نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه تهران (پردیس فارابی)، قم، ایران.

2 دانشجوی دکتری حقوق جزای و جرم شناسی،دانشکده پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم (نویسنده مسئول)

چکیده

علم به وقوع نتیجه به معنای آگاهی عرفی مرتکب به نتیجه رفتار ارتکابی خویش، یکی از ارکان متشکّله عنصر معنوی در جرائم مقیّد محسوب می گردد. امری که در حقوق کیفری از آن به قصد غیر مستقیم یا  تبعی یاد می شود، در حالی که  نقش ماهوی و مستقلّ آن در عرض قصد نتیجه را نباید از نظر دور داشت. چنان که در مواردی ممکن است مرتکب عالم به وقوع نتیجه، فاقد قصد نتیجه باشد. همین امر، تعیین معیاری برای احراز علم به وقوع نتیجه را با چالش جدّی مواجه نموده و اهمیّت بررسی آن در حقوق کیفری ایران را به امری ضروری تبدیل می سازد؛ به گونه ای که در مواردی تشخیص بین جرائم عمدی و غیر عمدی به سختی امکان پذیر است. یافته اصلی این تحقیق که با روش توصیفی تحلیلی انجام شده آن است که علم به وقوع نتیجه، در عرض قصد نتیجه، از ارکان تشکیل دهنده عنصر معنوی بوده و معیار علم به وقوع نتیجه، معیار نوعی و عرفی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A study of the science of the occurrence of consequences in criminal law

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ebrahim Shams Nateri 1
  • Farzad Tanhaei 2

1 Associate Professor of Criminal Law and Criminology, University of Tehran (Farabi Campus), Qom, Iran.

2 PhD. Student of Criminal Law and Criminology, Farabi Campus, University of Tehran, Qom

چکیده [English]

The knowledge of the occurrence of the result means the customary knowledge of the perpetrator as a result of his committed behavior is one of the constituent elements of the spiritual element in restricted crimes. This is referred to in indirect law as indirect or subordinate intent, while its essential and independent role in the intent of the outcome should not be overlooked. As in cases where the perpetrator of the world to the occurrence of the result, has no intention of the result. This poses a serious challenge to setting a standard for the knowledge of the occurrence of the result and makes the importance of studying it in Iranian criminal law a necessity. In some cases, it is difficult to distinguish between intentional and unintentional crimes. In some cases, it is difficult to distinguish between intentional and unintentional crimes. In some cases, it is difficult to distinguish between intentional and unintentional crimes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Knowledge of the occurrence of result
  • intention
  • natural result
  • crime
  • custom
- آقایی نیا، حسین (1389)، حقوق کیفری اختصاصی(جرائم علیه اشخاص)، چ5، تهران: میزان.
- آقایی نیا، حسین (1387)، جرایم علیه اشخاص(شخصیت معنوی)، چ3، تهران: میزان.
- ابن ادریس، محمد بن احمد (1411ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج3، چ2، قم: مؤسسه النشرالاسلامی.
- اردبیلی، محمدعلی (1400ق)، حقوق جزای عمومی، ج1، چ64، تهران: میزان.
 - افراسیابی، محمداسماعیل (۱۳۷۶)، حقوق جزای عمومی، ج1، چ2، تهران: فردوسی.
- اکرمی، روح الله (1399)، معیار رکن روانی جرم غیر عمدی در حقوق کشورهای اسلامی و غربی با نگاهی به رویکرد فقه اسلامی، فصلنامه حقوق تطبیقی اسلام و غرب، 7/3، 3-24.
- حسینی عاملی، محمدجواد (بی تا)، تعلیقات علی باب القصاص، کشف اللثام.
- خالقی، علی؛ رجب، محمدعلی (1392)، تحلیل معیار نوعی در عنصر روانی جرم قتل عمدی(مطالعه تطبیقی)، پژوهش نامه حقوق کیفری، 1، 121- 146.
- خمینی(امام)، سید روح الله (1380)، تحریر الوسیله، ج2، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
- خوانساری سید احمد (بی تا )، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، ج6، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- خوئی، سید ابوالقاسم (1422ق)، مبانی تکمله المنهاج، ج44، بابل، بغداد.
- دهخدا، علی اکبر (1377)، لغتنامه، ج4، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
- شمس ناتری، محمدابراهیم (1395)، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی، ج1، چ3، تهران: میزان.
- شمس ناتری، محمدابراهیم؛ چنگایی، فرشاد؛ رهدارپور، حامد (1391)، بازپژوهی جرم مرکّب در حقوق کیفری ایران، آموزه های حقوق کیفری، 4، 85-108.
- صادقی، محمدهادی (1393)، حقوق جزای اختصاصی (1): جرایم علیه اشخاص (صدمات جسمانی)، چ20، تهران: میزان.
- صانعی دره بیدی، منوچهر (1366)، فرهنگ فلسفی، تهران: حکمت.
- طباطبائی، سید علی (بی تا)، ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل، ج2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- طوسی، خواجه نصیر الدین (1385)، تعدیل المعیار فى نقد تنزیل الافکار، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران‏.
- عمید، حسن (1375)، فرهنگ عمید، چ8، تهران: امیرکبیر.
- غلامرضا راوی، هادی؛ یوسفوند، محود (1397)، تاثیر قوه قاهره در قتل و جرح ناشی از ترک فعل، فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 18، 133-154.
- فاضل اصفهانی(هندی)، محمد بن حسن (1424ق)، کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام، ج11، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- فاضل لنکرانی، محمد (1421ق)، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله(القصاص)، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
- فتحی، مرتضی (1395)، بازنگری رکن روانی جرایم عمدی در فقه اسلامی و حقوق موضوعه، رساله دوره دکتری تخصصی حقوق جزا و جرم شناسی .
- قیاسی، جلال الدین؛ اکرمی، روح الله (1393)، نقش علم به نوعاً کشندگی رفتار در ساختار قتل عمد از منظر حقوق اسلام و غرب، فصلنامه حقوق تطبیقی اسلام و غرب، 2، 105-134.
- کلانتری، کیومرث؛ جعفری زاده، فتاح (1391)، ضابطه و مصادیق کار نوعاً کشنده با تاکید بر قانون مجازات اسلامی مصوب 1390،  فصلنامه دیدگاه های حقوق قضائی، 60، 151-178.
- ﻛﻼﺭ ﻛﺴﻮﻥ، ﻛﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮﺍﻡ ، ﻭﻱ (۱۳۷۱)، ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺣﻘﻮﻕ ﺟﺰﺍ ،ﺗﺮﺟﻤﺔ ﺣـﺴﻴﻦ ﻣﻴﺮﻣﺤﻤﺪ ﺻـﺎﺩﻗﻲ، ﺗﻬـﺮﺍﻥ: ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺟﻬﺎﺩ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ.
- گرجی، ابوالقاسم (1391)،  دیات، چ2، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- لوئیس، معلوف (۱۹۹۸م)، المنجد فی اللغه و الاعلام، بیروت: المکتبه الشرقیه، ساحه النجمه.
- محسنی، مرتضی (1375)، حقوق جزای عمومی، ج2، تهران: احمدی.
- محسنی، مرتضی (1396)، دوره حقوق جزای عمومی (کلیات حقوق جزا)، ج1، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- محقق، مهدى؛ هیکو ایزوتسو، توشى (1370)، منطق و مباحث الفاظ(مجموعه متون و مقالات تحقیقى)، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- محمد خانی، عباس (1395)، عنصر روانی جرم، ج1، تهران: میزان.
- مطهری، مرتضی (1387)، آشنایی با علوم اسلامی، ج1، تهران: صدرا.
- معین، محمد (1387)، فرهنگ فارسی، ج 1، تهران: امیرکبیر.
- مفید(شیخ)، محمد بن محمد بن نعمان (1410ق)، المقنعه، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- میرمحمد صادقی، حسین (1392)، حقوق کیفری اختصاصی(جرایم علیه اشخاص)، چ11، تهران: میزان.
- نجفی(صاحب جواهر)، محمدحسن (1367)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تحقیق شیخ محمود قوچانی، ج42، ج3، بی جا: المکتبه الاسلامیه.
- نجیب حسنی، محمود (1396)، نظریه عمومی قصد جنایی، چ2، ترجمه سید علی عباس نیای زارع، تهران: میزان.
- یکرنگی، محمد؛ عالی پور، حسن (1394)، معیار علم به وقوع نتیجه در حقوق کیفری ایران  با رویکرد تطبیقی به حقوق انگلستان و فقه امامیه، مطالعات حقوق کیفری و جرم شناسی، 2/2و3، 155-169.
-Ashworth, Andrew(1992), Principles of Criminal Law, Oxford University Press,
-Fletcher, George(2000), Rethinking Criminal Law, New York, Oxford University Press
 -Molan, Michael(2001), Source Book on Criminal Law, London, Cavendish Publishing, 2nd ed.