جایگاه «قاعده تسبیب» با سایر قواعد در جرائم ساختمانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جزا و جرم شناسی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

2 استاد گروه حقوق دانشگاه کاشان، کاشان، ایران (نویسنده مسئول)

3 دانشیار گروه حقوق دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

چکیده

یکی از مواردی که باعث ایجاد مسئولیّت می گردد تسبیب است که تحت عنوان قاعده تسبیب در فقه و حقوق مطرح می باشد. این قاعده در جرایم و تخلّفات ساختمانی نیز مصداق پیدا می کند. گاهی این قاعده با دیگر قواعد در موضوع مورد بحث، تقابل پیدا می کند. پژوهش حاضر با موضوع قاعده تسبیب و رابطه آن با دیگر قواعد در جرایم ساختمانی به بررسی رابطه قاعده مذکور با قواعد تحذیر، احسان، لاضرر، اتلاف و غرور به روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای پرداخته است. نتایج حاصل از این تحقیق عبارت اند از: اگر در صنعت ساخت و ساز، شرایط هشدار مؤثّر رعایت گردد قاعده تحذیر، حاکم بر قاعده تسبیب می شود و همچنین اگر محسن، شرایط احسان در موضوع مورد بحث، یعنی عمل طبق قوانین و مقرّرات کرده باشد مسئول نبوده و قاعده احسان مقدّم می باشد. در قاعده لاضرر که نقطه تقابل آن با قاعده تسلیط است در صورتی که عمل مالک به نفع وی یا دفع ضرر از خودش باشد قاعده تسلیط حاکم بوده و در غیر این صورت، قاعده لاضرر و به دنبال آن تسبیب محقّق می شود. قاعده غرور نیز تقابلی با تسبیب نداشته و در صورت وجود خدعه، غارّ یا مسبّب مسئول است. اتلاف هم اگر با واسطه باشد همان تسبیب بوده که شرط مسئولیّت در تسبیب، تقصیر مسبّب می باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The position of the "rule of causation" with other rules in construction crimes

نویسندگان [English]

  • Mohammad Fallah 1
  • Abbas Zeraat 2
  • Jafar Yazdanian Jafari 3
1 PhD in Criminology, Kashan University, Kashan, Iran
2 Kashan University
3 Kashan University
چکیده [English]

One of the things that causes responsibility under the doctrine of causality, is the rule of causality in the law and jurisprudence. This rule also applies to the crimes and violations found in the building and construction.
Sometimes this rule conflicts with other rules in the subject matter. The present study examines the relationship between the rule of causation and its relationship with other rules in construction crimes and with the rules of warning, benevolence, no-harm, waste and deception in a descriptive-analytical method, using library tools with the aim of knowledge raising and awareness. The results of this research are:
If effective warning conditions are observed in the construction industry, the warning rule governs the rule of causation, and also if benefactor has done the conditions of benevolence in the subject under discussion, that is, acting according to the laws and regulations, the rule of benevolence takes precedence. In the no-harm rule, the opposite point of which in the causality is the rule of domination, if the action of the owner is in his favor or the repulsion of the loss from himself, the rule of domination prevails, otherwise the no-harm rule is followed by that domination. The rule of deception does not oppose causation and if there is a deception done, the deceptor or the cause is responsible. If waste is made by mediation, it is causation itself as well. The condition of responsibility in causation, is the fault of cause.

کلیدواژه‌ها [English]

  • causality
  • warning rule
  • no-harm rule
  • benevolence rule and deception rule

مراجع

- قرآن کریم.
- ابن منظور، محمد بن مکرم (1405ق)، لسان العرب، ج5 ، قم: نشر أدب الحوزه.
- اصفهانی، محمدحسین (1388)، بحوث فی الفقه(کتاب الاجاره)، چ2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- امامی، سید حسن (1370)، حقوق مدنی، ج1، تهران: اسلامیّه.
- انصاری(شیخ)، مرتضی بن محمدامین (1414ق)، فرائد الاصول، ج1،  قم: المؤتمر العالمی بمناسبه الذکری المئویه الثانیه لمیلاد الشیخ الانصاری.
- باقرنیای همتی، ماهرخ (1390)، مسئولیّت مدنی پیمانکار و مهندس ناظر ساختمان، پردیس دانشگاه گیلان.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1384)، ترمینولوژی حقوق، چ15، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1386)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، ج1، چ2، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- جوهرى، اسماعیل بن حماد (1410ق)، الصّحاح - تاج اللغه و صحاح العربیه، ج2، بیروت: دار العلم للملائین.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن (1413ق)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج19و29، بیروت: موسسة آل البیت.
- حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (1386ق)، مختلف الشیعه، ج9، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (1414ق)، تذکره الفقهاء، ج2، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث.
- حمیرى، نشوان بن سعید (1420ق)، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، بیروت: دار الفکر المعاصر.
- خزائی، منوچهر (1377)، فرایند کیفری (مجموعه مقالات)، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- خسروی، محمدرضا (1389)، مجموعه کامل قوانین و مقرّرات جزائی، چ2، تهران: مجد.
- خمینی(امام)، سید روح الله (1381)، تهذیب الاصول، تقریر: جعفر سبحانی تبریزی، ج3، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
- خمینی(امام)، سید روح الله (1403)، تحریر الوسیله، ج7، قم: مؤسسه نشر آثار امام خمینی(ره).
- دهخدا، علی اکبر (1377)، لغتنامه، ج43، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- زراعت، عباس (1392)، شرح مختصر قانون مجازات اسلامی، ج1، چ2، تهران: ققنوس.
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1387ق)، المبسوط فی فقه الامامیه، ج3 ، چ3، تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه.
- عباس پور، مهناز (1396)، قاعده لاضرر، تهران: مشکوات.
- فاضل لنکرانی، محمد (1416ق)، القواعد الفقهیّه، ج1، قم: مهر.
- فلّاح، محمد (1391)، جرائم و تخلّفات مهندسی ساختمان در حقوق ایران، تهران: سینا.
- فیض، علیرضا (1384)، مبادی فقه و اصول، چ17، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- قاسم زاده، سید مرتضی (1385)، مبانی مسئولیّت مدنی، تهران: میزان.
- قربان نیا، ناصر (1377)، مطالعه ای پیرامون مسؤلیّت مدنی دولت در فقه امامیه و حقوق موضوعه، مجله علمی پژوهشی نامه مفید، 13، 133-166.
- قیاسی، جلال الدین (1385)، تسبیب در قوانین کیفری، چ3، قم: مدین.
- کاتوزیان، ناصر (1387)، الزامات خارج از قراردادها، ج1، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- لطفی، اسدالله (1379)، قاعده احسان، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 50، 41-60.
- محقق داماد، سید مصطفی (1386)، قواعد فقه، ج2، تهران: سمت.
- محمدی، ابوالحسن (1389)، قواعد فقه، چ11 ، تهران: میزان.
- مظفر(علامه)، محمدرضا (1370)، اصول الفقه، ج1، چ4، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
- مکارم شیرازی، ناصر (1380)، القواعد الفقهیّه، ج1، قم: مدرسه الامام علی بن ابیطالب علیه السلام.
- موسوی بجنوردی، سید حسن (1381)، القواعد الفقهیّه، قم: اسماعیلیان.
- موسوی بجنوردی، سید محمد (1389)، قواعد فقهیّه، تهران: عروج.
- مؤمنی، خسرو (1395)، کیفیّت مسئولیّت عوامل متعدد زیان، نقد مواد 526، 533 و ۵۳۵ قانون مجازات اسلامی مصوب ۹۲، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 14، 247-274.
- نجفی(کاشف الغطاء)، جعفر بن خضر (1422ق)، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعه الغراء، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
- وحدتی شبیری، سید حسن (1390)، مبانی مسئولیّت مدنی قراردادی، چ3، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
- وفا درویش پور، محمد (1385)،  مقاله پژوهشی در قاعده فقهی غرور، فصلنامه پژوهش های فقه و حقوق اسلامی،  4، 191-210.
- هاشمی شاهرودی، سید محمود (1975م)، تعارض الادلّه الشرعیه، تقریرات درس آیه ‌اللّه صدر، بیروت.
- Arretn, de1, desamber (2010) courde cassation premiere chamber civli.
- Calandrillo, p.s, (2006) An economic analysis of the eggshell plaintiff rull. American law and economic Assocation Annual meetings paper19.
- Harpood, V. (2009) Modern Tort Law. Seventh edition, London: Cavendish publishing.
 
فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی
دوره 14، شماره 26
فروردین 1401
صفحه 225-256

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار