نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد فقه و حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی ، مشهد، ایران

2 مدرس دانشگاه شهید مطهری واحد خواهران، مشهد، ایران

چکیده

در شرع مقدّس اسلام، حدود از اهمیّت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. یکی از این حدود، حدّ سرقت است که در قرآن به کریم صراحتاً به آن اشاره شده و یکی از شرایط اجرای آن، قرار داشتن مال مسروقه در حرز است.‌‍
هدف مقاله حاضر، بررسی این موضوع است که آیا در حرز بودن مال مسروق، جزو شرایط اجرای حدّ سرقت می باشد یا نه؟ لذا ابتدا با تأملّ در منابعی که حکم سرقت در آن بیان شده - از جمله قرآن کریم - نظرات مفسّران و فقها را بیان کرده و سپس ادلّه موافقین و مخالفین شرطیّت حرز، مورد بررسی قرار می‌گیرد و در نهایت نتیجه می گیریم که داخل حرز بودن، شرط اجرای حدّ سرقت نیست و بر فرض این که در اجرای حدّ سرقت مدخلیّت داشته باشد باید در مفهوم سرقت مأخوذ باشد تا بتوان عدم بیان شرطیّت «حرز» را از طرف شارع توجیه کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reflection on the condition of " Safe custody "( hirz) in theft

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hasan Haeri 1
  • Sabikeh Fanni 2

1 Ferdowsi University-Mashhad

2 Motahhari University

چکیده [English]

In the sacred religion of Islam, prescribed punishment has great position. One of the prescribed punishments is related to theft that is explicitly is mentioned in The Holy Quran (Maeda, 5, 38). The execution of prescribed punishment for theft is subject to the existence of all conditions together. One of which is the case when the stolen property has been in a safe custody. In this article we investigate whether or not Safe custody (Hirz) is among the conditions for carrying out the theft? Then the reasons of Advocates and Opponents about conditionality of Safe custody are investigated. we have come to the conclusion that Safe custody is not the condition for the execution of the theft prescribed punishment.  Even if it is effective in carrying out the sentence it must be implied in the meaning of theft Itself .When so it will be possible to see why  the holy lawgiver has not taken Safe custody as a condition.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • : theft
  • Safe custody
  • Safe custody conditioning
  • Lack of conditioning Safe custody
- قرآن کریم.
- ابن ادریس حلّی، محمد بن منصور (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج3، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- ابن حزم اندلسی، علی بن احمد (بی تا)، المحلّی بالآثار ، ج11، دمشق: دار الفکر.
- ابن حمزه طوسی، محمد بن علی (1408ق)، الوسیله الی نیل الفضیله، قم: کتابخانه آیه الله العظمی مرعشی نجفی(ره).
- ابن قدامه، عبدالله بن احمد (بی ‌تا)، المغنی،  ج10، بیروت: دار الکتاب العربی.
- ابن منظور، جمال الدین محمد بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، ج5 و10، بیروت: دار الفکر.
- ایزدی ‌فرد، علی‌اکبر؛ حسین نژاد، سید مجتبی (1398)، ماهیّت سرقت ‌های مجازی (نقد ماده12 و 13 قانون جرایم رایانه‌ای)، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 11، 31-60.
- جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1410ق)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، ج3 و9، قم: داوری.
- جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1413ق)، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، ج4، قم: مؤسسه معارف اسلامی.
- جزری، ابن اثیر (بی ‌تا)، النهایه فی غریب الحدیث و الاثر، ج1، قم: اسماعیلیان.
 - جمعی از پژوهشگران زیر نظر سید محمود هاشمی شاهرودی (1426ق)،  فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج3، قم: مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهم السلام.
- جوهری، اسماعیل بن حماد (1410ق)، الصحاح تاج اللّغه و صحاح العربیه، ج3، بیروت: دار العلم للملائین.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن (1409ق)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج28، قم: مؤسسه آل البیت.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن (1427ق)، الرجال، قم: دار الحدیث.
 - حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (1420ق)، تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه، ج 5، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
- حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (1423ق)، ترتیب خلاصه الاقوال فی معرفه علم الرجال، مشهد: آستان قدس رضوی.
 - حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (1413ق)، قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام، ج3، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- حلّی(محقق)، جعفر بن حسن (1418ق)، المختصر النافع فی فقه الامامیه، ج1، قم: مؤسسه مطبوعات دینی.
- خمینی(امام)، سید روح الله (بی ‌تا)، تحریر الوسیله، ج2، قم: دار العلم.
- خوانساری، سید احمد (1405ق)، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، ج7، قم: اسماعیلیان.
- خوئی، سید ابوالقاسم (1422ق)، مصباح الاصول، تقریر: محمدسرور واعظ حسینی بهسودی، ج1، قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخوئی.
- خوئی، سید ابوالقاسم (1410ق)، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواه، ج3 و9، قم: مرکز نشر آثار شیعه.
 - راوندی، قطب الدین بن سعد (1405ق)، فقه القرآن، ج2، قم: کتابخانه آیه الله العظمی مرعشی نجفی(ره).
- زبیدی واسطی، محمد بن محمد بن عبدالرزاق حسینی (1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، ج8، بیروت: دار الفکر.
- سعدی، ابوحبیب (1408ق)، القاموس الفقهی، دمشق: دار الفکر.
- سیوری حلّی(فاضل مقداد)، مقداد بن عبدالله (بی تا)، کنز العرفان فی فقه القرآن، ج2، تهران: المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه.
- صدوق(شیخ)، محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی (1415ق)، المقنع، قم: مؤسسه امام هادی.
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1390ق)، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، ج4، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1407ق)، کتاب الخلاف، ج5، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1409ق)، التبیان فی تفسیر القرآن، ج3، بی جا: مکتب الاعلام الاسلامی. 
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1407ق)، تهذیب الاحکام، ج10، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1427ق)، رجال الطوسی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1387ق)، المبسوط فی فقه الامامیه، ج8، تهران: المکتبه المرتضویه.
- طریحی، فخرالدین بن محمد (1416ق)، مجمع البحرین، ج4، تهران: مرتضوی.
- عمانی، حسن بن علی بن ابی عقیل حذاء (1413ق)، حیاه ابن ابی عقیل و فقهه، قم: مرکز المعجم الفقهی.
- فاضل هندی، محمد بن حسن بن محمد اصفهانی (1416ق)، کشف اللّثام و الابهام عن قواعد الاحکام، ج10، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- فیض کاشانی، ملامحسن (1415ق)،  تفسیر صافی، ج2، تهران: صدر.
- فیومی، احمد بن محمد (بی‌تا)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، ج2، قم: دار الرضی.
- کاظمی(فاضل جواد)، جواد بن سعد بن جواد (1365)، مسالک الافهام الی آیات الاحکام، ج4، تهران: المکتبه المرتضویه.
- کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، ج7، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
- محمود، عبدالرحمن (بی ‌تا)، معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیه، ج1، بی جا: بی‌ نا.
- مجلسی(علامه)، محمدباقر (1364ق)، مرآه العقول فی شرح اخبار آل الرسول، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
- موسوی اردبیلی، سید عبدالکریم (1427ق)، فقه الحدود و التعزیرات، ج3، قم: مؤسسه النشر لجامعه المفید.
- نجاشی، احمد بن علی نجاشی کوفی اسدی (1408ق)،  رجال النجاشی، بیروت: دار الاضواء.
- نجفی(صاحب جواهر)، محمدحسن (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج41، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- النووی، محیی الدین (بی ‌تا)، المجموع، ج20، بیروت: دار الفکر.