واکاوی فقهی و حقوقی موجبات زوال ایجاب در قراردادهای الکترونیکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 استادیار حقوق دانشگاه پیام نور

چکیده

با توجه به سرعت فناوری اطلاعات در دنیای تجارت، یکی از مهمّ ترین موضوعات زندگی انسان در امور معیشتی یا معاملاتی، بحث انعقاد تا انحلال قرارداد های الکترونیکی است. هدف از این پژوهش، بررسی موجبات زوال ایجاب در قرارداد های الکترونیکی در فقه اسلامی و بررسی آثار و احکام آن و تطبیق این موضوع با حقوق ایران و بیان خلأ های موجود در قرارداد های الکترونیکی می‌ باشد که قانون مدنی و قانون تجارت الکترونیکی ایران به صراحت به آن نپرداخته و اشاره ‌ای به آن نکرده‌است. بنا بر اطلاعات و مبانی پژوهش نتیجه گرفته شد که خلأ های بسیاری در زمینه ‌های مختلف آثار و احکام موجبات زوال ایجاب در قرارداد های الکترونیکی وجود دارد که در این پژوهش راهکار هایی در جهت رفع این موانع و خلأ ها ارائه گردیده است. پیشنهاد می‌شود که در این راستا قانونگذار به تصویب قانون ماهوی و آئین دادرسی مدنی خاصّ تجارت و قرارداد های الکترونیکی با توجه به مقررات جهانی و منطبق بر فقه پویا، اهتمام ورزد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis Jurisprudence and Legal Causes to offer’s Annihilation in Electronic Contracts

نویسندگان [English]

  • Mohammad Rasool Ahangaran 1
  • Amir Ahmadi 2
1 Professor, Farabi Campus University of Tehran, Qom, Iran, Email:
2 Payame noor University
چکیده [English]

One of the most important issues of human life about trade’s affairs, is the discussion of formation and termination of electronic contracts. The purpose of this study was to investigate the causes of the decline of the offer in electronic contracts in Islamic Jurisprudence and to review its effects and rulings and to adapt this issue to Iranian Law and The expression of the vacuum contained in the electronic contracts is not explicitly addressed by the Civil Code and the Iranian Electronic Commerce Law and has not given any mention of it. According to the information and foundations of the research, It has been concluded that many gaps in the various fields of work and judgments have led to the decline of the offer in electronic contracts, in which solutions to these barriers and gaps have been presented. It is suggested that the legislator should endeavor to ratify the law and the specific Civil Code of Trade and electronic contracts in accordance with international rules and in line with dynamic Jurisprudence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Electronic contract
  • Loss of claim
  • Liquidation of contract
  • Islamic law
  • mutual’s offer

مراجع

- آخوند خراسانی، محمدکاظم (1406ق)، حاشیه المکاسب‌، تحقیق سیّد مهدی شمس الدین، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- امامی، سیّد حسن (1340)، حقوق مدنی، ج1، تهران: اسلامیّه.
- انصاری(شیخ)، مرتضى بن محمدامین (١٤٢٠ق)، المکاسب، ج3، مجمع الفکر الإسلامی.
- انصاری، مسعود؛ طاهری، محمدعلی (1384)، دانشنامه حقوق خصوصی، ج1، تهران: محراب فکر.
- باقری اصل، سعیده؛ باقری اصل، حیدر؛ مسعودی، ناصر؛ شعاریان ستاری، ابراهیم (1396)، ماهیّت حق انصراف در قراردادهای الکترونیکی، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 17، 7-32.
- بهرامی احمدی، حمید (1390)، حقوق تعهّدات و قراردادها، چ2، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
- توحیدی، محمدعلی (1377ق)، مصباح الفقاهه فی المعاملات، ج3، تقریرات سید ابوالقاسم خوئی، قم: مکتبه الداوری.
- جبعی عاملی(شهید ثانی) ، زین الدین بن علی (1413ق)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، ج4و7 ، قم:  مؤسسه المعارف الاسلامیّه.
- جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1386ق)، الرّوضه البهیّه فی شرح اللّمعه الدمشقیّه، ج4، تحقیق سیّد محمد کلانتر، نجف: جامعه النجف الدینیّه.
- جعفری لنگرودی، محمّدجعفر (1340)، تأثیر اراده در حقوق مدنی، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- حسینی عاملی، سیّد جواد (بی تا)، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، ج4و9، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- حسینی مراغی، سیّد میر عبدالفتاح (1418ق)، العناوین، ج2، قم: موسسة النشر الإسلامی.
- حلّى(محقّق)، جعفر بن حسن (1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام‌، ج2، چ2، تحقیق عبد الحسین محمد على بقال‌، قم: اسماعیلیان.
- خمینی(امام)، سیّد روح الله (1385)، تحریر الوسیله، ج1و2، چ2، تهران: مؤسسه العروج.
- خمینی(امام)، سیّد روح الله (1410ق)، کتاب البیع، ج1، چ4، قم: اسماعیلیان.
- دسوقی، ابراهیم ابواللیل (2003م)، الجوانب القانونیه للمعاملات الاکترونیّه، کویت: النشر العلمی بجامعه الکویت.
- سنهوری، عبد الرزاق (1936م)، الوسیط فی شرح القانون المدنی، ج1و3، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- شهیدی، مهدی (1382)، حقوق مدنی 6 (عقود معّین:1)، چ7، تهران: مجد.
- صفایی، سیّد حسین (1384)، قواعد عمومی قراردادها، ج2، تهران: میزان.
- صدری، سیّد محمد (1388)، معاملات الکترونیک، کاشان: اندیشه های حقوقی.
- طباطبائی یزدی، سیّد محمّدکاظم (1370)، حاشیه المکاسب‌، ج1، چ4، قم: اسماعیلیان‌.
- طباطبائی حکیم، سیّد محسن (1391ق)، مستمسک العروه الوثقى، ج14، چ4، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- طریحی نجفی، فخرالدین (1408 ق)، مجمعالبحرین، ج4، چ2، تحقیق سیّد احمد حسینی، قم: مکتب النشر الثقافه الاسلامیه.
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمّد بن حسن (1387)، المبسوط فی فقه الإمامیّه، ج2، چ3، تحقیق محمد باقر بهبودی، تهران: المکتبه المرتضویّه لإحیاء الآثار الجعفریّه.
- عاملى کرکى(محقّق ثانی)، علی بن حسین (1414ق‌)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج4و9، چ2، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام‌.
- عاملی(شهید اول)، محمّد بن مکّی (1417ق)، الدّروس الشرعیّه فی فقه الإمامیّه، ج3،چ2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- عبدالمنعم، محمود عبد الرحمان (بی تا)، معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیّه، ج1، قاهره: دار الفضیله.
- کاتوزیان، ناصر (1379)، قواعد عمومی قراردادها، ج1و2، چ5، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- کاتوزیان، ناصر (1390)، اعمال حقوقی، قرارداد-ایقاع، چ10، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- مامقانی، محمدحسن بن عبدالله (بی تا)، غایه الآمال فی شرح کتاب المکاسب و البیع، ج2، قم:  مجمع الذخائر الإسلامیه.
- مقامی نیا، محمّد (1391)، نحوه انعقاد قراردادهای الکترونیکی و ویژگی ‌های ‌آن، دانش حقوق مدنی، 1/1، 85-98.
- محقّق داماد، سیّد مصطفی (1384)، قواعدفقه(بخش مدنی)، ج1و2، چ5، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
- موسوی بجنوردی، سیّد حسن‌ (1377)، القواعد الفقهیّه، ج5، چ2، تحقیق مهدی مهری مهریزی، قم: الهادی.
- نجفی خوانساری، موسی (1418ق)، منیه الطّالب فی شرح المکاسب، ج1، تقریرات محمدحسین نائینی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
- نجفی(صاحب جواهر)، محمدحسن (1981م)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج22و29،  چ2، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- Eftekhar Jahromi, Gudarz (2008), Law Texts, Fourteenth Edition, Ganjedanesh Publication, Iran,Tehran.
- Inaya Malik, Taimur,(2011) Implicitly of Electronic Contract Formation, Universal-Publishers, Florida.
- Michael J, Cozzillio(1990), The Option Contract: Irrevocable not Irrejectable, Catholic University Law Review, Winter,  Vol.39, Issue2,   p493.
http://scholarship.law.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1831&context=lawreview- 39 Cath. U. L. Rev. pp.491-556].
- Smith,G(2002), Internet Law and Regulation, London: Sweet and MaxWell.
-United Nations Convention on Contracts for the International sale Goods 1980,(CISG).
 
فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی
دوره 11، شماره 20
خرداد 1398
صفحه 9-36

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار