بازپژوهی حکم شرعی کنترل جمعیّت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد فقه و حقوق اسلامی دانشگاه تهران- پردیس فارابی (نویسنده مسئول)

2 دانشیار فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سمنان، سمنان، ایران

3 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سمنان، سمنان، ایران

چکیده

جمعیّت و کنترل آن از جمله مباحث حائز اهمیتی است که از دیر باز مورد توجه اندیشمندان، حکّام و سیاستمداران بوده و هست؛ مباحث حوزۀ جمعیّت از پرمناقشه­ترین مباحث موجود به­ویژه در بین اندیشمندان مسلمان بوده و مخالفان و موافقان برای اثبات ادعای خویش دلایل و مستنداتی را بیان کرده و هر یک به نحوی سعی در اثبات ادعای خود نموده است.
مخالفان کنترل جمعیّت، دلایلی چون آیات و روایت دلالت گر بر پسندیده بودن ازدواج و ازدیاد نسل و لزوم افزایش قدرت، رونق اقتصادی، شکوه و عظمت مسلمانان را بیان نموده  و موافقان کنترل جمعیّت در کنار دلایل نقلی­که دلالت بر تأثیر کنترل جمعیّت بر سبک­ بار شدن می­نماید، به دلالت التزامی مستنداتی که به مسائل تربیتی و ارتقای کیفی توجه داده، استدلال نموده­اند؛ در کنار دو دیدگاه فوق، دیدگاه سوّمی موسوم به نظریه حدّ تناسب جمعیّت بر این باور است که در شرایط عادی، حکم افزایش نسل، مستحبّ و در شرایطی نیز مباح می گردد و درشرع مقدّس هیچ دلیلی بر وجوب یا حرمت کنترل جمعیّت وجود ندارد؛ مقاله حاضر که به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از داده ­های کتابخانه­ای نگارش گردیده، در صدد است تا دیدگاه چهارمی را به عنوان نظریۀ برگزیده مطرح نماید مبنی بر این که حکم شرعی افزایش جمعیّت، وجوب کفایی است و با توجه به حکم فوق، اقدامات مربوط به کنترل جمعیّت نباید به گونه­ای باشد که در آن، مراعات جانب حکم وجوب کفائی افزایش جمعیّت، صورت نگیرد و از اینرو هر اقدامی که در تنافی با حکم مزبور باشد حرام خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Re-examining the Sharia Ruling of Population Control

نویسندگان [English]

  • Mohammad Rasool Ahangaran 1
  • Maryam Aghei 2
  • Fatemeh Varzi 3
1 Tehran University-Farabi
2 Azad Islamic University
3 Azad Islamic University-Semnan
چکیده [English]

The population and its control is one of the significant topics that has been and still is the attention of  philosopher, governors and politicians. Population issues are one of the most controversial issues, especially among Muslim thinkers, and opponents and supporters have given reasons and documents to prove their claims, and each has tried to prove their claims in some way.
Opponents of population control have stated reasons such as verses and narratives that indicate the desirability of marriage and the increase of generations and the need to increase the power, economic prosperity, glory and greatness of Muslims, and those in favor of population control in addition to narrative reasons , imply to  Indication Per Nexum of documents related to educational issues and have mentioned quality improvement;; In addition to the above two views, a third view known as the population proportionality limit theory is based on the belief that under normal conditions the order to increase the generation is recommended and under certain conditions it is permissible, and there is no reason in the Holy Sharia for the necessity or sanctity of population control; The present article, which was written in a descriptive analytical method and using library data, aims to present a fourth point of view as the chosen theory, which is that the Shari'a ruling of population increase is a sufficient obligation, and and according to the above ruling, Any action that is in conflict with the aforementioned ruling will be forbidden.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The opposition
  • proponents of the theory
  • crowd control
- قرآن کریم.
- نهج البلاغه.
- ایازی، سید محمدعلی (1374)، اسلام و تنظیم خانواده، چ2، تهران: دفتر تنظیم و نشر اسلامی.
- اسلامی، رضا (1392)، افزایش جمعیّت مسلمین از نگاه فقهی، تهران: امیرکبیر.
- تمیمی مغربی، نعمان بن محمد (1404ق)، دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام، قم: آل البیت(ع).
- پاینده، ابوالقاسم (1385)، نهج الفصاحه، قم: طلوع مهر.
- خداپرست، جواد (بی­تا)، کنترل جمعیّت با رویکرد فقهی، تهران: معاونت پژوهش حوزه علمیه تهران.
- درتکیده، سید محمد (1393)، کنترل ولادت از نگاه قرآن و سنّت، چابهار: اهل قلم بلوچ.
- زارعی، بیژن (1389)، مبانی جمعیّت شناسی اقتصادی و اجتماعی، چ4، تهران: سمت.
- صادقی، رسول (1388)، جمعیّت و توسعه در ایران، ابعاد و چالش ها، تهران: مرکز پژوهش های جمعیّتی آسیا و اقیانوسیه.
- صدوق، محمد بن علی بن حسین بن بابویه (1348)، معانی الاخبار، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
صدوق، محمد بن علی بن حسین بن بابویه (1418)، الهدایه، قم: مؤسسه امام هادى(ع).
- طاهری، حبیب الله (1381)، تحدید نسل از دیدگاه فقه و حقوق اسلامی، فصلنامه مجتمع آموزش عالی قم، 12، 132-103.
- علایی نوین، فروزان (1393)، بازپژوهی رویکردهای فقهی در مباحث کنترل جمعیّت و تنظیم خانواده، فصلنامه پژوهش های فقه و حقوق اسلامی، 38، 135-156.
- علیدوست، ابوالقاسم (1383)، قاعده نفی سبیل، مقالات و بررسی ها، 76، 231-253.
- علییی، محمد ولی (1384)، تأثیر آموزه ها و فتاوای شیعی در رشد و کنترل جمعیّت، فصلنامه ادیان و مذاهب، 12، 143-174.
- فولادی، محمد (1390)، تأمّلی در سیاست کنترل جمعیّت، آثار و پیامدهای آن، مجله معرفت فرهنگی اجتماعی، 9، 153-180.
- کتابی، احمد (1364)، نظریات جمعیّت شناسی، تهران: اقبال.
- گاردنر، جان ویلیام (۱۳۸۶)، جنگ علیه خانواده، تلخیص و تدوین معصومه محمدی، قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
- مجلسی(علامه)، محمدباقر(1403ق)، بحار الانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، ج100، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- مکارم شیرازی، ناصر (1371)، تفسیر نمونه، ج6و14و20، چ10، قم: دار الکتب الاسلامیه.
- مکارم شیرازى، ناصر (1427ق)، دائره المعارف فقه مقارن، قم: مدرسه امام على بن ابى طالب علیه السلام.
- موسوی بجنوردی، سید حسن (1419ق)، القواعد الفقهیه، ج1، قم: الهادی(ع).
- Amir Ahmadi (1990) H. Revolution  and  Economic  Transition : the Iranian Experience ,Albany , New York : State University of New York Press 1990.