نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق خصوصی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم،ایران (نویسنده مسئول)

2 استادیار گروه حقوق خصوصی، دانشگاه بین المللی اهل بیت علیهم السلام، تهران، ایران

چکیده

در پاسخ به این پرسش که آیا صِرف ترک نجات جان دیگری موجب مسئولیت مدنی غیر قراردادی است یا نه؟ اختلاف نظر شدیدی بین نویسندگان فقهی و حقوقی وجود دارد. قائلین به مسئولیت مدنی تارک به چهار دلیل استناد جسته­اند که عبارتند از: 1- تقصیر تارک، 2- ترک واجب از سوی تارک، 3- تلازم مسئولیت کیفری با مسئولیت مدنی، 4- مانع شدن از استیفای حقّ. در این نوشتار پس از تبیین دیدگاه های موجود، به نقد ادلّه چهارگانه مذکور پرداخته شده و ثابت گشته است که صِرف ترک نجات جان دیگری، موجب مسئولیت مدنی غیر قراردادی نیست و رفتار تارک، مشمول ماده 295 قانون مجازات اسلامی نمی شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Critical studying of the reason of who believe in tort Liability Arising from failing to rescue another

نویسندگان [English]

  • Seyyed Mahdi Mirdadashi 1
  • Esfandiyar Safari 2

1 College of law، Private law ، Humanities ، Islamic Azad University of Qom ، Iran

2 Assistant Professor, Department of Private Law, Ahlul Bayt International University, Tehran, Iran

چکیده [English]

In response to the question of whether relinquish rescuing Another Life would result tortious liability, there is Different views among legal writers. Believers of tort Liability have expressed four reasons: 1- fault
of the abandoner  2- leaving  of the duty 3- relation between Criminal responsibility and tort liability  4- Preventing from getting the right. In this article, after explaining the viewpoints, it has proved that relinquish rescuing another life does not cause tortious liability and the conduct of the abandoner is not included to article 295 of the islamic Penal Code.  In fact, leaving one's life saved is simply a matter of dignity and no guarantee.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • tortious liability، fault، the obligatory verdict (hokm taklifi)- statutory verdict
  • article 295 of the islamic Penal Code
- ابن برّاج ، قاضی عبدالعزیز (1406ق)، المهذّب، ج2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- ابن ضویان، ابراهیم (1409ق)، نار السبیل فی شرح الدلیل، ج2، چ7، بی جا: المکتب الإسلامی.
- ابن قدامه،a (1388ق)، المغنی، ج8، مصر: مکتبه القاهره.
- ابن قدامه ، b (1388 ق)، المغنی، ج9، مصر، مکتبه القاهره.
- اراکی، محمد علی ( 1373)، استفتائات، قم: معروف.
 - اصفهانی، محمد حسین (1409 ق)، بحوث فی الفقه(کتاب الاجاره)، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- امیری قائم‌ مقامی، عبدالمجید (1378)، حقوق تعهدات، ج1، تهران: میزان.
- انصاری(شیخ)، مرتضی بن محمدامین (1422ق)،  فرائد الاصول، ج2، چ2، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى(ره).
- باریکلو، علیرضا (1393)، مسئولیت مدنی، تهران: میزان.
- بهوتی، منصور (بی تا)، کشاف القناع، ج6، بی جا: دار الکتب العلمیّه.
- جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی، a ( 1413ق)، مسالک الأفهام الی تنقیح شرائع الاسلام،ج12و 15، قم: مؤسسه المعارف الإسلامیه.
- حاجی ده آبادی، احمد (1391)، ترک فعل به مثابه عمل کشنده، تحقیقات حقوقی، 57، 273-313.
- حجاوی ، موسی (بی تا)، الإقناع، ج4، بیروت: دار المعرفه.
- حسینی خامنه ای، سید علی،  .http://farsi.khamenei.ir/treatise-content?id=290#4058
- حسینی شاهرودی، سید محمد (1374)، استفتائات، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
- حسینی عاملى، سید جواد (بی تا)، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلّامه، ج 5، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- حسینی مراغی، سید میر عبدالفتاح (1425ق)، العناوین، ج2، قم: مؤسسه النشر اسلامی.
- حلّی(علّامه)، حسن بن یوسف (1421ق)، تحریر الأحکام الشرعیّه علی مذهب الامامیّه، ج5، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
- خسروی، محمد رضا (بی تا)، مجموعه کامل قوانین و مقرّرات جزایی با آخرین اصلاحات و الحاقات 1381، تهران: مجد.
- خوانساری، سید محمد (1382)، منطق صوری، چ25، تهران: آگاه.
- شبیری زنجانى، سید موسى (1419ق)، کتاب نکاح،  ج5، قم: رأى‌ پرداز.
- صفری، اسفندیار (1392)، بررسی فقهی حقوقی اداره مال غیر(ماده 306 قانون مدنی)،  مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
- طوسى(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1387ق)، المبسوط، ج6، تهران: المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه.
- غفاری فارسانی، بهنام (1394)، تکلیف به نجات جان افراد در معرض خطر و ضمانت اجرای آن در آرای فقهای امامیه، قضاوت، 84، 25-47.
- غلامرضاراوی، هادی و یوسفوند، محمود (1397)،تأثیر قوّه قاهره در قتل و جرح ناشی از ترک فعل، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 18، 133-154.
- فروغی و همکاران (1395)، واکاوی احکام وضعی- تکلیفی ترک فعل با توجه به رابطه استناد، پژوهش های فقهی، 45، 89-112.
- قاسم‌ زاده، سیّد مرتضی (1378)، مبانی مسؤولیت مدنی، تهران: دادگستر.
- کاتوزیان، ناصر (1378)، الزام های خارج از قرارداد: ضمان قهری، ج1، چ2، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- مرداوی، علاء الدین (بی تا)، الإنصاف، ج10، چ2، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- مقدسی، ابن قدامه (بی تا)، الشرح الکبیر، ج9،  بی جا: دار الکتاب العربی.
- میر محمد صادقی، حسین (1393)، جرائم علیه اشخاص، چ16، تهران: میزان.
- نجفى(صاحب جواهر)، محمدحسن (1374)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج41و43، چ4، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
- نوری، میرزا حسین (1408ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج18، بیروت، مؤسسه آل البیت علیهم السلام.