تحلیل چگونگی ارتباط قرارداد و واقعیّت (نقدی بر اندیشه اعتباری کانت در باب مبنای اعتبار قرارداد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، گروه حقوق، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

2 استادیار گروه حقوق، نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران (نویسنده مسئول)

چکیده

قرارداد، ماهیّت اعتباری برخاسته از اراده انسانی است که با واقعیّت های تجربی و اجتماعی که موطن آنها عالم واقع است متفاوت می باشد. مسأله این است که قرارداد تا چه میزان با واقعیّت مرتبط است؟ آیا می توان آن را تابع محض واقعیّت دانست؟ حیات و ممات قرارداد در اندیشه اراده گرای کانت تا چه میزان تحت الشعاع واقعیّت های خارجی است؟ اراده انسانی تا چه حدّ در انعقاد قرارداد، نقش مؤثّر دارد؟ اندیشه اراده گرای محض چه آثاری را از خود بجا خواهد گذاشت؟ از منظر اراده گرایان، قرارداد بر واقعیّت استعلا داشته و خاستگاه قرارداد اراده انسانی است و از واقعیّت تجربی و اجتماعی نمی توان به عنوان مبنای قرارداد یاد کرد. اصل انصاف و قاعده لاحرج در این رویکرد، کاربردی ندارد. اراده گرایی محض، ضمن حفظ استحکام و استواری قرارداد و تضمین بقاء آن در هر شرایط زمانی و مکانی، جمود و خشکی حاکم بر قرارداد را نمودار می سازد. در این دیدگاه، حیات و ممات قرارداد، تابع محض اراده متعاقدین است و اراده انسانی نقش خالقیّت خود را حفظ خواهد کرد و جنبه ابزاری ندارد. اینجاست که فایده تجهیز انسان به قوّه عقل و اراده، نمودار می شود و اصل حاکمیّت اراده، نقش زیربنایی خود در انعقاد قرارداد را ایفا خواهد کرد. رابطه معاملاتی افراد اقتضا دارد اندیشه اراده گرایی محض تعدیل گردد و از واقعیّت تجربی و اجتماعی نیز غافل نبود. اثبات گرایی میانه، مدّعی تأثیرپذیری قرارداد از واقعیّت است که تعدیل کننده اندیشه اراده گرای محض در قراردادهاست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the connection between contract and reality: A review of Kant’s school of thought regarding the basis of contract credibility

نویسندگان [English]

  • Narges Khaleghipoor 1
  • Davood Nasiriyan-e-Najafabadi 2
1 Ph.D. Student in private law, law faculty, Islamic Azad University of Najafabad.
2 Assistant Professor of faculty law, Islamic Azad University of Najafabad: (Corresponding author)
چکیده [English]

The nature of a contract is constructional and it is set by the human will, making it distinguishable from social and experimental realities that are formed in the real world. the question here is the extent of the connection between contract and reality. Is it a pure function of reality? Furthermore, we’ll explore the existence and continuation of a contract and how it is affected by external realities in Kant’s volitional school of thought. How effective is the role of the human will in the conclusion of a contract? What are the consequences of pure voluntarism? From the point of view of voluntarists, the contract takes priority rather than reality, and the point of origin for contracts is the human will, and socio-experimental reality cannot be considered the basis of a contract. Equity and the La-Haraj rule are not applicable in this school of thought. In addition to maintaining the integrity of the contract and ensuring its survival under any circumstances and in any location, Pure voluntarism exposes the solidity and Jamud present in contracts. In this school of thought, the lifecycle of the contract is a pure function of the will of its contractors and the human willretains its creative power and is not considered an instrumental aspect. According to this school of thought, this is where the benefits of the power of reasoning and human will prove important, and the principle of voluntarism plays an infrastructural role in the conclusion of a contract. The transactional relationship between the parties requires an adjustment of the pure voluntarism school of thought, to account for socio-experimental reality as well. Moderate positivism claims that a contract is influenced by reality, which adjusts the pure voluntarism school of thought in contracts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contract
  • Reality
  • Voluntarism
  • Kant

مراجع

- آخوند خراسانی (بی تا)، حاشیه المکاسب، ج1، بی جا: بی نا.
- ارجمند سیاهپوش اسحاق (1389)، جامعه شناسی حقوق، تهران: جامعه شناسان.
- ارسطو (1378)، اخلاق نیکوماخوس، ترجمه: محمدحسن لطفی تبریزی، تهران: طرح نو.
- انصاری، باقر (1387)، نقش قاضی در تحوّل نظام حقوقی، تهران: میزان.
- انصاری، حمید؛ افشاری، علی اصغر (1401)، نقش عدالت و مصلحت در تحسین و تقبیح عقلی و تأثیر آن دو بر شکل گیری بنائات عقلا، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 26، 31-58.
-  انصاری(شیخ)، مرتضی بن محمدامین (بی تا)، کتاب المکاسب، ج2، بی جا: بی نا.
- بدوی، عبدالرحمن (1374)، تاریخ اندیشه های کلامی در اسلام، ج1، ترجمه: حسین صابری، مشهد: بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1392)، تأثیر اراده در حقوق مدنی، چ3، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- جوادی آملی، عبدالله (1374)، شناخت شناسی در قرآن، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
- جوادی آملی، عبدالله (1375)، فلسفه حقوق بشر، قم: اسراء.
- خمینی(امام)، روح الله (1389)، صحیفه، ج17، چ5، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
- خمینی(امام)، روح الله (1410ق)، کتاب البیع، ج1، چ4، قم: اسماعیلیان.
- دورانت، ویل (1373)، تاریخ فلسفه، چ11، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- ریپر، ژرژ (1396)، نیروهای پدیدآورنده حقوق، ترجمه: رضا شکوهی، تهران: مجد.
- سندل، مایکل (1394)، عدالت: چه باید کرد؟، ترجمه: افشین خاکباز، تهران: فرهنگ نشر نو.
- شهابی، مهدی (1393)، قرارداد به مثابه قانون هابزی یا کانتی، تأمّلی در مبنای اعتبار مفادّ قرارداد در حقوق مدنی ایران و فرانسه، مطالعات حقوقی، 4، 55-94.
- شهیدی، مهدی (1386)، تشکیل قراردادها و تعهّدات، چ6، تهران: مجد.
- شیروانی، علی (1391)، ترجمه و شرح نهایه الحکمه، ج3، چ11، قم: بوستان کتاب.
- صادقی نشاط، امیر (1396)، حقوق؛ واقعیّت یا اعتبار(ماهیّت حقوق)، مطالعات حقوق خصوصی، 1، 37-48.
- صانعی دره بیدی، منوچهر (1384)، مبانی اندیشه های فلسفی، تهران: امیرکبیر.
- طباطبائی حکیم، سید محسن (بی تا)، نهج الفقاهه، قم:  22 بهمن.
- طباطبائی(علامه)، سید محمدحسین (بی تا)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، شرکت افست سهامی عام.
- فروغی، محمدعلی (1367)، سیر حکمت در اروپا، چ2، تهران: زوار.
- قاسمی، محسن (1382)، انتقال مالکیّت در عقد بیع، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
- کاپلستون، فردریک (1380)، تاریخ فلسفه، ج6، چ3، ترجمه: اسماعیل سعادت و منوچهر بزرگمهر،  تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی و انتشارت سروش.
- کاتوزیان (1393)، فلسفه حقوق، ج1، چ7، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- کاتوزیان ناصر (1381)، مقدّمه علم حقوق، چ30، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- کاتوزیان، ناصر (1383)، قواعد عمومی قراردادها، ج3، چ4، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- کاتوزیان، ناصر (1396)، اعمال حقوقی، چ18، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- کرکی(محقّق ثانی)، علی بن حسین (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج4، بی جا: بی نا.
- کلی، جان (1382)، تاریخ مختصر تئوری حقوقی در غرب، ترجمه: محمد راسخ، تهران: طرح نو.
- کورنر، اشتفان (1367)، فلسفه کانت، ترجمه: عزت الله فولادوند، تهران: خوارزمی.
- گرامی، محمدعلی (1373)، فلسفه(مقدّمات، شناخت، دیالکتیک و ادراکات حقیقی و اعتباری)، چ4، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
- گورویچ، ژرژ (بی تا)، مبانی جامعه شناسی حقوقی، ترجمه: حسن حبیبی، بی جا: بی نا.
- لوی برول، هانری (1376)، جامعه شناسی حقوق، چ3، ترجمه: ابوالفضل قاضی شریعت پناهی، تهران: دادگستر.
- محمدرضایی، محمد (1379)، تبیین و نقد فلسفه اخلاق کانت، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، مرکز انتشارات.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1372)، آموزش فلسفه، ج2، چ5: سازمان تبلیغات اسلامی.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1394)، نقد و بررسی مکاتب اخلاقی، چ5، تحقیق و نگارش: احمد حسین شریفی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مصباح، مجتبی (1386)، فلسفه اخلاق، تهران: مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مطهّری، مرتضی (1375)، عدل الهی، چ10، تهران: صدرا.
- مکارم شیرازی، ناصر (1427ق)، دائره المعارف فقه مقارن، ج1، قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع).
- مکارم شیرازی، ناصر (1428ق)، أنوار الاصول، ج1، چ2، قم: مؤسسه امام علی بن ابی طالب(ع).
- ملکیان، مصطفی (1377)، تاریخ فلسفه غرب، ج2، دفتر همکاری حوزه و دانشگاه.
- نصار، ناصف (1366)، اندیشه واقع گرای ابن خلدون، ترجمه: یوسف رحیم لو، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- نقیب زاده، میر عبدالحسین (1374)، فلسفه کانت، چ3، تهران: آگاه.
- Barnes, Wayne, (2008), The French Subjective Theory of Contract: Separating Rhetoric from Reality.
- Bix, Brian H, (2018), Kelsen, Hart and legal normativity, revus, 34, pp 1-17.
- Boldeman, Lee, (2007), The Cult of the Market, Economic Fundamentalism and its Discontents, ANU Press.
- Boylet, James, (1978), Thomas Habbes and The Invented Tradition of Positivism: Reflections on Language, Power, and Essentialism, University of Pennsylvania Law Review.
- Deakin Simon, (2006), Capacitas: contract Law and the Institutional Preconditions of a Market Economy, Centre for Business Research, University of Cambridge, Working Paper No. 325, pp 1 -30.
- Deligiorgy Katerina, (2019), Science, Thought and Nature: Hegel’s Completion of Kant’s Idealism, [Special Issue]. Argumenta: Journal of the Italian Society for Analytic Philosophy (SIFA), 4 (8). Pp 19 – 46.
- Finnis John M, (1985), On Positivism and Legal Rational Authority, Part of the Legal History Commons snd the Natural Law Commons, 5 Oxford J. Legal Stud. 74 (1985).  Available at: https:// scholarship. Law.nd. edu/ law _ faculty_ scholarship 575
- Kadir CUCN, A, (2013), Hegel’s Interpretation of Kant's Epistemology, Kayqi, 20, pp 65- 78.
Klass, Gregory, (2017), Contract Exposition and Formalism, Georgetown University Law Center, February.
- Klass Gregory, (2009), Intent to Contract, Georgetown University Law Cente, Faculty Publications.
- Macmillan Catharin and Richard stone, (2012), Elements of the Law of Contract, University of London, International Programmes.
- Paulson Stanley L, (2011), The very idea of legal positivism, Revista Brasileira de Estudos Políticos, Belo Horizonte, n. 102, pp. 139-165.
- Saprai Prince, (2019), Promising Under Duress, Law and Philosophy, Published Online: 8 may 2019, https://doi. Org/10.1007/s10982-019-09356-4, pp 1- 16. 
- Sedgwick, Sally s (1998), Hegel's Critique of the Subjective Idealism of Kant's Ethics, Journal of the History of Philosophy 26: 1, Pp 89-105.
- Steven Green, Michael, (2005), Legal Realism as Theory of Law, 46 Wm. & Mary L. Rev.
- Stahl, Brend Carsten, (2007), Positivism or Non – Positivism - Tertium Non Datur in A Critique of Ontological Syncretism in IS Research, pp 115-142.
-Thomas Charlotte, (2010), Sabstantive Fairness in contract, HeinOnline- 6 Cambridge Student L. Rev. 178, Pp 176–196.
فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی
دوره 15، شماره 32
آذر 1402
صفحه 227-248

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار