تحلیل حقوقی و فقهی نظرات شورای نگهبان و رویه‌ی دیوان عدالت اداری درزمینه‌ی تسری اثر ابطال به زمان تصویب مقررات

محمدامین ابریشمی راد

دوره 12، شماره 23 ، اسفند 1399، صفحه 9-34

https://doi.org/10.22075/feqh.2020.20438.2438

چکیده
  با وجود شناسایی صلاحیّت دیوان عدالت اداری جهت ابطال مقرّرات مغایر قانون یا شرع در اصل 170 قانون اساسی، اثر ابطال مقرّرات با ابهاماتی روبروست. در قالب پژوهشی توصیفی تحلیلی اثبات شد که رویکرد شورای نگهبان در زمینه اثر ابطال مقرّرات، با مبانی حقوقی و فقهی انطباق ندارد و حتی در مواردی آن شورا مبانی نظر خودش را نقض کرده است. از سوی دیگر، ...  بیشتر

رجوع از شهادت پس از صدور حکم کیفری در فقه امامیّه و حقوق ایران

روح اله اکرمی

دوره 12، شماره 23 ، اسفند 1399، صفحه 35-66

https://doi.org/10.22075/feqh.2020.19362.2285

چکیده
  قانون مجازات اسلامی در ماده 198، رجوع از شهادت را تا قبل از اجرای مجازات، موجب سلب اعتبار آن دانسته است، بدون آن که نسبت به احکام مسئولیت شاهدِ رجوع کننده، تعیین تکلیف نماید. حکم مزبور در شرایطی است که نه تنها مشهور فقها بلکه فتوای معیار قانونگذار، رجوع مؤخّر بر صدور حکم را جز در خصوص حدود، باعث نقض آن نمی­ داند. مسأله اعتبار شهادتی ...  بیشتر

واکاوی تأثیر اذن بزه ‌دیده در مسئولیّت کیفری و مدنی بزهکار با نگاهی به سیر قانونگذاری در ایران

ابوالفضل الیاسی نیا؛ طیبه عارف نیا

دوره 12، شماره 23 ، اسفند 1399، صفحه 67-96

https://doi.org/10.22075/feqh.2020.13223.1342

چکیده
  اذن و رضایت بزه­ دیده در ارتکاب بزه، علّت توجیه­ کننده­ فعل مجرمانه نبوده، و در سلب مسئولیّت کیفری و مدنی بزهکار تأثیری ندارد، زیرا این امر با قاعده­ کلّی حاکم بر قوانین موضوعه­ و آمره بودن قواعد حقوقی، در تعارض بوده، و همچنین علی الاصول وضع قوانین و تشریع مجازات، جهت رعایت مصالح و منافع فردی و اجتماعی، حفظ نظم عمومی، تأمین ...  بیشتر

مشروعیّت سنجی اشتراط قرارداد مشارکت مدنی به عاملیّت تبرّعی

عبدالرضا رضائی؛ طاهر علیمحمدی؛ کریم کوخایی زاده

دوره 12، شماره 23 ، اسفند 1399، صفحه 97-122

https://doi.org/10.22075/feqh.2020.19825.2347

چکیده
  یکی از قرارداد های مرسوم در نظام بانکداری ایران، قرارداد مشارکت مدنی، برگرفته از شرکت عنان در فقه امامیّه است. بر اساس ماده 7 قرارداد نمونه مشارکت مدنی بانک مرکزی مصوّب 1392 اداره امور شرکت، تبرّعاً بر عهده شریک با نظارت بانک و طبق اسناد مورد توافق گذاشته شده است. با توجه به این که در شرکت عنان و به تبع آن در قرارداد مشارکت مدنی، عامل، ...  بیشتر

تحلیل روائی قید «سلاح» در تحقّق جرم محاربه (نقد ماده 279 ق.م.ا)

بهمن سبز علی گل؛ محمد رسول آهنگران؛ محمود قیوم زاده

دوره 12، شماره 23 ، اسفند 1399، صفحه 123-148

https://doi.org/10.22075/feqh.2020.20868.2505

چکیده
  در قانون مجازات اسلامی مصوّب 1392، جرم محاربه مشروط به استفاده از سلاح گردیده ولی از آنجا که مستندات فقهی و بخصوص روایات، مساعد با چنین تقییدی نیست از اینرو مشروط ­انگاری مزبور، مطابق با موازین شرعی نمی ­باشد. در بررسی مستندات فقهی اولاً- ملاحظه می ­گردد که در تعریف شمار قابل توجّهی از فقیهان قید مزبور ذکر نشده و ذکر آن در تعریف ...  بیشتر

بررسی فقهی حقوقی موارد دفاع شرکت های هواپیمائی در دعاوی سوانح هوائی (کنوانسیون ورشو- مونترال)

جعفر سلمان زاده

دوره 12، شماره 23 ، اسفند 1399، صفحه 149-180

https://doi.org/10.22075/feqh.2020.19677.2324

چکیده
  طبق بند 1 ماده 20 کنوانسیون ورشو- مونترال در صورتی که متصدّی حمل و نقل هوائی ثابت کند که خود وی و عاملینش «کلّیه تدابیر لازم» را به منظور جلوگیری از خسارت اتّخاذ کرده اند، یا این که اتّخاذ چنین تدابیری برای او و عاملین او ممکن نبوده است؛ مسئول نخواهد بود. بر اساس این ماده، متصدّی حقّ دفاع کامل در برابر هر ادّعائی دارد. بنابراین اگر ...  بیشتر

تدلیس در عقد نکاح با تأکید بر مصادیق جدید آن در پرتو پیشرفت های علمی و پزشکی

محدثه صفرخانی؛ سید مهدی صالحی؛ رضا نیکخواه

دوره 12، شماره 23 ، اسفند 1399، صفحه 181-210

https://doi.org/10.22075/feqh.2018.12674.1290

چکیده
      تدلیس یا فریبکاری در عقد نکاح، عنوانی است  که در اغلب منابع فقهی بدان پرداخته شده و مصادیق چند برای آن بیان شده است. در حالی که قانون مدنی از خیار تدلیس در عقد نکاح نام نبرده و نسبت به مصادیق و آثار آن سکوت اختیار کرده است. در مقاله حاضر ابتدا مفهوم تدلیس از نظر فقهی و حقوقی بررسی شده و سپس با عنایت به تعاریف مذکور، شرایط و ...  بیشتر

عدم شرطیّت توبه در عفو یا اجرای حدّ در اقرار بزهکار

سید مسعود عیسی زاده؛ حسین ناصری مقدم؛ زهرا گواهی

دوره 12، شماره 23 ، اسفند 1399، صفحه 211-232

https://doi.org/10.22075/feqh.2020.19483.2300

چکیده
  مشهور فقیهان امامیّه معتقد به شرطیّت توبه پس از اقرار جهت اختیار امام در اجرای حدّ یا عفو از آن هستند. اما نظر آیه الله خوئی مخالف دیدگاه مشهور بوده و ایشان به عدم شرطیّت توبه پس از اقرار در اختیار امام برای عفو یا اجرای حدّ قائل است. دلایل مشهور در این زمینه، اجماع و برخی از روایات است که بررسی روایات نشان می ‌دهد علاوه بر ضعف سندی برخی ...  بیشتر

بازخوانی دیدگاه ابوحنیفه درباره حدیث

سید عدنان فلاحی؛ حمید مسجدسرایی

دوره 12، شماره 23 ، اسفند 1399، صفحه 233-258

https://doi.org/10.22075/feqh.2020.19368.2288

چکیده
  مذاهب فقهی خاصّه مذاهب فقهی اربعه­، به رغم اختلافاتی که در فروعات دارند نهایتاً اصول اجتهادی یکسانی دارند. در واقع، با هر چه دور شدن از سه قرن نخست تاریخ مسلمین، از سیّالیت اندیشه ­ها و تکثّر آراء کاسته می ­شود و تدریجاً با رنگ باختن برخی تمایزات، اساس مذاهب فقهی در یک بسته­ واحد و هسته­ مشترک گرد هم می ­آیند. مثلاً بنیان استنباطی ...  بیشتر

تمایز سلول ‌های بنیادی مزانشیمی مرد بیگانه و تولید سلول های زایشی مردان (اسپرم) و تزریق آنها به همسر فرد نابارور در فقه امامیّه

گلناز فلاحی فر؛ سعید مولوی وردنجانی؛ مرتضی هاشم زاده؛ مهدی عاشوری

دوره 12، شماره 23 ، اسفند 1399، صفحه 259-286

https://doi.org/10.22075/feqh.2019.14825.1584

چکیده
  امروزه از روش جدیدی برای درمان ناباروری و تولید مثل انسانی صحبت می­ شود که از مرحله آزمایش حیوانی گذشته و منتظر اجرا بر روی انسان است؛ و آن عبارت است از تمایز سلول بنیادی مزانشیمی فرد بیمار یا شخص بیگانه و تولید سلول ­های تخصّصی زایشی و تزریق آن به همسر فرد بیمار. به نظر نگارندگان این شیوه، مثل بسیاری از روش ­های درمانی دیگر، از ...  بیشتر

چیستی نکاح دائم و تأثیر آن بر حقوق زوجین

زینب محمدزاده؛ سعید نظری توکلی

دوره 12، شماره 23 ، اسفند 1399، صفحه 287-308

https://doi.org/10.22075/feqh.2020.18332.2135

چکیده
  در نظام حقوقی اسلام، تأسیس نهاد خانواده با عقد نکاح صورت می ‌گیرد. شارع ضمن عقد نکاح، حقوق و تکالیفی را برای هر یک از زوجین درنظر گرفته است. از آنجا که تبیین این حقوق و تکالیف با تعریف و ماهیّت عقد نکاح ارتباط مستقیم دارد، بررسی جایگاه و چیستی این عقد از اهمیّت ویژه ‌ای برخوردار است. مشهور فقهای امامیّه به واسطه جریان حقّ حبس و وجود ...  بیشتر

نقدی بر ادلّه‌ روائی نسخ حلیّت ازدواج موقّت

علی مظهر قراملکی؛ اسماعیل قربانی

دوره 12، شماره 23 ، اسفند 1399، صفحه 309-332

https://doi.org/10.22075/feqh.2021.13635.1396

چکیده
  یکی از مهم ‌ترین مسائل فقهی مورد اختلاف میان عالمان شیعه و اهل سنّت، مسأله ازدواج موقّت است. عالمان شیعی بنا بر آن ‌چه در تفسیر آیة 24 سورة نساء آمده و ائمه اهل بیت (ع) و برخی از صحابه ذکر کرده­ و سیره نویسان در کتاب‌ های تاریخی آورده ‌اند، معتقدند که نکاح متعه هیچگاه نسخ نشده است، بلکه خلیفه دوم بنا بر اجتهاد شخصی خود به خاطر اقتضای ...  بیشتر

بررسی نسب کودکان ناشی از روش انتقال میتوکندری

مرضیه ملکی؛ محمد رضا رضوان طلب؛ بهرام تقی پور

دوره 12، شماره 23 ، اسفند 1399، صفحه 333-360

https://doi.org/10.22075/feqh.2019.18890.2216

چکیده
  یکی از دستاوردهای بشر در درمان بیماری ­های میتوکندریایی، روش انتقال میتوکندری است. این بی ماری به دلیل نقص در تخمک مادر رخ می ­دهد، به همین منظور پزشکان با قرار دادن هسته تخمک مادر در تخمک فاقد هسته زن دیگری، سعی دارند تا با هدف درمان و جلوگیری از بروز بیماری ­های میتوکندریایی، سلامت آینده کودک را تضمین نمایند. به دلیل نوظهور بودن ...  بیشتر

بررسی انتقادی ادلّه قائلین به مسئولیت مدنی غیر قراردادی ناشی از ترک نجات جان دیگری

سید مهدی میرداداشی؛ اسفندیار صفری

دوره 12، شماره 23 ، اسفند 1399، صفحه 361-388

https://doi.org/10.22075/feqh.2020.17836.2053

چکیده
  در پاسخ به این پرسش که آیا صِرف ترک نجات جان دیگری موجب مسئولیت مدنی غیر قراردادی است یا نه؟ اختلاف نظر شدیدی بین نویسندگان فقهی و حقوقی وجود دارد. قائلین به مسئولیت مدنی تارک به چهار دلیل استناد جسته­اند که عبارتند از: 1- تقصیر تارک، 2- ترک واجب از سوی تارک، 3- تلازم مسئولیت کیفری با مسئولیت مدنی، 4- مانع شدن از استیفای حقّ. در این نوشتار ...  بیشتر

واکاوی در حکم «معامله با خود» در نهاد نمایندگی

حمید رضا میرکو؛ احمد رضا بهنیافر؛ مهدی ذوالفقاری

دوره 12، شماره 23 ، اسفند 1399، صفحه 389-414

https://doi.org/10.22075/feqh.2020.20002.2359

چکیده
  یکی از موضوعات مهمّی که در انجام معاملات از طریق نهاد نمایندگی در فقه و حقوق موضوعه بدان پرداخته شده و همواره مطمح نظر دانشمندان این دو عرصه قرار گرفته، موضوع معامله نماینده با خود در حیطه اختیارات و تکالیف ناشی از آن است. سؤال اصلی مطرح در موضوع فوق آن است که «در صورت عدم شرط جواز معامله نماینده با خود، آیا وی مجاز به فروش مال اصیل ...  بیشتر

مشروعیّت جرم انگاری عمل تولید، توزیع و انتشار بدافزارها در فضای سایبر

حسین نجفی؛ عباس زراعت؛ جعفر یزدیان؛ سلمان گلی

دوره 12، شماره 23 ، اسفند 1399، صفحه 415-438

https://doi.org/10.22075/feqh.2019.16262.1806

چکیده
  صِرف تأیید یک قانون در شورای نگهبان به معنای مشروعیّت و مطابقت آن قانون با شرع است، زیرا وظیفه ذاتی این نهاد تطبیق مصوبات مجلس شورای اسلامی با شرع بوده و تا مطابقت مصوّبات قوّه مقّننه با شرع احراز نگردد وصف قانون پیدا نمی کند. از آنجا که قانون جرائم رایانه ای هم به تصویب شورای نگهبان رسیده است مشروعیّت داشته و برای کنش گران عدالت کیفری ...  بیشتر