«تنجّز تکلیف» در بررسی نظریّه «حقّ الطّاعه»

محمدحسین روحی یزدی؛ محمدرضا آیتی؛ علی اصغر عربیان

دوره 14، شماره 29 ، بهمن 1401، صفحه 7-36

https://doi.org/10.22075/feqh.2021.24763.3050

چکیده
  به وقت شکّ در تکلیف و نبودن دلیل، نوبت به اجرای اصل عملی می ‌رسد. این که حکم قاعده اولیّه در صورت شکّ در تکلیف چیست؟ بین اصولیان اختلاف نظر وجود دارد. مشهور اصولیان به حکم عقل و به استناد قاعده «قبح عقاب بلابیان» معتقد به اجرای اصل عملی برائت هستند. در مقابل، عده‌ای با ردّ دیدگاه مشهور، حکم عقل را لزوم احتیاط دانسته اند. شهید صدر(ره) ...  بیشتر

بـزه دیـدگان قـاچاق دارو

نعمت اله بیرانوندی؛ قباد کاظمی

دوره 14، شماره 29 ، بهمن 1401، صفحه 37-64

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.25430.3114

چکیده
  عموم مردم و بخصوص بیماران از مشتریان همیشگی حوزه‌ دارو و درمان هستند؛ متصدّیان و دست‌اندرکاران این حوزه‌ اعمّ از جامعه پزشکی و تاجران اقلام مختلف دارویی و وسایل پزشکی، مانند دیگر افراد ممکن است با انجام رفتارهای پرخطر موجب بزه دیدگی اشخاص حقیقی و حقوقی متعدّدی شوند. بزه دیده شناسی اولیّه و ثانویّه نیز بر آن است ضمن شناسایی بزه دیدگان ...  بیشتر

امکان‌سنجی فردی‌کردن مجازات‌ها‌ی تبعی

مهدی صبوری پور؛ روژین ابراهیمی؛ مهرنوش ایمانی

دوره 14، شماره 29 ، بهمن 1401، صفحه 65-90

https://doi.org/10.22075/feqh.2020.20124.2387

چکیده
  براساس ماده  25 ق.م.ا. مصوّب 1392 تنها معیار برای تعیین مجازات تبعی، درجه مجازات اصلی مورد حکم می‌باشد؛ حال آن ‌که با عنایت به این‌که اصل فردی‌کردن مجازات ‌ها به عنوان یک ضرورت در نظام عدالت کیفری کنونی با اتّکا بر مبانی استواری پذیرفته شده ‌است نظر به عدم وجود مانع شرعی، عادلانه بودن دخیل کردن ویژگی‌ های جرم ‌شناختی و شخصیّتی مرتکب ...  بیشتر

تحدید تمکین از منظر فقه امامیه و حقوق ایران

مرضیه اسماعیلی فلاح؛ طوبی شاکری گلپایگانی

دوره 14، شماره 29 ، بهمن 1401، صفحه 91-124

https://doi.org/10.22075/feqh.2021.23491.2880

چکیده
  در برخی رویکردها، یکی از عوامل مؤثّر بر انفعال زنان در خانواده و اجتماع، بحث تمکین و متعاقب ‌آن ملازمه اشتغال، تحصیل، خروج زوجه از منزل، عبادات مستحبّی و... به اذن شوهر به ‌جهت تنافی احتمالی با حقّ تمکین مرد است. زنان کنونی در پی افزایش نقش و کنش اجتماعی خویش، خواهان تعدیل مناسبات و ساختارهای مردانه در نهاد خانواده می‌باشند. امروزه ...  بیشتر

ترتب ارش بر زوال موقت منافع اعضا

رضا پورصدقی؛ عبدالله امیدی فرد

دوره 14، شماره 29 ، بهمن 1401، صفحه 125-146

https://doi.org/10.22075/feqh.2021.22331.2724

چکیده
  سلب منفعت موقّت عضو به دلیل جنایت وارده بر آن در قانون مجازات اسلامی، موضوع ارش قلمداد می‎گردد در حالی که بررسی فقهی مناسبی نسبت به این مسأله روی نداده و چه بسا وجود برخی ادلّه مانند ادلّه عدم ضمان منافع غیر مستوفات، این شائبه را ایجاد ‎کند که در شریعت، ضمانی تحت عنوان ارش و دیه زوال منافع موقّت وجود نداشته باشد. این مسأله بیشتر ...  بیشتر

اعتبار سنجی سوگند در حدود و تعزیرات

لیلا ایمانی راد؛ احمد باقری

دوره 14، شماره 29 ، بهمن 1401، صفحه 147-172

https://doi.org/10.22075/feqh.2021.23540.2917

چکیده
  یکی از ادلّه ای که مقنّن برای  اثبات دعاوی در نظر گرفته، سوگند است. این مهم در قوانین مدوّن حقوقی به گونه ای مطرح است که گویی سوگند در نظام حقوقی )مدنی و جزایی( از جایگاه اثباتی محض برخوردار است؛ حال آن که واکاوی در آموزه­های فقهی و حقوقی نشان می­دهد که نمی­توان به طور مطلق چنین جایگاهی را برای سوگند قائل شد. برای بررسی اعتبار ...  بیشتر

بازگشت منافع زائل شده؛ استقرار و استرداد دیات (خلاءزدایی قانونی از جنایت بر منافع)

طه زرگریان

دوره 14، شماره 29 ، بهمن 1401، صفحه 173-202

https://doi.org/10.22075/feqh.2021.24012.2950

چکیده
  جنایت بر منفعت با صورت­های متفاوتی مواجه است؛ گاهی منفعت عضو برای همیشه زائل شده و گاهی بعد از مدتی بازمی­گردد. اگر منفعت برای همیشه زائل بماند، حکم دیه آن با پیچیدگی خاصّی مواجه نیست. اما تصمیم درباره حکم دیه در ابتدای جنایت با توجه به عدم گذشت زمان، محلّ مناقشه با عنوان «استقرار دیه» است. همچنین تصمیم درباره حکم دیه در فرضی ...  بیشتر

بررسی تطبیقی ماهیّت و حکم سرقفلی در قانون مدنی ایران و فقه اهل سنّت

سالم افسری؛ سهیلا رستمی

دوره 14، شماره 29 ، بهمن 1401، صفحه 203-226

https://doi.org/10.22075/feqh.2021.24532.3024

چکیده
  فقهای اهل سنّت درباه سرقفلی دو دیدگاه متفاوت دارند؛ گروهی با استناد به عرف و مصلحت شرعی قائل به جواز آن شده‌اند. گروهی دیگر، سرقفلی را به‌دلیل عدم مستند شرعی و پیامدهای منفی، نامشروع دانسته‌اند. در این نوشتار دیدگاه قائلین به جواز مورد تأیید قرار گرفته است مبنی بر این که دریافت مبلغ سرقفلی به ازای هر یک از انواع سرقفلی خالی از اشکال ...  بیشتر

جواز مشروط در تولیدات تراریخته

جابر رضائی جنید؛ بهنام قنبرپور

دوره 14، شماره 29 ، بهمن 1401، صفحه 227-250

https://doi.org/10.22075/feqh.2021.23551.2888

چکیده
  حسب گزارش های مکرّر از منابع رسمی بین المللی، با افزایش رشد جمعیت در جهان معاصر و تحدید ذخایر زیر زمینی در آینده ای نه چندان دور، تهدید کمبود غذا برای نسل های آینده به طور جدّی مطرح است. یکی از راهکارهای برون رفت از این معضل پیش رو، استفاده از روش های مهندسی ژنتیک برای تغییر ژن گیاهان و موجودات به نام تراریخته است. پژوهش حاضر که به روش ...  بیشتر

چالش‌های جزایی تعیین میزان دیات با تأکید بر کارشناسی ‌های پزشکی قانونی

نرگس دهقان؛ محمد رسول آهنگران؛ مریم نقدی دورباطی؛ کریم صالحی

دوره 14، شماره 29 ، بهمن 1401، صفحه 251-276

https://doi.org/10.22075/feqh.2021.24788.3056

چکیده
  یکی از مهم‌ترین مباحث مشترک میان فقه جزایی و حقوق کیفری ایران مبحث دیات است. تعیین میزان دیه و ارش از طریق کارشناسی‌های پزشکی قانونی درزمینة نوع و میزان جنایات و آثار مترتّب بر آنها یکی از موضوعات اساسی مربوط به قانون دیات است؛ لذا پزشکی قانونی با تکیه ‌بر پیشرفت‌های علوم پزشکی و تکنولوژی به‌عنوان یک پل ارتباطی، کارشناسان و قضات ...  بیشتر

رویارویی با بزهکاری مهاجران در سیاست کیفری ایران «داشته‌ها و بایسته‌ها»

فرانک محضری؛ بتول پاکزاد؛ حسن عالی پور؛ مجتبی فرحبخش

دوره 14، شماره 29 ، بهمن 1401، صفحه 277-314

https://doi.org/10.22075/feqh.2023.29086.3454

چکیده
  بزهکاری مهاجران و چارچوب مباحث نظری مرتبط با آن همواره موضوع بحث علوم گوناگون از جمله حقوق بر مبنای اصول بنیادین حقوق بشر، حقوق بین‌الملل و مؤلّفه‌های خاصّ از حقوق داخلی بوده است. در این نوشتار، با نگاهی توصیفی تحلیلی رویکرد سیاست ‌های پاسخ‌ دهی جنایی در قبال جرایم مهاجران با استناد به قوانین موجود مورد کنکاش قرار گرفته و در گفتمان ...  بیشتر

تأمّلی در مبانی حقّ بر محیط زیست در اسلام

محمدحسین کاتبی؛ علی پورقصاب امیری؛ احمدرضا بهنیافر

دوره 14، شماره 29 ، بهمن 1401، صفحه 315-344

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.28521.3387

چکیده
  از منظر اسلام به عنوان یک دین جامع و کامل، میان انسان و طبیعت رابطه وجود دارد. رابطه انسان با طبیعت به گونه ای که او ارزش وجودی خود را به دست آورده و حفظ کند و امین خداوند سبحان باشد، رابطه تسخیری است؛ یعنی تمام طبیعت در اختیار انسان قرار گرفته و مسخّر انسان گردیده است تا از آن به طور معقولی استفاده نماید و آن را تلف و نابود ننماید. این ...  بیشتر

تأمّلی در شرطیّت «هتک حرز» در سرقت حدّی (نقد ماده 268 ق.م.ا.)

سید مجتبی حسین نژاد

دوره 14، شماره 29 ، بهمن 1401، صفحه 345-372

https://doi.org/10.22075/feqh.2020.22003.2674

چکیده
  با جستجو در عبارات فقها روشن می­ شود که بسیاری از آنها علاوه بر اعتبار محرز بودن مال مسروقه به عنوان یکی از شرائط مال مسروقه در سرقت مستوجب حدّ، هتک حرز توسط سارق را نیز از جمله شرائط سارق در سرقت مستوجب حدّ دانسته اند. آن دسته از فقهایی هم که متذکّر این شرط در سرقت مستوجب حدّ نشده­اند اصلاً متعرّض هیچگونه نقدی نسبت به سخنان قائلین ...  بیشتر