به هم زدن عقد فضولی توسط اصیل؛ مطالعه تحلیلی و انتقادی ماده 252 قانون مدنی

محمد ابوعطا؛ مسعود فرزاد

دوره 14، شماره 28 ، مهر 1401، صفحه 7-20

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.24088.2968

چکیده
   در فقه، در خصوص التزام یا عدم التزام اصیل به عقد فضولی همچنین در مورد جواز انحلال عقد فضولی توسط اصیل و مبنا و ماهیّت آن، اتفاق نظر وجود ندارد. با وجود این، ماده 252 قانون مدنی، با تأثّر از نظر پاره ای از فقهای امامیه در این مورد، اشعار می دارد: «لازم نیست اجازه یا ردّ فوری باشد. اگر تأخیر موجب تضرّر طرف اصیل باشد، مشارٌالیه می تواند ...  بیشتر

تحلیل گونه شناسی پاسخ دهی واکنشی به بزه در فضای مجازی

ندا بیگدلی آذری؛ حمید مسجدسرایی؛ بتول پاکزاد

دوره 14، شماره 28 ، مهر 1401، صفحه 21-54

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.28467.3383

چکیده
  یکی از چالش هایی که جامعه بشری به طور جدّی با پیامدهای آن دست و پنجه نرم می کند و روز به روز بر مشکلات ناشی از آن افزوده می شود، نوآوری های مجازی  از سوی بزهکاران سایبری است. از آنجا که بسیاری از قوانین در جهان مادی، از همان کارآیی و اثربخشی در فضای مجازی برخوردار نیستند، امکان نقض آسان و عاری از دغدغه ناشی از مواجهه با پاسخ های کیفری ...  بیشتر

تأملّی در باب ادلة اثبات جرم در قانون مجازات اسلامی

مجتبی جعفری

دوره 14، شماره 28 ، مهر 1401، صفحه 55-74

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.22036.2681

چکیده
  قانون جدید مجازات اسلامی پس از کش و قوس­های فراوان سرانجام با تصویب نهایی مجلس شورای اسلامی و تأیید شورای نگهبان از ادیبهشت سال 1392 لازم­الاجرا گردید. این قانون در مقایسه با قانون سابق که از سال 1370 به اجرا گذاشته شده بود دارای ابداعاتی است که باعث حجیم­تر شدن آن گشته است. یکی از این ابداعات به پیش­بینی ادلّه اثبات جرم در قانون ...  بیشتر

واکاوی مفهوم مصلحت و کاربرد آن در مجازات های شرعی با نگاهی به قانون مجازات اسلامی

حامد رستمی نجف آبادی

دوره 14، شماره 28 ، مهر 1401، صفحه 75-102

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.27240.3265

چکیده
     «مصلحت»، عنصر اساسی فلسفه­ قوانین و احکام و مورد اتّفاق مذاهب اسلامی است که در دو عرصه­ کلّی فقه و حقوق از یک سو، و تک­تک گزاره­های فقهی و مواد قانون وضعی از سوی دیگر، به صورت جدّی مطرح است و نقش­آفرینی عنصر مصلحت در تصمیم­گیری­های نهایی فقه ­پژوهان و مجریان آن، امری ناگزیر به شمار می­رود. هرچند که نقش استقلالی ...  بیشتر

واکاوی ابعاد جرم شناختی جرم سبز از منظر فقه امامیّه و اسناد بین الملل

علی رشیدی؛ مریم آقائی بجستانی؛ محمد روحانی مقدم

دوره 14، شماره 28 ، مهر 1401، صفحه 103-130

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.24873.3064

چکیده
  جرم سبز به عمل دائمی یا موقّتی یا روندی گفته می شود که تأثیر منفی بر محیط زیست، سلامتی افراد یا منابع طبیعی دارد و هرگونه فعل زیان آور به محیط زیست اعمّ از طبیعی و انسانی محسوب می گردد. در دین اسلام در کنار فرامین عبادی، در زمینه بهداشت و لزوم محافظت از محیط زیست نیز تعلیمات فراوانی به چشم می خورد. گذشته از این که برخی نهادهای فقهی نظیر ...  بیشتر

حکم حبس موقت مدیون مدعی اعسار از منظر فقه و حقوق ایران

محمدرضا رضوان طلب؛ داود دره شیری؛ سید معین جوادی

دوره 14، شماره 28 ، مهر 1401، صفحه 131-156

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.22941.2813

چکیده
        امکان استفاده از ابزارهای کیفری در امور حقوقی محلّ اختلاف فقها می باشد. چنان چه شخصی متّهم به ارتکاب جرم باشد، در بعضی موارد امکان بازداشت وی مورد قبول قرار گرفته است اما استفاده از این اقدامات تأمینی کیفرگونه در امور حقوقی نیاز به بررسی جواز یا عدم جواز آن از منظر فقهی و حقوقی دارد. تزاحم حقوق دائن و مدیون منجر به اختلاف ...  بیشتر

نگرشی نوین به تحلیل اقتصادی حقوق در پرتوی قاعده فقهی نفی اختلال نظام

سیده فاطمه زبرجد؛ محمدعلی خورسندیان

دوره 14، شماره 28 ، مهر 1401، صفحه 157-194

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.24196.2986

چکیده
  تحلیل اقتصادی حقوق، عنوان نظریه­ای است که با استفاده از روش­های تحلیلیِ علم اقتصاد به ارزیابی مقرّرات حقوقی پرداخته و عنداللزوم آنان را اصلاح می­نماید. این دیدگاه با تلقّی معیار کارآیی به عنوان مهم­ ترین هدف حقوق، خواستار آن است که تصمیمات حقوقی به نحوی اتّخاذ شوند که بالاترین حدّ مطلوبیّت اقتصادی ایجاد گردد. علیرغم پیشرفت ...  بیشتر

تاثیر احتیاط گرائی بر فقه

سعید ضیایی فر

دوره 14، شماره 28 ، مهر 1401، صفحه 195-218

https://doi.org/10.22075/feqh.2021.23725.2913

چکیده
   احتیاط گرائی یکی از امور تأثیر گذار بر فقه است و دو قسم موجّه و غیر موجّه دارد. لازم است تأثیرات این دو بر فقه شناخته شده و از یکدیگر تفکیک شوند. پرسش این است که احتیاط گرائی غیر موجّه چه تأثیراتی بر استنباط داشته است؟ با بررسی مشخص می شود که احتیاط گرائی غیر موجّه، تأثیراتی در کاهش استفاده از قرآن، عقل، و ملاکات احکام داشته است در ...  بیشتر

مبانی مسئولیّت مدنی دولت در برابر زیان های ناشی از پدیده گرد و خاک از منظر فقه و حقوق

طاهر علی محمدی؛ حمزه نظرپور؛ فریده محمودی برام

دوره 14، شماره 28 ، مهر 1401، صفحه 219-251

https://doi.org/10.22075/feqh.2021.21692.2629

چکیده
  بدون تردید، گردوخاک، آثار و نتایجی منفی برای انسان­ داشته و برای سلامتی انسان مخاطره انگیز است. با توجه به مسئولیّت کلّی دولت در مقابل شهروندان، مسئولیّت مقابله با این پدیده بر عهده دولت و توسط سازمان حفاظت محیط­ زیست می­ باشد. با توجه به اهمیّت مقابله با این پدیده، بررسی مسئولیّت مدنی دولت در برابر زیان­ های ناشی از گردوخاک ...  بیشتر

واکاوی تزاحم و کاربرد آن در اصول و فقه با رویکردی بر دیدگاه شهید صدر

کریم کوخایی زاده؛ عبدالجبار زرگوش نسب

دوره 14، شماره 28 ، مهر 1401، صفحه 251-274

https://doi.org/10.22075/feqh.2020.20264.2411

چکیده
  مسأله تزاحم یکی از مسائل مهم علم اصول و از مباحث عقلی است که اصولیان با استفاده از آن می ‌توانند مشکلات تنافی بین احکام در مقام امتثال را حل ّوفصل نمایند. شهید صدر تزاحم را از باب تعارض حقیقی خارج کرده و در باب ورود داخل می‌ داند. از حیث متعلَّق با وجود اختلاف در تقسیم‌ بندی می‌ توان آن را در سه جمله: تزاحم ناشی از عدم قدرت مکلّف، تزاحم ...  بیشتر

تحلیل انتقادی نظریّه انحصار الفاظ ایجاب در عقد نکاح

زینب محمدزاده

دوره 14، شماره 28 ، مهر 1401، صفحه 275-302

https://doi.org/10.22075/feqh.2021.23185.2842

چکیده
  مشهور فقهای امامیه بر این باورند که در عقد نکاح، معاطات جایز نیست و انعقاد این عقد، علاوه بر قصد و رضای طرفین، نیازمند صیغه ایجاب و قبول است. ایشان در صیغه قبول، بر عدم انحصار آن به الفاظ خاص اتفاق دارند و قبول را با هر لفظی که دلالت بر رضایت زوج دارد صحیح می دانند، اما صیغه ایجاب را تنها منحصر در برخی الفاظ خاص دانسته اند. در مقابل این ...  بیشتر

بررسی تزاحم و موجودیّت آن در تعدّد جرائم

زهرا سادات مناقب؛ جلال الدین قیاسی

دوره 14، شماره 28 ، مهر 1401، صفحه 303-324

https://doi.org/10.22075/feqh.2021.21112.2547

چکیده
       یکی­ از موارد ضرورت تفسیر قوانین، تزاحمات موجود در میان مواد قانونی است که موجب ابهام در نحوه­ اجرای قانون می­گردد. تزاحم در مرحله­ اجرای قانون رخ داده و موجب می­شود که دو متزاحم، قابلیّت جمع با یکدیگر نداشته باشند؛ به همین دلیل، نمی­توان همزمان به هر دو عمل کرد. در پژوهش حاضر، انواع تزاحم و راهکارهای حلّ آن ...  بیشتر

پژوهشی در حیل تخلّص از ربا با تأکید بر بیع عینه

جواد نفری؛ علی عندلیبی

دوره 14، شماره 28 ، مهر 1401، صفحه 325-348

https://doi.org/10.22075/feqh.2021.24383.3006

چکیده
  ربا از مسائل بسیار مهمّی است که از گذشته های دور مورد ابتلای جوامع مختلف بشری بوده و همواره آسیب های اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی را به اعضای جامعه وارد ساخته است. بر همین اساس، در دین مبین اسلام، در خلال نصوص بسیاری حکم به حرمت معاملات ربوی شده است. با این حال، برخی از فقها و اندیشمندان مسلمان در آثار خود فصلی را تحت عنوان «حیل تخلّص ...  بیشتر