نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌ شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استاد گروه حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، ایران

3 دانشیار، دانشکده حقوق، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

چکیده

فساد مالی دارای ماهیّت پیچیده ای است و امروزه به یک مسأله­ حادّ در سطح ملّی و بین المللی تبدیل گردیده که در صورت عدم کنترل علاوه بر تبعات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و امنیّتی می تواند کارآمدی، مشروعیّت و حتّی بقای حکومت ها را به چالش بکشد. به منظور حلّ این معضل فراگیر در گام نخست بایستی به شناسایی همه ابعاد و ویژگی های فساد پرداخت و پس از آگاهی نسبت به این مهمّ، عوامل و زمینه های بروز آن را از نظر فقهی و حقوقی به دقّت مورد شناسایی قرار داده و با استفاده از تجارب سایر کشورها، اسناد بین المللی و لحاظ ظرفیّت های ملّی و فراملی راهکارهای مبارزه با این معضل را احصاء نمود. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی اثبات شده که سیاست جنایی موجود در کشور، پاسخگوی نیازهای جامعه و نظام اقتصادی، اداری و قضایی در زمینه پیشگیری و مبارزه با فساد مالی نبوده و نیازمند بازنگری، اصلاح و ارتقاء تدابیر کنشی و واکنشی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Jurisprudence and Legal Investigation of Financial Corruption in the Context of Iran's Legislative Criminal Policy

نویسندگان [English]

  • Gholamabbas Torkiharchagani 1
  • Hoshang Shambiati 2
  • Mohsen Rahami 3

1 Ph.D student of Criminal Law and Criminology, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

2 Professor of Law, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Iran

3 Associate Professor, Faculty of Law, Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran

چکیده [English]

Financial corruption has a complex nature and today it has become an acute problem at the national and international levels, which, in the absence of control, in addition to its political, economic, social and security implications, can challenge the legitimacy and even survival of governments. it In order to solve this pervasive problem, in the first step it is necessary to identify all the dimensions and characteristics of corruption and then, its underlying causes should be jurisprudentially and legally accurately identified and using the experiences of other countries, international documents, and based on the national and transnational capacities, one have to identified ways to combat this problem. In this research, using analytical-descriptive method, it has been proved that the existing criminal policy in the country does not meet the needs of the society and the economic, administrative and judicial system in the field of prevention and fight against financial corruption and the is a requirement to review, modify and enhance action and reaction policies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • financial corruption
  • legislative criminal policy
  • pathology
  • criminalization
  • prevention
- قرآن کریم.
- نهج البلاغه.
- آشوری، داریوش (1386)، دانشنامه سیاسی، ج1، تهران: مروارید.
- آقازاده، علیرضا (1384)، بررسی تحلیلی و کاربردی سیاست جنایی ایران در قبال قاچاق کالا، ج1، تهران: آریان.
- آنسل، مارک (1375)، دفاع اجتماعی، ترجمه محمّد آشوری و علی حسین نجفی ابرندآبادی، ج1، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- اسفندیاری، مرتضی (1390)، بررسی اقتصادی شکل گیری فساد مالی در ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته علوم اقتصادی، دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز.
- انصاری(شیخ)، مرتضی بن محمدامین (1415ق)، المکاسب، ج1، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
- انوری، حسن (1381)، فرهنگ بزرگ سخن، ج5، تهران: سخن.
- بهشتی، محّمد (1376)، فرهنگ صبا، تهران: صبا.
- پارسونز، واین (1385)، مبانی سیاستگذاری عمومی و تحلیلی سیاست ها، ترجمه حمیدرضا ملک محمدی، ج2، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- حبیب زاده، محمّدجعفر (1383)، حقوق جزای اختصاصی، ج1، تهران: سمت.
- حبیب زاده، محمّدجعفر؛ زینالی، امیرحمزه (1384)، «درآمدی بر محدودیّت های جرم انگاری»، نامه مفید، 49، 3-26.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن (1409ق)، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج27، قم: آل البیت (ع).
- حسینی، سیّد محمّد (1383)، سیاست جنایی اسلام در جمهوری اسلامی ایران، ج1، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- حلّی(علّامه)، حسن بن یوسف بن مطهّر(1420ق)، تحریر الاحکام الشرعیّه، ج5، قم: مؤسسه امام صادق (ع). 
- حلّی(محقّق)، جعفر بن حسن (1408ق)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج4، چ2، قم: اسماعیلیان.
- خوئی، سیّد ابوالقاسم (1418ق)، التنقیح فی شرح العروه الوثقی، قم: تحت اشراف جناب آقای لطفی.
- دفتر مطالعات اقتصادی (1386)، تحلیل فساد مالی، اقتصادی و بازرگانی، تهران: معاونت برنامه ریزی و اموری اقتصادی.
- دفتر همکاری حوزه و دانشگاه (1386)، درآمدی بر حقوق اسلام، ج1، تهران: سمت.
- ذاکر صلاحی، غلامرضا (1388)، راهکارهای مبارزه با فساد اداری، تهران: جنگل.
- ساکت، محمّد حسین(1370)، نگرشی تاریخی بر فلسفه حقوق، تهران: معاصر.
- ساکی، محمّدرضا (1391)، حقوق کیفری اقتصادی، چ2، تهران: جنگل.
- شیخ الاسلامی، عباس (1380)، جرائم مطبوعاتی، ج1، مشهد: جهاد دانشگاهی.
- صادقی، حسین؛ صباغ کرمانی، مجید؛ شقاقی شهری، وحید (1387)، «بررسی اثرات تمرکززدایی مالی بر کنترل فساد»، تحقیقات اقتصادی، 4، 207-236.
- عالی پور، حسن (1388)، «فساد: موقعیّت سنجی قانونی، ضرورت سنجی تقنینی»، مجلس و پژوهش، 61، 173-220.
- فرهادی پور، محمّدرضا (1386)، «رویکردهای مختلف اقتصاددانان به مسأله فساد»، مجلس و پژوهش، 58، 93-114.
- فیض کاشانی، ملّا محسن (بی تا)، مفاتیح الشرائع، ج2، قم: کتابخانه آیه الله العظمی مرعشی نجفی (ره).
- قانون اساسی مصوّب 1358 ه‍.ش.
- قانون مجازات اسلامی مصوّب 1392 ه‍.ش.
- قانون آیین دادرسی کیفری مصوّب 1394 ه‍.ش.
- قانون تشدید مجازات جاعلین اسکناس و واردکنندگان، توزیع کنندگان و مصرف کنندگان اسکناس های مجعول مصوب 1362 ه‍.ش.
- قانون مجازات اخلال گران در نظام اقتصادی مصوّب 1369 ه‍.ش.
- قانون رسیدگی به تخلّفات اداری مصوّب 1372 ه‍.ش.
- قلی پور، رحمت الله؛ غلامپور آهنگر، ابراهیم (1389)، فرآیند سیاستگذاری عمومی در ایران، تهران: مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی.
- کراگ، وسلی؛ ووف، ویلیام (1386)، قانون گذاری علیه فساد موجود در بازارهای بین المللی، ترجمه علی بختیاری زاده، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- لازرژ، کریستین (1395)، سیاست جنایی، ترجمه حسین علی نجفی ابرندآبادی، ج1، تهران: یلدا.
- لانگست، پیتر و دیگران (1387)، برنامه های جهانی مبارزه با فساد، تهران: مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی.
- مارتی، می.ری.دلماس (1395)، نظام های بزرگ سیاست جنایی، ترجمه حسین علی نجفی ابرندآبادی، تهران: میزان.
- مجلسی(علّامه)، محمّدباقر بن محمّدتقی (1404ق)، بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الائمه الأطهار، ج68، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- معظمی، شهلا (1384)، جرم سازمان یافته و راهکارهای مقابله با آن، تهران: دادگستر.
- معین، محمّد (1379)، فرهنگ لغت، ج2، چ16، تهران: امیرکبیر.
- موسوی سبزواری، سیّد عبدالاعلی (1413ق)، مهذّب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، ج27، چ4، قم: مکتبه آیه الله سبزواری.
- میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی.
- میر محمّد صادقی، حسین (1382)، پولشویی و ارتباط آن با جرایم دیگر، مجموعه سخنرانی ها و مقالات همایش بین المللی مبارزه با پولشویی، شیراز: وفاق.
- میر محمّدصادقی، حسین (1386)، حقوق کیفری اقتصادی؛ جرایم علیه امنیّت و آرامش عمومی، چ9، تهران: میزان.
- نجفی(صاحب جواهر)، محمدحسن (بی تا)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام. ج41، چ7، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- وکیل، امیر ساعد؛ عسکری، پوریا (1394)، قانون اساسی در نظم حقوقی کنونی، چ7، تهران: مجد.
- همدمی خطبه سرا، ابوالفضل (1387)، فساد مالی؛ علل، زمینه ها و راهبردهای مبارزه با آن، چ2، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.