ضرب زوجه به وسیله زوج در آیه ۳۴ سوره نساء؛ از مفهوم تا اجرا

محمد ابوعطا؛ حمید رضا تبریزیان؛ سهیل ذوالفقاری

دوره 12، شماره 22 ، فروردین 1399، صفحه 7-34

https://doi.org/10.22075/feqh.2019.16368.1817

چکیده
   با وجود دستور قرآنی «عاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ» و تأکید بر سازگاری زوجین با یکدیگر، در آیه سی و چهارم سوره مبارکه نساء، در رابطه زوج و زوجه ترتیباتی مقرّر شده است که درخصوص تبیین مفهوم، شرایط و امکان تطبیق آن با حقوق انسانی و کرامت زن اختلاف نظراتی وجود دارد؛ به ویژه در مورد این که منظور از واژه « وَ اضْرِبُوهُنَّ» ...  بیشتر

جستاری در مشروعیّت پرداخت عوض در بازی ‌های رایانه ای

بی بی رحیمه ابراهیمی

دوره 12، شماره 22 ، فروردین 1399، صفحه 35-56

https://doi.org/10.22075/feqh.2019.17931.2069

چکیده
  بازی ­های رایانه ­ای، از موضوعات نوپدید اجتماعی است که انجام برخی از آنها، با پرداخت هزینه ممکن می­ شود. حکم فقهی پرداخت هایی که برای انجام بازی یا کسب امتیازِ عبور از مراحل مختلف آن، در درون­ برنامه و از طریق اینترنت صورت می­گیرد با تردید هایی روبرو شده است. نوشته حاضر در این راستا عناوینی را که در فقه به «بازی و پرداخت پول» ...  بیشتر

محدودیّت های آزادی قراردادی از حیث نحوه تشکیل قراردادها

حمیدرضا اسمعیلی؛ حمید ابهری؛ ابوالفضل دنکوب؛ مریم آقایی بجستانی

دوره 12، شماره 22 ، فروردین 1399، صفحه 57-80

https://doi.org/10.22075/feqh.2018.15272.1652

چکیده
  با نگاهی اجمالی به حجم گسترده دعاوی راجع به معاملات عادّی در محاکم قضائی کشور در می­ یابیم که قوانین موجود از ظرفیّت و تأثیر­گذاری لازم جهت تنسیق روابط قراردادی اشخاص برخوردار نیست؛ در نتیجه، بایستی به دنبال تعریف ضوابط و معیارهای نوینی در روابط قراردادی با حفظ اصول حاکم بر حقوق قراردادها بود. بررسی پیشینه­ محدودیّت ­های شکلی ...  بیشتر

آزادی اراده در جعل شرط فسخ در نکاح

حیدر باقری اصل؛ سعیده باقری اصل

دوره 12، شماره 22 ، فروردین 1399، صفحه 81-106

https://doi.org/10.22075/feqh.2019.14261.1496

چکیده
  هرچند فقیهان امامیّه و به تبع آنان قانون مدنی، جعل شرط فسخ در عقد نکاح را از حاکمیّت ارادة طرفین عقد نکاح خارج ساخته و باطل دانسته اند ولی نظر مذکور در فقه امامیّه و حقوق ایران با ادلّه و قواعد حاکم بر آزادی ارادة طرفین عقد نکاح در جعل شرط فسخ، تعارض دارد. به این بیان که طبق قواعد حاکم بر ارادة طرفین عقد، جعل شرط فسخ در کلیة عقود لازم ...  بیشتر

شمول «شبهه» در قاعده درأ

محمود پوربافرانی؛ حامد رستمی نجف آبادی

دوره 12، شماره 22 ، فروردین 1399، صفحه 107-136

https://doi.org/10.22075/feqh.2019.16651.1860

چکیده
  مشهور فقها مفادّ قاعده درأ را در شبهات موضوعیّه جاری می ­دانند، ولی شبهه در این قاعده، اطلاق داشته و شامل شبهه حکمیّه نیز می ­شود. شبهه در حقوق کیفری، گاهی در عنصر قانونی است و گاه در عنصر معنوی و گاه در عنصر مادی؛ شمول قاعده در این موارد نیز پذیرفته شده است. شبهه دیگری در فقه مطرح می ­شود و آن شبهه توبه است که اگر شبهه در احراز توبه ...  بیشتر

بازپژوهی فقهی آثار اجرای نادرست حدودِ ناظر به قطع عضو

حسن پورلطف اله؛ مهدی موحّدی محب؛ خسرو مؤمنی؛ احمد مرتاضی

دوره 12، شماره 22 ، فروردین 1399، صفحه 137-164

https://doi.org/10.22075/feqh.2019.15673.1710

چکیده
  ممکن است در اجرای حدّ ناظر به قطع عضو، به جای دست راست و پای چپ، عضو مقابل، بریده شود و چه بسا این امر، ناشی از علم، شبهه، یا قصد احسان باشد. مشهور فقهیان بر این باورند که با اجرای نادرست حدّ، چه عالماً یا به سبب اشتباه، حدّ، باقی می ­ماند، اما نظر مخالف، حدّ را ساقط می داند؛ اگرچه در هر دو، در فرض علم مجری، قصاص، و در فرض اشتباه، پرداخت ...  بیشتر

تأمّلی پیرامون شرطیّت «حرز» در سرقت

محمد حسن حائری؛ سبیکه فانی

دوره 12، شماره 22 ، فروردین 1399، صفحه 165-184

https://doi.org/10.22075/feqh.2020.7479.0

چکیده
  در شرع مقدّس اسلام، حدود از اهمیّت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. یکی از این حدود، حدّ سرقت است که در قرآن به کریم صراحتاً به آن اشاره شده و یکی از شرایط اجرای آن، قرار داشتن مال مسروقه در حرز است.‌‍ هدف مقاله حاضر، بررسی این موضوع است که آیا در حرز بودن مال مسروق، جزو شرایط اجرای حدّ سرقت می باشد یا نه؟ لذا ابتدا با تأملّ در منابعی ...  بیشتر

تحوّلات ناظر بر تأثیر مستی در مسؤولیت کیفری با تاکید بر قانون مجازات اسلامی 1392؛ رویکرد های نوین و چالش ها

محمد حسن حسنی؛ سیدحسین شاهچراغ

دوره 12، شماره 22 ، فروردین 1399، صفحه 185-206

https://doi.org/10.22075/feqh.2019.17294.1970

چکیده
  قانونگذار مجازات اسلامی در ادوار مختلف قانونگذاری، به تبعیّت از دیدگاه فقهی مشهور، اصل اوّلی‌ را بر مسؤولیت کیفری مرتکبان جرمِ در حال مستی بنا نموده و برای آن استثنائاتی قائل شده است. اتّخاذ چنین رویکردی، افزون ‌بر همسویی آن با اصول انصاف و نظم عمومی، از مبانی مستحکم فقهی و حقوقی نیز برخوردار است. با این وصف، در ضوابط اِعمال این رویکرد ...  بیشتر

بازخوانی مبانی فقهی حرمت و ممنوعیت تولید و استفاده از سلاح‌های هسته‌ای

حمیدرضا حنّان؛ سید یوسف علوی وثوقی

دوره 12، شماره 22 ، فروردین 1399، صفحه 207-232

https://doi.org/10.22075/feqh.2019.17538.2006

چکیده
  سلاح ­های هسته ­ای که پر رنگ­ ترین مصداق تسلیحات کشتار جمعی به حساب می ­آید خطری است که امروزه مهم ترین عامل تهدید بشریّت قلمداد می ­شود؛ در زمینۀ ساخت و تکنولوژی تولید سلاح­ های مذکور، دو رویکرد متفاوت فقهی وجود دارد؛ برخی از فقیهان با استناد به دلایل نقلی متعدّد مانند آیه شریفۀ «و أعدّوا لهم ما استطعتم من قوّه» بر ...  بیشتر

تحلیل تطبیقی نظریه عوض به عنوان مبنای لزوم اعمال حقوقی در حقوق ایران و انگلستان

حامد خوبیاری؛ محمد صادق طباطبایی

دوره 12، شماره 22 ، فروردین 1399، صفحه 233-262

https://doi.org/10.22075/feqh.2019.17907.2063

چکیده
  چرایی لازم الاتّباع بودن اعمال حقوقی، چالش بنیادینی است که در حقوق انگلستان تحت عنوان «نظریه قرارداد ها» مورد بحث قرار می­ گیرد. پرسش اصلی این نظریه آن است که چه امری موجب عزیمت امر اعتباری از دنیای اخلاق به حقوق می ­شود؟ پاسخ ابتدایی این پرسش را می ­توان در نظریه «آزادی اراده» و قدرت خلّاق اراده دید. چالش فوق در حقوق ...  بیشتر

ماهیّت و اعتبار تعهّد تمدید قرارداد

عباسعلی دارویی

دوره 12، شماره 22 ، فروردین 1399، صفحه 263-286

https://doi.org/10.22075/feqh.2019.14583.1570

چکیده
  تعهّد تمدید قرارداد، تعهّدی است که به موجب آن، یک طرف یا طرفین عقد متعهّد می شوند که عقد را برای یک دوره دیگر انشاء کنند. این تعهّدات از یک سو، به دلیل آن که ضمن عقد دیگری می آیند و موضوع آن انشای یک عمل حقوقی است شرط فعل هستند. از سوی دیگر، چون به موجب آن طرفین متعهّد می شوند که عقدی را در آینده منعقد کنند نوعی وعده قرارداد می باشند. این ...  بیشتر

امکان سنجی صدور حکم حکومتی در پیوند اعضاء محکومین به اعدام بدون اجازه محکوم علیه

علی فاتحی؛ علی اکبر ایزدی فرد؛ محمد محسنی دهکلانی

دوره 12، شماره 22 ، فروردین 1399، صفحه 287-312

https://doi.org/10.22075/feqh.2019.17014.1922

چکیده
  قابلیّت اجرای کیفر قصاص و اعدام از طریق اهدای عضو، مقوله ای بدیع و در عین حال تأثیرگذار در پاسداری از موهبت سلامت و حیات انسانی است. مشهور فقهای امامیّه بر این باورند که شیوه اجرای کیفر در قصاص نفس، موضوعیّت نداشته و مجازات باید به گونه ای اجرا گردد که کمترین رنج را بر جانی تحمیل نماید. در مقابل، بعضی از فقها معتقدند که برابری و مماثلت ...  بیشتر

دعوای بلامنازع

علی قسمتی تبریزی؛ محمد صادق محرابی سی سخت

دوره 12، شماره 22 ، فروردین 1399، صفحه 313-344

https://doi.org/10.22075/feqh.2019.18748.2201

چکیده
       برخلاف باور معمول که منازعه را لازمۀ دعوی می انگارد، «دعوای بلامنازع» بدون وقوع اختلاف و به منظور تسجیل و تثبیت ادعای خواهان اقامه می شود. در کنار پیشینۀ فقهی و مصادیق متعدد، برخی ضرورت های حقوقی و اجتماعی، زمینۀ پذیرش این دعوی را فراهم می آورد؛ لذا مناسب به نظر می رسد که فراتر از قالب های پیش ساخته، عنوان «دعوای ...  بیشتر

مبانی ممنوعیّت ها در حقوق رقابت: قانون سیاست های اجرایی اصل 44 ق.ا

جلیل قنواتی؛ مهشید جعفری هرندی

دوره 12، شماره 22 ، فروردین 1399، صفحه 345-372

https://doi.org/10.22075/feqh.2019.15125.1627

چکیده
  رقابت، نوعی تضادّ توأم با همکاری است. اشخاصی که با یکدیگر رقابت می کنند اصول و مقرراتی را پذیرفته و در عمل نیز  این اصول و مقررات را رعایت می کنند. آنان که حقوق یکدیگر را نادیده می گیرند و آزمندانه در پی کسب درآمد فزون تر هستند زندگی سالم جامعه را مختلّ کرده و روند طبیعی امور را بر هم می زنند. شریعت اسلامی که از طریق جلب منافع و دفع مفاسد، ...  بیشتر

بازپژوهی در مفهوم «کاداستر» و نقش آن در اثبات دعاوی ملکی

جمشید مهرآسا؛ علیرضا حسنی؛ محمد روحانی مقدم

دوره 12، شماره 22 ، فروردین 1399، صفحه 373-394

https://doi.org/10.22075/feqh.2020.19278.2271

چکیده
  کاداستر که در نظام حقوقی ایران از آن با عنوان «حدّنگار» یاد می شود، نوعی از نقشه برداری ثبتی است که دارای ارزش حقوقی بوده و وضعیّت املاک کشور را از پنج جهت ارزش، موقعیّت، مالکیّت، مساحت و نوع کاربری مشخّص می سازد. به رغم اهمیّت و جایگاه این نهاد در حقوق نوین ثبتی، در نظام حقوقی ایران برخی از مسائل مربوط به آن همچنان مورد غفلت واقع ...  بیشتر

وضعیّت حقوقی عقد معلّق با تعهّد به ایجاد معلّقٌ علیه

سید حسن وحدتی شبیری؛ محمد مهدی حمیدی

دوره 12، شماره 22 ، فروردین 1399، صفحه 395-412

https://doi.org/10.22075/feqh.2019.14932.1598

چکیده
  در صورتی که عقد، معلّق باشد و منشأ، به تحقّق معلّقٌ علیه معلّق گردد که برای تحقّق آن تعهّدی وجود دارد، عدم تحقّق معلّقٌ علیه لزوماً باعث بطلان  یا به عبارت دقیق تر، انفساخ عقد نیست. به عبارت دیگر، در عقد معلّق، با تعهّد بر ایجاد معلّقٌ علیه، تحقِق معلّقٌ علیه که شرط ایجاد عقد به معنای محصولی است؛ عدم تحقّق آن لزوماً به معنای شرط فاسخ ...  بیشتر