نقدی بر مستندات فقهی شرط «تصریح» در صیغه طلاق با نگرشی بر دیدگاه فیض کاشانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد انزلی، انزلی، ایران.

چکیده

«صراحت» در صیغه طلاق، یکی از شروطی است که مشهور فقهای امامیه در باب طلاق از آن نام برده‌اند؛ بدین معنا که اگر طلاق با الفاظ کنایی و غیر مخصوص طلاق تلفّظ گردد طلاق واقع نشده و چنین طلاقی باطل است و دلیل این امر را روایات و اجماع امامیه می دانند. در‌ مقابل، گروهی دیگر از فقها از جمله فیض کاشانی با استناد به روایات، وقوع طلاق با الفاظ غیر مخصوص را صحیح دانسته و معتقدند کسی که نیّت طلاق داشته باشد با هر لفظی می‌تواند آن را واقع سازد. تحقیق حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و با مراجعه به منابع فقهی و آرای فقها به تحلیل و نقد مستندات مشهور پرداخته و با مرجّح دانستن دیدگاه غیر مشهور به این نتیجه رسیده که قول مخالف مشهور صحیح تر است؛ چراکه به نظر می رسد مهمّ نیست طلاق با چه لفظی بیان گردد بلکه آن چه اهمیّت دارد قصد انشاء طلاق است و اگر زوج طلاق را با الفاظ غیر صریح و کنایی مانند «من از تو بیزارم یا اختیارت به دست خودت است» و ... بیان کند در حالی که نیّت طلاق داشته باشد، طلاق واقع خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Review of the Jurisprudential Evidences of the Clarification Condition in the Divorce Based on Faiz Kashani's Point of View

نویسنده [English]

  • Somayeh Safayi bazarjome
Assistant Professor, Department of Law, Bandar Anzali Branch, Islamic Azad University, Bandar Anzali, Iran.
چکیده [English]

Clarification in divorce is one of the conditions mentioned by famous Imami jurists regarding divorce, i.e. if divorce has been read with sarcastic words that are not specific to divorce, divorce will not take place and such a divorce is invalid, and it is believed that the reason for this is the hadiths and consensus of the sect. On the other hand, another group of jurists including Faiz Kashani consider the occurrence of divorce with non-specific words to be correct by referring to the hadiths and believe that whoever intends to divorce can do so with any words. The present research analyzes and reviews famous evidences by referring to jurisprudential sources and the  jurists’ opinions, and by preferring the non-famous point of view, it comes to the conclusion that the opinion of the non-famous group is more correct, because it seems that it does not matter how divorce is expressed, but what it matters is the intention of divorce, and if the couple expresses the intention of divorce with indirect and sarcastic words like I hate you, or the authority is in your hands, etc., while having the intention of divorce, the divorce will take place.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Divorce
  • Clarification Condition in the Divorce
  • Sarcastic Words
  • Intention in Divorce
- قرآن کریم.
- آخوند خراسانى، محمد کاظم بن حسین (1413ق)، کتاب الفراق - مقاله فی الطلاق، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- ابن جنید اسکافی، محمد بن احمد کاتب (1416ق)، مجموعه فتاوی ابن جنید، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، لبنان - سوریه: دار الفکر.
- اصفهانى(فاضل هندی)، محمد بن حسن (1416ق)، کشف اللّثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، ج8، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- الزلمی، مصطفی ابراهیم (1392)، خاستگاه های اختلاف در فقه مذاهب، ترجمه: حسین صابری، مشهد: بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی.
- بحرانى(آل عصفور)، حسین بن محمد (بی تا)، الأنوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع، ج1، قم: مجمع البحوث العلمیه.
- جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1413ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، ج9، قم: مؤسسه المعارف الإسلامیه.
- جمعى از پژوهشگران زیر نظر سید محمود هاشمى (1426ق)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج2، قم: مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت علیهم السلام.
- حرّ عاملى، محمد بن حسن (1409ق)، تفصیل وسائل الشیعه إلى تحصیل مسائل الشریعه، ج22، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
- حلّى(علامه)، حسن بن یوسف (1388ق)، تذکره الفقهاء، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
- حلّى(محقّق)، جعفر بن حسن (1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج3، قم:  اسماعیلیان.
- حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (1413ق)، قواعد الأحکام فی معرفه الحلال و الحرام، ج3، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- حلّی(فخرالمحقّقین)، محمد بن حسن بن یوسف (1387ق)، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، ج3، قم: اسماعیلیان.
- دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت‌ نامه، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- سلمان زاده، جعفر؛ عباسی، مصطفی (1397)، تأثیر اکراه در ایقاع، مطالعات فقه و حقوق اسلامی،  18، 183-202.
- سید مرتضی(علم الهدی)، علی بن حسین (1415ق)، الانتصار فی انفرادات الإمامیه، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- صدوق(شیخ)، محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمّی (1404ق)، من لایحضره الفقیه، ج3، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1387ق)، المبسوط فی فقه الإمامیه، ج5، تهران: المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه.
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1407ق)، کتاب الخلاف، ج4، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- عاملى(شهید اول)، محمد بن مکّی (1410ق)، اللّمعه الدمشقیه فی فقه الإمامیه، بیروت – لبنان: دار التراث- الدار الاسلامیه.
- فیض کاشانی، محمد بن مرتضی (1392)، مفاتیح الشرائع، ج2، قم: دار التفسیر.
- فیض، علیرضا (1383)، مبادی فقه و اصول، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- کرکى(محقق ثانی)، على بن حسین (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
- مفید(شیخ)، محمّد بن محمد بن نعمان (1413ق)، المقنعه، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید رحمه الله علیه.
- نجفى(صاحب جواهر)، محمدحسن (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج9و34، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.