نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• مرتضی چیت سازیان

استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران

چکیده

در مجازات­ ها، «تعزیرات» از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و قواعد متعددی برای آن مقرّر گردیده است. مرجع تصمیم ‌گیری درکمّ و کیف تعزیر و این که بر عهده چه کسی است، تحت قاعده «التعزیرُ بِما یَراهُ الحاکم» بحث می‌شود. از دیگر سو، قلمرو تعزیرات و مصادیق شمول آن، تحت عنوان «التَعزیرُ لِکُلِّ عَمَلٍ مُحَرّمٍ» قرار داده می‌شود اما حلقه مفقوده در باب تعزیرات، چگونگی تعزیر به ‌حسب احوال و زمان و اماکن می‌ باشد که در این تحقیق از منظر فقهی و حقوقی بدان پرداخته می‌شود. مفادّ قاعده «تعزیِرُ کُلّ أحَدٍ بحَسَبِه» حاکی از آن است که در عصر حاضر بنا به مقتضیات زمان و مکان باید در چگونگی تعزیر، حال افراد و جوامع را درنظر گرفت. امروزه بر اساس قاعده مذکور، می‌توان مواردی همچون محرومیّت از مشاغل دولتی، سلب پروانه وکالت، قضاوت، طبابت، ممنوعیّت حضور در اماکن ورزشی، ممنوعیّت تدریس، مشروط شدن دانشجویان، ممنوع ‌التصویر شدن و ... را از مصادیق تعزیر به شمار آورد. با بررسی این قاعده، به این نتیجه رسیده ایم که مجازات هرکدام از تخلّفات، بنا بر مقتضای آن شغل و حرفه و جنبه بازدارندگی آن و ایجاد مصونیّت برای جامعه بوده و مفاد قاعده «تعزیر کلّ أحد بحسبه»، حاکی از این مطلب است. از مستندات این قاعده می­توان به عدم انحصار تعزیر در تازیانه، نقش زمان و مکان و مصالح جامعه، الغای خصوصیّت و تنقیح مناط، اطلاقات ادلّه و روایات اشاره کرد. علاوه بر مستندات مذکور، اقوال برخی از فقها را می­توان به عنوان مؤیّد قاعده مورد بحث مطرح کرد.

کلیدواژه‌ها

• التعزیر بما یراه الحاکم
• مقتضیات زمان و مکان
• تنقیح مناط

عنوان مقاله [English]

“Altaazir Rule”: “The punishment of each Person is According to his/her Condition

نویسنده [English]

• Morteza Chitsazian

Assistant Professor Shahid Motahari University

چکیده [English]

In punishments, "Ta’zirat” is of special importance and several rules have been established for it. The decision-making authority in understanding its quantity and quality and the fact that who is responsible for it; is discussed under the rule of “Punishment is according to what the ruler sees". On the other hand, the realm of ta’zirat and what it includes is called "Punishing for every forbidden action", but the missing link in ta’zirat is how it is in terms of circumstances, time and places. This article deals with it from a jurisprudential and legal perspective. The provisions of the rule of  "The punishment of each person is based on what is related to him/her” imply that in the present age, according to the requirements of time and place, the state of individuals and societies should be considered in the manner of Punishing. Nowadays, according to the rule of  “The punishment of each person is based on what is related to him/her", cases such as deprivation of government jobs, deprivation of the license to practice law, judging, medicine, ban on attending sports places, ban on teaching, conditional students, ban on photography and etc. are the cases of “Ta’zirat”.  Examining this rule, we came to the conclusion that the punishment for each violation is according to the requirements of the job and profession and its deterrent aspect and the creation of immunity for society. The provisions of the rule of “The punishment of each person is based on what is related to him/her “indicate this conclusion.. Among the documents of this rule, we can mention the non-monopoly of ta'zir in whipping, the role of time and place and the interests of society, cancellation of specifity and discerning the cause, the application of evidences and narrations. In addition to the above documents, the sayings of some jurists can be used to support the rule in question.

کلیدواژه‌ها [English]

• rule
• ta'zir
• Person
• conditions