عدم شرطیّت توبه در عفو یا اجرای حدّ در اقرار بزهکار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی واحد بین الملل دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران (نویسند مسئول)

2 استاد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

3 استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه پیام نور مشهد، مشهد، ایران

چکیده

مشهور فقیهان امامیّه معتقد به شرطیّت توبه پس از اقرار جهت اختیار امام در اجرای حدّ یا عفو از آن هستند. اما نظر آیه الله خوئی مخالف دیدگاه مشهور بوده و ایشان به عدم شرطیّت توبه پس از اقرار در اختیار امام برای عفو یا اجرای حدّ قائل است. دلایل مشهور در این زمینه، اجماع و برخی از روایات است که بررسی روایات نشان می ‌دهد علاوه بر ضعف سندی برخی از آنها برخی نیز أخصّ از مدّعا بوده و حتی در این روایات بحثی از شرط بودن توبه نیامده است. اجماع هم با وجود نظر مخالف در مسأله، با تردید مواجه است. از طرف دیگر، برای دیدگاه مخالف مشهور هم دلیل و مستندی غیر از اطلاق و عدم تقیید ادلّه جواز عفو ذکر نشده است. لذا در نهایت با بررسی ادلّه طرفین به نظر می ‌رسد دیدگاه عدم شرطیّت توبه با توجه به تعلیل به کار رفته در روایت طلحه، صحیح‌تر بوده و با ادلّه احتیاط در دماء و بنای حدود بر تخفیف نیز موافق‌تر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Unconditionality of repentance in forgiveness or execution of hadd in confession of the offender

نویسندگان [English]

  • Seyed Masoud Eisazadeh 1
  • Hosein Naseri Moghaddam 2
  • Zahra Govahi 3
1 Jurisprudence and Foundations of Islamic Law, Islamic Theology and Education, Ferdowsi International University, Mashhad, Iran
2 Department of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Ferdowsi University, Mashhad, Iran
3 Department of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Payame Noor University, Mashhad, Iran
چکیده [English]

The majority of Shiʿite scholars believe to the conditionality of repentance after confession to the Imam's authorization to perform hadd or forgive it. However, Ayatollah Khoei's opinion is contrary to the Majority’s view and he perceives the unconditionality of repentance after confession to the Imam authorization to perform Hadd or forgive it. Famouse jurists’reasons in this regard are consensus and some narrations that the survey of narrations shows that in addition to the weak document of some of them, some of them and some cannot prove the claim and even in some narrations there is no discussion about the conditionality of repentance.  Consensus is also questionable, despite opposite view on the issue. On the other hand, for opposite view, there is no reason or document other than the absolute and non-restriction of the reasons. hence, finally, by examining the reasons of the parties, it seems that the view of unconditionality of repentance is more correct according to Talha's narration, and This agrees with the reasons of caution.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Repentance
  • forgiveness
  • Caution
  • Confession

مراجع

- قرآن کریم.
- ابن ادریس حلّی، محمد بن احمد (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج3، چ2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- ابن برّاج، قاضی عبدالعزیز (1406ق)، المهذّب، ج2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- ابن زهره حلبی، حمزه بن علی (1417ق)، غنیه النزوع الی علمی الأصول و الفروع، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
- ابن شهر آشوب، ابوعبدالله (بی ‌تا)، معالم العلماء، قم: بی نا.
- اردبیلی(مقدّس)، احمد بن محمد (1403ق)، مجمع الفائده و البرها ن فی شرح ارشاد الأذهان، ج13، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- آقائی، سید مرتضی؛ دانشور ثانی، رضا؛ داداش ‌نژاد، داود ‌(1398)، ادلّه فقهی قاعده «لاشفاعه فی الحدّ» و امکان سنجی آن در قانون مجازات اسلامی، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 21، 7-30.
- تبریزی، جواد بن علی (1417ق)، أسس الحدود و التعزیرات، قم: دفتر آیه الله تبریزی.
- جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1410ق)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، ج9، قم: داوری.
- جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1413ق)، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، ج14، قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن (بی ‌تا)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج18، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- حسینی روحانی، سید محمدصادق (1414ق)، فقه الصادق‌(ع)، ج25، چ3، قم: دار الکتاب.
- حلبی، ابوالصّلاح تقی الدین بن نجم الدین (1403ق)، الکافی فی الفقه، اصفهان: کتابخانه امیر المومنین(ع).
- حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (1413ق)، مختلف الشیعه فی احکام الشریعه، ج9، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (1417ق)، خلاصه الاقوال فی معرفه الرجال، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- حلّی(فخرالمحققین)، محمد بن حسن بن یوسف (1387ق)، ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد، ج4، قم: بی‌ نا.
- حلّی(محقق)، جعفر بن حسن (1409ق)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج4، چ2، تهران: استقلال.
- خمینی(امام)، سید روح الله (بی‌ تا)، تحریر الوسیله، ج2، قم: دار الکتب العلمیه.
- خوانساری، سید احمد (1355)، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، ج7، چ2، تهران: کتابخانه صدوق.
- خوئی، سید ابوالقاسم (1403ق)، موسوعه الامام الخوئی، ج7، چ4، مؤسسه الخوئی الاسلامیه.
- خوئی، سید ابوالقاسم (1407ق)، مبانی تکمله المنهاج، ج1، قم: دار الهادی.
- خوئی، سید ابوالقاسم (1413ق)، معجم رجال الحدیث، ج10، چ5، بی جا: بی نا.
- خوئی، سید ابوالقاسم (1417ق)، مصباح الفقاهه، ج7، قم: انصاریان.
- خوئی، سید ابوالقاسم (1418ق)، التنقیح فی شرح العروه الوثقی، ج3، قم: بی نا.
- ذوالفقاری، مهدی؛ نوبهار، رحیم ‌(1393)، قاعده فقهی «اقامه الحدود الی الامام»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 11، 95-122.
- سبزواری، سید عبدالاعلی (1413ق)، مهذّب الاحکام، ج7، چ4، بی‌ جا: مدرسه المنار.
- شیخ نیا، امیرحسین (1375)، ادلّه اثبات دعوی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- صدوق(شیخ)، محمد بن علی بن بابویه قمی (1404ق)، من لایحضره الفقیه، ج1، چ2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- طباطبائی(صاحب ریاض)، سید علی (1404ق)، ریاض المسائل فی بیان الأحکام بالدلائل، ج1، قم: مؤسسه آل البیت(ع).
- طوسی(شیخ الظائفه)، محمد بن حسن (1390ق)، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، ج4، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
- طوسی(شیخ الظائفه)، محمد بن حسن (1407ق)، تهذیب الاحکام، ج10، چ4، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
- طوسی(شیخ الظائفه)، محمد بن حسن (1415ق)، الرجال، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
-  طوسی(شیخ الظائفه)، محمد بن حسن (1417ق)، الفهرست، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- طوسی(شیخ الظائفه)، محمد بن حسن (بی ‌تا)، النهایه فی مجرّد الفقه و الفتاوی، قم: قدس.
- فاضل لنکرانی، محمد (1422ق)، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
- فاضل هندی، محمد بن حسن (1405ق)، کشف اللّثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، ج2، قم: کتابخانه آبه الله العظمی مرعشی نجفی(ره).
- کلینی، محمد بن یعقوب (1388)، الکافی، ج7، چ3، قم: دار الکتب الاسلامیه.
- مفید(شیخ)، محمد بن محمد بن نعمان (1410ق)، المقنعه، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- مکارم شیرازی، ناصر (1418ق)، أنوار الفقاهه، قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع).
- منتظری نجف آبادی، حسینعلی (1409ق)، کتاب الحدود، قم: دار الفکر.
- موسوی بجنوردی، سید حسن (1419ق)، القواعد الفقهیّه، ج3، قم: الهادی.
- موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا (1412ق)، الدّر المنضود فی احکام الحدود، ج1، قم: دار القرآن الکریم.
- نجاشی، احمد بن علی (1416ق)، الرجال، چ5، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- نجفی(صاحب جواهر)، محمدحسن (1367)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج41، چ2، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
- نراقی، احمد بن محمد (1415ق)، مستند الشیعه فی احکام الشریعه، ج1، قم: مؤسسه آل البیت(ع) لإحیاء التراث.
- هاشمی شاهرودی، سید محمود (1378ق)، بایسته ‌های فقه جزا، تهران: میزان.
فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی
دوره 12، شماره 23
اسفند 1399
صفحه 211-232

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار