واکاوی فقهی و حقوقی موجبات زوال ایجاب در قراردادهای الکترونیکی

محمد رسول آهنگران؛ امیر احمدی

دوره 11، شماره 20 ، خرداد 1398، صفحه 9-36

https://doi.org/10.22075/feqh.2018.13121.1332

چکیده
  با توجه به سرعت فناوری اطلاعات در دنیای تجارت، یکی از مهمّ ترین موضوعات زندگی انسان در امور معیشتی یا معاملاتی، بحث انعقاد تا انحلال قرارداد های الکترونیکی است. هدف از این پژوهش، بررسی موجبات زوال ایجاب در قرارداد های الکترونیکی در فقه اسلامی و بررسی آثار و احکام آن و تطبیق این موضوع با حقوق ایران و بیان خلأ های موجود در قرارداد های ...  بیشتر

اصل شفافیّت در معاملات دولتی

فخرالدین ابوئیه؛ جواد کاشانی؛ امیر هوشنگ فتحی زاده

دوره 11، شماره 20 ، خرداد 1398، صفحه 37-64

https://doi.org/10.22075/feqh.2019.17635.2021

چکیده
  از دیدگاه اسلام، فساد اقتصادی، انحراف از ضوابط شرعی در تمامی عرصه های اقتصادی بوده و مفهوم «مکاسب محرّمه»، معادلی دقیق و عمیق برای مفهوم فساد اقتصادی در سنّت اسلامی- شیعی می باشد. معاملات دولتی یکی از عمده روش های هزینه کرد بودجه هستند و به همین دلیل، یکی از ابزارهای قانونی جهت ارتکاب مفاسد اقتصادی نیز به شمار می آیند. اهمیّت ...  بیشتر

نقش علم قاضی در احراز عنف و اکراه در جرائم منافی عفّت؛ بررسی ‌های نظری و تجربه‌ های عملی

جلیل امیدی؛ مرتضی جوانمردی صاحب؛ ژیلا مرادپور

دوره 11، شماره 20 ، خرداد 1398، صفحه 65-94

https://doi.org/10.22075/feqh.2018.14315.1509

چکیده
  در نظام عدالت کیفری ایران، علم متعارف قاضی در اثبات وقایع جزایی و احراز کیفیّات مشدّد آنها معتبر اعلام شده و مصلحت موجود در بزه ­پوشی منافیات عفّت، در جرائم منافی عفّت توأم با عنف یا اکراه کنار گذاشته شده است. اثبات اینگونه جرائم غالباً از راه اقرار و شهادت ممکن نیست؛ لذا بیشتر بزه ‌دیدگان از حمایت نظام عدالت کیفری محروم مانده، و ...  بیشتر

بررسی فقهی حقوقی فساد مالی در آئینه سیاست جنایی تقنینی ایران

غلامعباس ترکی هرچگانی؛ هوشنگ شامبیاتی؛ محسن رهامی

دوره 11، شماره 20 ، خرداد 1398، صفحه 95-120

https://doi.org/10.22075/feqh.2019.16930.1906

چکیده
  فساد مالی دارای ماهیّت پیچیده ای است و امروزه به یک مسأله­ حادّ در سطح ملّی و بین المللی تبدیل گردیده که در صورت عدم کنترل علاوه بر تبعات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و امنیّتی می تواند کارآمدی، مشروعیّت و حتّی بقای حکومت ها را به چالش بکشد. به منظور حلّ این معضل فراگیر در گام نخست بایستی به شناسایی همه ابعاد و ویژگی های فساد پرداخت و پس ...  بیشتر

نقش درخواست اصحاب دعوای مدنی در استماع گواهی و انجام تحقیق محلّی

مهدی حسن زاده

دوره 11، شماره 20 ، خرداد 1398، صفحه 121-146

https://doi.org/10.22075/feqh.2018.14311.1506

چکیده
  قانون آئین دادرسی مدنی در خصوص نقش درخواست اصحاب دعوا در استماع گواهی و انجام تحقیق محلّی و این که آیا دادگاه اختیار ابتدایی در این خصوص دارد و می تواند بدون درخواست اصحاب دعوا، اقدام به استماع گواهی گواهان یا انجام تحقیق محلّی نماید یا نه، بیان صریح و روشنی ندارد، بلکه حاوی بیان های مبهم و ناهماهنگ است. همین مطلب، اختلاف نظرات و ...  بیشتر

نقش قاعده «احسان» در نفی و ایجاب مسؤولیّت مدنی دولت

محمد دانش نهاد؛ ابوالفضل علیشاهی

دوره 11، شماره 20 ، خرداد 1398، صفحه 147-170

https://doi.org/10.22075/feqh.2018.13543.1377

چکیده
  قاعده «احسان»، یکی از قواعد بسیار مهمّ فقهی است که با دقّت در مفادّ این قاعده می‌ توان مبانی ضمان و عدم ضمان دولت را در صور گوناگونی که بر طبق قاعده احسان صورت می ‌پذیرد، ترسیم نمود. به عنوان نمونه، ممکن است که شخصی به عنوان احسان، عملی خسارت ‌بار را انجام دهد که به جهت آن که محسن است ضامن جبران خسارات نگردد، ولی از باب دلالت قاعده ...  بیشتر

انتساب قتل در حدوث مرگ مغزی و مجازات آن در فقه امامیّه

حمید ستوده؛ عبدالرضا فرهادیان

دوره 11، شماره 20 ، خرداد 1398، صفحه 171-198

https://doi.org/10.22075/feqh.2019.16434.1846

چکیده
  مرگ مغزی یکی از مسائل مهمّ در قلمرو فقه پزشکی و جزایی است و اﻫﻤﻴّﺖ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ زﻣﺎﻧﻲ وﺿﻮح ﺑﻴﺸﺘﺮی می‌ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ در ﭘﻲ جنایت مرگ مغزی، ﺗﺒﻌﺎت مهمی در خصوص مسئولیت کیفری ﺑﻪ دﻧﺒﺎل خواهد داشت. این تحقیق،  ضمن موضوع ‌شناسی مرگ مغزی و پذیرش دیدگاه فقها درباره عدم تحقّق مرگ حقیقی با عروض این حادثه، نحوه انتساب عارض ...  بیشتر

بررسی فقهی قلمرو اجرای تعزیر و تادیب کودک

ابوذر صانعی

دوره 11، شماره 20 ، خرداد 1398، صفحه 199-222

https://doi.org/10.22075/feqh.2018.13587.1387

چکیده
  تعزیر، عقوبتی است که شارع برای آن اندازه ­ای معیّن نکرده و تعیین مقدارش را به دست حاکم سپرده است، ولی تأدیب با توجه به موارد کاربرد آن نزد فقیهان برای دو معنای تربیت به عنوان وظیفه والدین و مربّی و یا تأدیب مترادف با تعزیر، استعمال شده است. سؤال اصلی این پژوهش در مورد قلمرو اجرای تعزیر و تأدیب کودک در فقه است که بعد از واکاوی مستندات ...  بیشتر

وضعیّت حقوقی «تعهّد تخییری»

محمدمهدی عبدالله پور؛ احمد شمس؛ جمشید نور شرق

دوره 11، شماره 20 ، خرداد 1398، صفحه 223-248

https://doi.org/10.22075/feqh.2019.14968.1612

چکیده
  تعهّد تخییری، تعهّدی است که در آن ذمّه متعهّد به جای یک موضوع به دو یا چند موضوع مشغول می ‌گردد، اما متعهّد مخیّر است با ایفای هر یک از موضوعات مورد تعهّد، موجبات برائت ذمّه خود را فراهم آورد. علی رغم اعتبار این نوع از تعهّدات در حقوق بسیاری از کشور های غربی و عربی اما مشروعیّت آن در حقوق ایران و علی الخصوص فقه امامیّه مورد مناقشه قرار ...  بیشتر

مجازات مکرِه ثالث در جرائم مستوجب حدّ

حمیدرضا کلانتری؛ محمد ابراهیم شمس ناتری؛ احمد حاجی ده آبادی

دوره 11، شماره 20 ، خرداد 1398، صفحه 249-278

https://doi.org/10.22075/feqh.2019.16399.1825

چکیده
  شفافیّت و جامعیّت، از ویژگی ‌های بارز قانون کارآمد است. مقنّن در ماده‌ 151 قانون مجازات اسلامی 1392 مجازات مکرِه در جرائم موجب تعزیر را به صراحت، مجازات مباشر بزه ارتکابی بیان نموده و قسمت اخیر ماده‌ مذکور مقرّر می‌ دارد: «در جرائم موجب حدّ و قصاص طبق مقرّرات مربوط رفتار می ‌شود.» اکراه در جنایت موضوع مواد 380 ـ 375 قانون مذکور، با ...  بیشتر

نقد و تحلیل دیدگاه رایج فقها درباره خمس مال قرضی

محمد رضا کیخا؛ یوسف مرادی

دوره 11، شماره 20 ، خرداد 1398، صفحه 279-300

https://doi.org/10.22075/feqh.2018.13853.1425

چکیده
  فقهای شیعه و قوانین موضوعه ایران، همسو با آیات قرآن، روایات، اصل لزوم، قاعده تسلیط و عرف، عقد قرض را تملیکی می دانند و سود و زیان مال قرضی را متوجّه مقترض دانسته و معتقدند که مقرض، حقّ دخالت در تصرّفات مقترض را ندارد و در مقابل، عده ‌ای از فقها، عقد قرض را متضمّن اباحه تصرّف می ‌دانند. اما هر دو گروه، بر لزوم پرداخت خمس این مال توسط ...  بیشتر

چیستی شناسی ضمان از منظر فقه شیعه

سید علی جبار گلباغی ماسوله

دوره 11، شماره 20 ، خرداد 1398، صفحه 301-324

https://doi.org/10.22075/feqh.2018.12249.1243

چکیده
  با پیشرفت و گسترش جامعه­ بشری، اشخاص برای تنظیم و تأمین روابط مالی و تجاری، معاملات را به شیوه ­هایی منعقد می ­سازند­ که ضمان، جزو لاینفکّ آنهاست. انضمامی بودن ضمان در برخی از این معاملات، نه تنها آن را در ناهماهنگی ظاهری با ماهیّت انتقالی بودن ضمان مصطلح در فقه شیعه قرار می ­دهد، بلکه تعارض ظاهری را بین برخی از مواد قوانین ...  بیشتر

تمییز ملغی الأثرشدن حکم تخلیه مستاجر مشمول قانون روابط موجر و مستاجر مصوّب 1356

پژمان محمدی؛ محمد ابوعطا

دوره 11، شماره 20 ، خرداد 1398، صفحه 325-350

https://doi.org/10.22075/feqh.2018.12804.1300

چکیده
  در ماده 28 قانون روابط موجر و مستاجر مصوّب 1356 ضمن پیش ­بینی مواعدی برای پرداخت حقّ کسب یا پیشه یا تجارت، مستاجر مشمول  حکم تخلیه یا موعدی برای تقاضای صدور اجرائیه تخلیه (در مواردی که ضمن حکم تخلیه به پرداخت آن به مستاجر حکم نشده است) اعلام شده است. در صورت عدم رعایت محدودیّت ­های زمانی مذکور از سوی موجر، حکم مزبور ملغی الأثر خواهد ...  بیشتر

حکم پیوند عضو قطع شده پس از اجرای حدّ سرقت

حمید مسجدسرایی؛ اعظم نظری

دوره 11، شماره 20 ، خرداد 1398، صفحه 351-372

https://doi.org/10.22075/feqh.2019.10468.1010

چکیده
  گذشته از فلسفه اجرای حدّ سرقت که به منظور مصلحت عموم مردم و با هدف جلوگیری از فساد و نشر فجور و سرکشی افراد متخلّف در دین مبین اسلام تشریع شده است امروزه در پرتو پیشرفت علم پزشکی در زمینه­ پیوند اعضاء، این سؤال مطرح می شود که آیا از نظر فقهی می توان به جواز پیوند دست یا پای قطع شده شخص سارق به بدن وی پس از اجرای حدّ سرقت، حکم کرد یا نه؟ ...  بیشتر

نقدی بر «کاشفیّت ذاتی قطع از واقع» در پرتو معرفت ‌شناسی جدید

مجید نیکوئی؛ حسین سیمایی صراف

دوره 11، شماره 20 ، خرداد 1398، صفحه 373-402

https://doi.org/10.22075/feqh.2018.11566.1414

چکیده
  قطع، نقش معرفتی مهمّی در اصول فقه شیعی دارد و «کاشفیّت ذاتی قطع از واقع» یکی از اساسی ترین علل اهمیّت قطع است. مقاله‌ حاضر با ارزیابی جایگاه و مبانی حجیّت قطع در نظام اصول فقه شیعی، می‌ کوشد تا کاشفیّت ذاتی قطع از واقع را نقادانه تحلیل کند. در این راستا، با استفاده از مبانی معرفت ‌شناسی مدرن و تمایز میان «بود» و «نمود» ...  بیشتر