نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حسن پورلطف اله ¹
• مهدی موحّدی محب ²
• خسرو مؤمنی ³
• احمد مرتاضی ⁴

¹ دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

² دانشیار فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.

³ استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

⁴ استادیار فقه و حقوق اسلامی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

ممکن است در اجرای حدّ ناظر به قطع عضو، به جای دست راست و پای چپ، عضو مقابل، بریده شود و چه بسا این امر، ناشی از علم، شبهه، یا قصد احسان باشد. مشهور فقهیان بر این باورند که با اجرای نادرست حدّ، چه عالماً یا به سبب اشتباه، حدّ، باقی می ­ماند، اما نظر مخالف، حدّ را ساقط می داند؛ اگرچه در هر دو، در فرض علم مجری، قصاص، و در فرض اشتباه، پرداخت دیه ضروری است. از نگاه این نوشتار، با تحلیل مبانی مسأله باید گفت: دیدگاه غیر مشهور از این جهت که در هر دو فرض علم و اشتباه، مبتنی بر سقوط حدّ است، همسو با مناط منصوص در روایاتی است که بیان می­ کند حکمت شارع در مقام اجرای حدود ناظر به قطع عضو، آن است که جهت رفع نیازهای اساسی و تداوم حیات، دست و پای واحد برای بزهکار باقی بماند. اما این نظریه، از جهت محکومیّت مجری حدّ به قصاص در فرض عمد، یا دیه در فرض اشتباه، قابل نقد است، زیرا با وجود سقوط حدّ، محکومیّت مجری، به قصاص یا دیه، ضمن مغایرت با روایات و مفادّ قاعده احسان، گویی به حالت اجتماع عوض و معوّض به نفع بزهکار می ­انجامد (سقوط حدّ از یک سو، و حقّ مطالبه قصاص یا دریافت دیه از سوی دیگر). به نظر می رسد شیوه متعادل، آن است که در عین سقوط حدّ استحقاقی در هر دو فرض، می­ توان برای مجری حدّ در فرض عمد، مجازات تعزیری متناسب و بازدارنده درنظرگرفت.

کلیدواژه‌ها

• اشتباه
• اجرای حدّ
• مجازات
• قطع
• مجری حدّ
• سقوط حدّ
• اجرای نادرست

عنوان مقاله [English]

Islamic legal restudy of effects of incorrect execution, in cutting punishments

نویسندگان [English]

• Hasan Pour Lotfollah ¹
• Mahdi Movahedi moheb ²
• Khosrov Momeni ³
• Ahmad Mortazi ⁴

¹ PhD student of Islamic Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Semnan University, Semnan, Iran

² Associate Professor of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Semnan University, Semnan, Iran.

³ Assistant Professor of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Semnan University, Semnan, Iran

⁴ Assistant Professor of Islamic Jurisprudence and Tabriz University, Tabriz, Iran

چکیده [English]

In executing of legal punishment such as cutting of hand or leg, it is probable to cut the opposite organ, by mistake, intentionally or by beneficence. In this case, the punishment of cutting is left, in view of famous theory in jurisprudence, contrary to another one. Although the in both opinion the pay of blood money is necessary, in supposition of intention of mistake and retaliation in supposition of mistake. In view of this article, by analysis of foundations, the view of un famous jurists ( revocation of legal punishments) is seem to correct, in both supposition of mistake and intention, and conformable to traditions that says it should be remain one hand and leg to offender, to accomplish basic and daily  Affairs. But this theory is reviewable, in conviction of executioner to retaliation or to pay blood money, because of contrariety with traditions, rule of Beneficence it will be in the interest of offender. (revocation of punishment, on one hand, and the right of demand of retaliation or receipt of blood money, on the other hand.) In opinion of authors, the equable way is that we say to revocation in both of intention and mistake, and at the same time we accept some proportional deterrent punishment (Taazir), in case of intention.

کلیدواژه‌ها [English]

• Mistake
• Perform of legal punishment (Haad)
• Punishment
• Cut
• Performer of legal punishment (Haad)
• incorrect execution