چالش‌های جزایی تعیین میزان دیات با تأکید بر کارشناسی ‌های پزشکی قانونی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران

2 استاد فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه تهران (پردیس فارابی)، قم، ایران (نویسنده مسئول)

3 استادیار گروه حقوق، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران

چکیده

یکی از مهم‌ترین مباحث مشترک میان فقه جزایی و حقوق کیفری ایران مبحث دیات است. تعیین میزان دیه و ارش از طریق کارشناسی‌های پزشکی قانونی درزمینة نوع و میزان جنایات و آثار مترتّب بر آنها یکی از موضوعات اساسی مربوط به قانون دیات است؛ لذا پزشکی قانونی با تکیه ‌بر پیشرفت‌های علوم پزشکی و تکنولوژی به‌عنوان یک پل ارتباطی، کارشناسان و قضات را در حوزه جرم یابی و کشف حقیقت در راستای احقاق حقّ و اجرای عدالت به یکدیگر پیوند می‌دهد و از این طریق، در شیوه کار دادگستری و چگونگی قضاوت و صدور حکم تأثیرگذار خواهند بود؛ اما در این مسیر با موارد چالش ‌برانگیز میان قانون و پزشکی قانونی بر اساس مستندات فقهی و با تأکید بر کارشناسی‌های پزشکان قانونی برخورد می‌کنیم که متأثّر از پیشرفت ‌های علوم پزشکی و تکنولوژی و تحوّلات فرهنگی و اجتماعی در جامعه بوده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و باهدف بررسی، تجزیه ‌و تحلیل این موارد چالش‌برانگیز در سه حوزه شکستگی‌ ها و آسیب‌های استخوانی، زیبایی، جراحات و آسیب‌ های اندامی ابتدا به بیان ارتباط پزشکی قانونی با فقه و حقوق پرداخته است و سپس مصادیقی از چالش‌ های تعیین میزان دیه و ارش را معرّفی و مورد تجزیه ‌و تحلیل قرار داده است که در نهایت، بازنگری قوانین دیات و بروز رسانی قواعد فقهی بر اساس مقتضیات زمان و در راستای رفع چالش‌های موجود ضرورت می‌یابد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Penal Challenges of Determining the Amount of Blood Money with Emphasis on Forensic Medicine Expertise

نویسندگان [English]

  • Narges Dehghani 1
  • Mohammad Rasool Ahangaran 2
  • Maryam Naqdi Dorbati 3
  • Karim Salehi 3
1 Azad Islamic University-Shahrekord
2 Tehran University-Farabi
3 Assistant Prof of Criminal Law and: Criminology, Faculty of Humanities, Shahrekord Branch of Islamic Azad University, Shahrekord, Iran
چکیده [English]

One of the most important common issues between criminal jurisprudence and Iranian penal law is the issue of blood money. Determining the amount of blood money and Arsh through forensic expertise in the field of the type and amount of crimes and their effects is one of the basic issues related to blood money law.Therefore, relying on advances in medical sciences and technology as a bridge, forensic medicine connects experts and judges in the field of criminology and truth discovery in order to achieve the rights and administrate the justice, and thus be effective in the work of the judiciary and How-ness of judgment and sentencing. However, in this way, we dealt with the challenging issues between law and forensic medicine based on jurisprudential documents and with emphasis on the expertise of forensic physicians, which is influenced by the advances of medical sciences and technology and cultural and social developments in society.The present study, using a descriptive-analytical method to investigate and analyze these challenging cases in three fields of fractures and bone injuries, beauty, injuries and limb injuries, at first, examined the relationship among forensic medicine, law and jurisprudence and then, introduced and analyzed some examples of challenges of determining of the amount of blood money and Arsh. Finally, reviewing the laws of blood money as well as updating the jurisprudential rules based on the requirements of time in order to solve the existing challenges revealed themselves of great necessity

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arsh
  • Forensic Medicine
  • Penal Challenges
  • Determined blood money
  • Criminal Jurisprudence

مراجع

- قرآن کریم.
- اربابی مجاز، مصطفی (۱۳۹۰)، اعتبار اظهارنظر پزشکی قانونی در اثبات جرم از منظر فقه امامیه، فقه پزشکی، ش ۷ و۸، 159-191. 
- اسنل، ریچارد اس (1398)، آناتومی بالینی اسنل- اندام فوقانی و تحتانی، ج2، ترجمه: شیرازی، اسفندیاری، حقیقی، تهران: اندیشه رفیع.
- اعلمی هرندی، بهادر و همکاران (1387)، درسنامه ارتوپدی و شکستگی ‌ها، چ2، تهران: دانشگاه علوم پزشکی.
- الهی، بهرام (1386)، استخوان ‌شناسی، چ21، تهران: جیحون.
- بافنده اسلام دوست، محسن (۱۳۹۴)، گزارش نشست پزشکی قانونی، مجله علمی دانش‌پژوهان مرکز آموزش‌ های تخصّصی فقه، ش۴، 129-138.
- بهجت، محمدتقی (۱۳۸۶)، استفتاءات (فقه فتوایی)، ج۴، قم: دفتر حضرت آیت ‌الله بهجت.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (۱۳۸۸)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، ج۲، چ۴، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن (۱۴۱۶ق)، تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه، ج۲۹، قم: مؤسسه آل بیت(ع) لإحیاء التراث.
- خمینی(امام)، سید روح‌الله (۱۳۹۲)، تحریر الوسیله، ج۲، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
- زراعت، عباس (۱۳۸۰)، قانون مجازات اسلامی در نظم کنونی، تهران: ققنوس.
- سادات حسینی، سید عباس (۱۳۹۴)، تأملی بر نحوه کارشناسی‌های ضرب‌ و جرح ‌ها در پزشکی قانونی ایران، حقوق پزشکی، ش۳۲، 52-77.
- ساریخانی، عادل؛ شاکر، محمدحسین؛ موسوی، سید ابراهیم (۱۳۹۸)، ضابطه دیه شکستگی استخوان، دیدگاه‌های حقوق قضایی، ش۸۶، 165-186.
- ستوده، حمید (۱۳۹۵)، فقه و اصول، فقه اهل ‌بیت، ۸۷، 26-56.
- شوشتری، محمدتقی (۱۳۶۴)، النّجعه فی شرح اللّمعه، ج۱۱، تهران: مکتبه الصدوق.
- صدری افشار، غلامحسین؛ حکمی، نسرین؛ حکمی، نسترن (۱۳۸۳)، فرهنگ معاصر فارسی، تهران: فرهنگ معاصر.
- طباطبائی بروجردی، سید حسین (۱۴۲۹ق)، منابع فقه شیعه، ترجمه: اسماعیل تبار، احمد؛ حسینی، سید احمدرضا؛ مهوری، محمدحسین، ج۳۱، تهران: فرهنگ سبز.
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (۱۳۸۷ق)، المبسوط فی فقه الامامیه، ج۷، تهران: المکتبه المرتضویه.
- عابدی، محمدحسن؛ مهدوی، سید امیرحسینغ ناطقی فرد، فریبرز (۱۳۸۴)، ارش و دیه، ج۱، تهران: پیام عدالت.
- فصیحی زاده، علیرضا؛ سعیدی، سمیه (1395)، تحلیل انتقادی جایگاه «دیه» بر اساس ترتیب عقلانی روش‌ های جبران خسارت، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، ش15، 225-246.
- قاسمی، محمدعلی (۱۳۹۵)، فقه و درمان، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
- کاشف الغطاء، احمد (۱۴۲۳ق)، سفینه النجاه، ج۳، نجف اشرف: مؤسسه کاشف الغطاء العامه.
- کاهانی، علی‌رضا؛ نوایی لواسانی، وحید؛ بارونی، شعله (۱۳۸۱)، سلسله آموزش‌ های پزشکی قانونی (۸)/ صدمات حاصل از شلیک گلوله، پزشکی قانونی، ش۲۶، 40-52.
- گرجی، ابوالقاسم (۱۳۹۰)، دیات، چ۳، تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران.
- گودرزی، فرامرز؛ کیانی، مهرزاد (۱۳۹۴)، پزشکی قانونی، چ۱۲، تهران: سمت.
- مرعشی شوشتری، سید محمدحسن (۱۴۲۷ق)، دیدگاه ‌های نو در حقوق کیفری اسلام، ج۲، چ۲، تهران: میزان.

- مسینایی، نصرت اله؛ مردانی‌حموله، مرجان؛ شهرکی‌ واحد، عزیز؛ حقیقی، غلامرضا؛ شهدادی، حسین (۱۳۸۸)، تروماها، شکستگی‌ها و دررفتگی‌ها، تهران: جامعه نگر.

- منتظری نجف‌آبادی، حسینعلی (۱۴۲۹ق)، مجازات‌های اسلامی در حقوق بشر، قم: ارغوان دانش.
- مور، کیت؛ دلی، آرتور اف، اگار، ا.ام.آر (1390)، آناتومی بالینی سر و گردن، ترجمه: حسن‌زاده و همکاران، تهران: آبژ.
- نایب زاده، اکبر، (۱۳۹۲)، ترجمه جواهر الکلام (دیات)، تهران: خرسندی.
- نگهدار، فریدون؛ مجیدزاده سولماز (1387)، آناتومی استخوان و مفاصل، چ3، تهران: نور دانش.
- وطنی، امیر؛ زرگریان، طه (۱۳۹۶)، تبیین ماهیّت جراحت نافذه در فقه جزایی امامیه (نقدی بر تبصره دوم ماده ۳۱۷ ق.م.ا)، فقه پزشکی، ش۳۰ و ۳۱، 33-45.
-Charles Brunicardi، Schwartz”s principles of surgery، 11th ed / volume 3، Mcgraw- hill education، 2019.
-Keith L. Moore، Arthur F. Dalley، Anne M. R. Agur، Clinically oriented anatomy، 6th ed. Philadelphia، Lippincott Williams & wilkins، 2010.
-Richard L.Drake، A.wayne Vogle، Adam M. Mitchell،: Anatomy for students، 3th ed. Philadelphia، Churchill livingstone(ELSEVIER)، 2015.
فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی
دوره 14، شماره 29
بهمن 1401
صفحه 251-276

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار