نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق ، واحد کاشان ، دانشگاه آزاد اسلامی کاشان ، ایران

2 کارشناس ارشد حقوق خصوصی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران (نویسنده مسئول)

چکیده

   در بسیاری از عقود امانی از جمله ودیعه ممکن است شرط عدم مسئولیّت امین (تضییق مسئولیّت امین ازطریق قراردادخصوصی) درج گردد. شرط عدم مسئولیّت یا شرط عدم ضمان، شرطی است که به موجب آن، تمام مسئولیّت ناشی از عدم اجرای قرارداد یا تأخیرآن پیش از این که تخلّف از قرارداد رخ دهد و خسارت حادث شود، سلب شده و از بین می رود. در خصوص وضعیّت شرط عدم مسئولیّت امین دو نظریّه مطرح شده است که یکی، نظریّه بطلان شرط به استناد این که شرط مزبور،  ابراء ما لم یجب و مخالف نظم عمومی بوده و نامشروع است. دوّم، نظریّه صحّت شرط، که نظریّه  منتخب و منطقی تراست؛ زیرا دلیلی بر بطلان چنین شرطی وجود ندارد و آن چه در مورد بطلان این شرط عنوان شده، قابل استناد نیست و قاعده شروط و قاعده سلطه از دلایل اثبات صحّت شرط مذکور می باشند؛ به علاوه، مسئولیّت امین، ناظر به جبران خسارت خصوصی مالک است و ارتباطی به نظم عمومی ندارد. شرط عدم مسئولیّت، مانند اذن مالک در اتلاف مال است و چون او با طیب نفس احترام مالش را از بین برده، در نتیجه، ضمانی به بار نخواهد آمد.  

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of certain decisions in the narrowness of the trustee's responsibility

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mahdi Masomi 1
  • Kimiya Esmaeily 2

1 Assistant Professor, Department of Law, Kashan Branch, Kashan Islamic Azad University, Iran

2 Master of Private Law, Sabzevar Branch, Islamic Azad University, Sabzevar, Iran

چکیده [English]

In many trust contracts, including deposits, the condition of non-responsibility of the trustee (restriction of the trustee's responsibility through a private contract) may be included. Non-responsibility clause or non-guarantee clause is a condition by which all liability resulting from non-performance of the contract or its delay before the breach of the contract occurs and damage occurs, is removed and destroyed. Regarding the condition of the non-responsibility of the trustee, two theories have been proposed. First, the theory of invalidity of the condition based on the fact that the said condition is unreasonable and against public order and is illegal. Second, the theory of the validity of the condition, which is the most logical theory because there is no reason for the invalidity of such a condition, and what has been said about the invalidity of this condition cannot be cited, and the rule of conditions and the rule of dominance are among the reasons for proving the validity of the mentioned condition. The trustee's responsibility is to compensate the private damage of the owner and has nothing to do with public order. The condition of non-responsibility is like the permission of the owner in the loss of property, and since he has voluntarily destroyed the respect of his property, as a result, there will be no guarantee.

کلیدواژه‌ها [English]

  • deposit contract
  • trustee
  • non-responsibility clause
  • private contract
  • trustee's responsibility
- ابن طیّ فقعانی، علی بن علی بن محمّد (1418ق)، الدرّ المنضود فی معرفه صیغ النیّات و الایقاعات و العقود، قم: مکتبه امام العصر(عج) العلمیّه.
- ابن قطّان حلّی ، شمس الدّین محمّد بن شجاع (1424ق)، معالم الدّین فی فقه آل یاسین، ج1، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
- امامی، سید حسن (1334)، حقوق مدنی، ج2، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- باریکلو ، علیرضا (1390)، پیامدهای حقوقی تقصیر امین قراردادی، مطالعات حقوقی، 1، 53-76.
- جبّار گلباغی ماسوله، سید علی (1398)، چیستی شناسی ضمان از منظر فقه شیعه، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 20، 301-324.
- جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدّین بن علی (1410ق)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، ج 4، قم: داوری.
- جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدّین بن علی (1413ق) مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، ج5، قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
- جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدّین بن علی (1422ق)، حاشیه شرائع الاسلام، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
- جعفری لنگرودی، محمّدجعفر (1392)، ترمینولوژی حقوق، چ25، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- حسینی عاملی، سیّد جواد (1419ق)، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلّامه، ج17، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (1410ق)، ارشاد الاذهان الی احکام الایمان، ج1، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (1413ق)، قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام، ج2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (1414ق)، تذکره الفقهاء، ج16، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السّلام.
- حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (1420ق)، تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیّه، ج3، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
- حلّی(فخرالمحققین)، محمّد بن حسن بن یوسف (1387ق)، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، ج2، قم: اسماعیلیان.
- حلّی(محقق)، جعفر بن حسن (1408ق)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج2، چ2، قم: اسماعیلیان.
- طباطبائی حائری(صاحب ریاض)، سید علی بن محمّد (1418ق)، ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل، ج9، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
- عاملی(شهید اول)، محمّد بن مکّی (1410ق)، اللمعه الدمشقیه فی فقه الامامیّه، قم: دار التراث، الدار الاسلامیه.
- عاملی(شهید اول)، محمّد بن مکّی (1414ق)، غایه المراد فی شرح نکت الارشاد، ج2، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
- کاتوزیان، ناصر (1376)، حقوق مدنی(قواعد عمومی قرار دادها)، ج4، چ2، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- کاتوزیان، ناصر (1386)، حقوق مدنی(ضمان قهری- مسئولیّت مدنی)، چ7، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- کاتوزیان، ناصر (1389)، دوره حقوق مدنی - عقود معیّن (عقود اذنی- وثیقه های دین)، چ6، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- کاتوزیان، ناصر (1391)، دوره حقوق مدنی- عقود معین (معاملات معوّض- عقود تملیکی)، چ11، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- کرکی(محقق)، علی بن حسین (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج6، چ2، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السّلام.
- محقّق داماد، سید مصطفی (1390)، قواعد فقه 2 (بخش مدنی)، چ11، تهران: سمت.
- موسوی بجنوردی، سیّد محمّد (1401ق)، قواعد فقهیه، ج1، چ3، تهران: مؤسسه عروج.
- نجفی(صاحب جواهر)، محمدحسن (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج27، چ7، بیروت: دار احیاء التراث العربی.