخانه ای، مفهوم تعهّد به درستکاری را درکشورهای تابع حقوق نوردیک (اسکاندیناوی یا کشورهای شمال اروپا شامل فنلاند، سوئد، نروژ و دانمارک) و نظام حقوق اسلامی، مورد تدقیق قرار دهد. تعهّد به درستکاری در فقه امامیه که مبنای قوانین ایران است به عنوان یک اصل مستقلّ و منبع ایجاد تعهّد، شناسایی نشده است لیکن می توان از اصول کلّی عرف و انسان مداری  در حقوق، مفهوم تعهّد مذکور، نتایج و تکالیف ناشی از آن را ازخلال مباحث تدلیس، غشّ، نجش، تلقّی رکبان و ... استنباط کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Exploration of the Commitment to Good Faith in Nordic Contract Law and Islamic Jurisprudence

نویسندگان [English]

  • Hedyeh Habibian 1
  • Alireza Yazdanian 2
  • Mehrab Darabpour 3
  • Seyed Mohammadreza Ayati 4
1 Azad Islamic University
2 Department of Private Law, University of Esfahan
3 Shahid Beheshti University
4 Azad Islamic University
چکیده [English]

Traditionally, legal texts and contractual terms have been the determining factors in shaping the behavior of contracting parties in contractual relationships. However, in recent decades, legal scholars have debated the possibility of using unwritten principles and norms to modify contractual relationships. One of the most prominent examples of these principles is the commitment to good faith. This commitment is an unwritten ethical and legal principle that refers to the duty of contracting parties to act reasonably and consider each other's interests and expectations without unreasonably jeopardizing their own interests. It is originally a Roman legal concept and a general rule that is applied in various contractual areas, such as employment contracts, trusts, e-commerce contracts, and commercial cooperation contracts. This research aims to examine the concept of the commitment to good faith in the Nordic legal system (Scandinavia or Northern Europe, including Finland, Sweden, Norway, and Denmark) and the Islamic legal system using a descriptive-analytical method and relying on library resources. The commitment to good faith in Shia jurisprudence, which is the basis of Iranian law, has not been recognized as an independent principle and source of obligation. However, the general principles of custom and humanism in law, the concept of the aforementioned commitment, its results, and the obligations arising from it can be inferred from the discussions of fraud, deception, Najsh (auction bidding to raise the price), Talaqi Rokban (intercepting a traveler to buy goods at a lower price), and so on.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nordic law
  • commitment to good faith
  • good faith
  • fraud
  • Talaqi Rokban
  • honesty
  • prohibition of eating wealth in vain

مراجع

- قرآن کریم.
- اسلامی، سید حسن (1386)، قاعده زرّین در حدیث و اخلاق، علوم حدیث، 45و44، 5-33.
- اصغری آقمشهدی، فخرالدین؛ ابویی، حمیدرضا (1387)، حسن نیّت در انعقاد قرارداد در حقوق انگلیس و ایران، اندیشه های حقوق خصوصی (اندیشه های حقوقی سابق)، 12، 29-49.

- اکرمی، حمیدرضا (1391)، نظام حقوقی رسانه ها در کشورهای اسکاندیناوی، فصلنامه علوم خبری، 3، 55-86.

- انصاری(شیخ)، مرتضی بن محمدامین (1420ق)، المکاسب، ج1، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
- بیدالله خانی، آرش؛ کهرازه، یاسر (1397)، شورای نوردیک؛ مبانی منطقه گرایی توسعه محور اجتماعی بر مبنای ادراک و تصویر سازی مثبت جهانی، مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 4، 80-95.   
- تراور، کارول؛ لادون، کنت (1394)، مقدمه ای بر تجارت الکترونیک، ترجمه: حمیدرضا ارباب، تهران: نی.
- جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1430ق)، الروضه البهیه فی شرح المعه الدمشقیه، ج3، قم: داوری.
- خاکپور، حسین؛ نارویی ملوسان، عزیز اله؛ موسوی، سید محمدحسین (1399)، تحلیل و بررسی متنی و سندی حدیث لاتناجشوا، پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی، 12، 123-144.
- سرکشیکیان، زهرا سادات؛ طباطبایی لطفی، عصمت السادات؛ اسدی کوهباد، هرمز (1400)، بررسی حکمی و موضوعی نجش در فقه مقارن و حقوق موضوعه، پژوهش های فقهی، 4، 1347-1375.
- سیمایی صراف، حسین (1393)، بررسی تطبیقی حسن نیّت در فقه، حقوق خارجی و اسناد بین المللی، آموزه های فقه مدنی، 10، 51-74. 
- شعاریان، ابراهیم؛ ترابی، ابراهیم (1395)، حقوق تعهّدات(مطالعه تطبیقی طرح اصلاحی حقوق تعهّدات فرانسه با حقوق ایران و اسناد بین المللی)، چ2، تهران: شهردانش.
- شکری، طاهره؛ مظلوم رهنی، علیرضا (1398)، شرط تعهّد به امانت و رازداری در قراردادهای نفتی بین المللی، تحقیقات حقوق خصوصی وکیفری، 41، 139-162.
- شیواپور، حامد؛ اخباری، محسن (1393)، تأمّلاتی درکاربرد قانون زرّین اخلاق در قرآن کریم، پژوهشنامه اخلاق، 24، 67-82.
- صدوق(شیخ)، محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمّی (1404ق)، من لایحضره الفقیه، ج3، چ2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- صفرخانی، محدثه؛ صالحی، سید مهدی؛ نیکخواه سرنقی، رضا (1399)، تدلیس در عقد نکاح با تاکید بر مصادیق جدید آن در پرتو پیشرفت های علمی و پزشکی، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 21، 181-210. 
- طباطبائی(علامه)، سید محمدحسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج9، بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
- طباطبائی، سید محمدحسین (1397ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج4، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
- طبرسی، فضل بن حسن (1379ق)، مجمع البیان، ج2، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- فیضی پور رفعت، خدیجه (1397)، حسن نیّت و رفتار منصفانه در عصر مذاکرات  الکترونیکی، فصلنامه تخصّصی حقوق علم و وکالت ، 2، 146-168.
- قاسمی حامد، عباس (1386)، حسن نیّت در قرارداد مبنای تعهّد به درستکاری و همکاری در حقوق فرانسه، مجله تحقیقات حقوقی، 46، 99-128.  
- قنواتی، جلیل؛ علائی، صابر (1397)، مبنای تحدید مسئولیّت در خسارات مالی ناشی از حوادث رانندگی(تبصره 3 ماده 8 قانون بیمه اجباری شخص ثالث)، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 19، 283-306.
- کلینی، محمد بن یعقوب (1388ق)، الکافی، تحقیق: علی اکبر غفاری، ج2و5، چ2، تهران : دار الکتب الاسلامیه.
- مهدوی، سید محمد هادی (1397)، مبانی و مستندات خیار غبن در فقه مذاهب اسلامی، فقه مقارن، 6، 139-156.
- موسوی بجنوردی، سید محمد (1386)، نقش حسن نیّت در عقود و قراردادها در فقه و حقوق، حقوق و علوم سیاسی، 2، 7-20.
- نقیبی، ابوالقاسم؛ تقی زاده، ابراهیم؛ باقری، عباس (1393)، جایگاه حسن نیّت در فقه امامیه، پژوهشنامه حقوق اسلامی، 1، 33-57.
- Apaydın , Eylem ( 2019), The Principle Of Good Faith In Contracts Under The International Uniform Laws CISG, UNIDROIT Principles And Principles Of European Contract Law, Available at: https://www.researchgate.net/publication/330564045.
- De Lorenzi, Valeria (2021), Pre-contractual objective good faith and information. Duties of information, Revista Facultad de Jurisprudencia, vol. 2,núm. Esp.9, Available at: https://www.redalyc.org/journal/6002/600268139005.
- Gorton, Matthew(2005), Pre-accession Europeanisation: The Strategic Realignment of the Environmental Policy Systems of Lithuania, Poland and Slovakia towards Agricultural Pollution in Preparation for EU Membership, Sociologia Ruralis,Volume45, Issue3,
- Helleringer, Genevieve (2017), The Anatomy of the New French Law of Contract, The University of Manchester Library Authenticated; Vo13, No 4, 355–375.
- Jonathan law (2015), Dictionary of law ,8 th edition, United kingdom:Oxford university press.
- Kulmala, Samuli (2014), The duty of loyalty in Nordic law, Masters thesis, University of  Helsinki, Faculty of law.
- Lars gorton (2005), Good Faith (Loyalty) in Contractual Relations, in LiberAmicorum Reinhold FahlbeckLund University, 249-284.
- Mattar, Mohamed (2017), Integrating the UNIDROIT Principles of International Commercial Contracts as a source of contract law in Arab, Uniform Law Review, VOL22, NO1, 168-201.

- Munukka,Jori (2015), The Contractual Duty of Loyalty: Good Faith in the Performance and Enforcement of Contracts, Stockholm University Research Paper No. 49, 203-215

- Munukka, Jori (2007), Kontraktuell lojalitetsplikt, 1st Edition, Stockholm: Jure Förlag AB.

- Rowan, Solene (2017), The New French Law of Contract, International and Comparative Law Quarterly, vol 66, 805–831.
- Smits, Jan, Calomme (2016), Legal Developments The Reform of The French Law Of Obligations, Sage Journals, Volume 23, issue 6, 1040-1050.
- Sund-Norrgård, Petra, Kolehmainen, Antti, Onerva-Aulikki Suhonen, Onerva-Aulikki (2014), The Principle of Loyalty and Flexibility in Contracts, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2406905 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2406905
- Tosato, Andrea (2016), Commercial Agency and the Duty to Act in Good Faith , Oxford Journal of Legal Studies, VOL36, No3 , 1–35.
- Weitzenbock Emily M (2004), Good Faith and Fair Dealing in Contracts Formed And Performed by Electronic Agents, Artificial Intelligence and Law, Vol. 12 Nos. 1-2, Springer, Netherlands, 83-110.
فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی
دوره 15، شماره 33
اسفند 1402
صفحه 289-322

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار