رویکرد شناسی فقهی تقدم اسناد رسمی بر عادی در نظام مسائل قضای اسلامی (پیشنهاد اصلاحیه قانون ثبت اسناد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه قرآن و حدیث، فقه و مبانی حقوق (نویسنده مسئول)

2 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق دانشگاه تهران (پردیس فارابی)

چکیده

تتبّع در کلمات فقیهان امامیه، حاکی از این است که آنان اسناد مکتوب را جز در مورد وصیّت، معتبر ندانسته اند. با این وجود، در زمان حاضر، غالب امارات ملکی به صورت اسناد مکتوب عادی و رسمی در دست عموم مردم قرار دارد. از طرفی در احکام فقهی، عنوان عادی و رسمی وجود نداشته و حکمی بر این عناوین مترتّب نیست و از طرف دیگر، گاهی بین این اسناد از جهت اثبات ملکیّت، تعارض واقع می شود و از آنجا که محاکم قضائی اعتباری برای سند مکتوب قائل نیستند، ملاک در تعارض را بیّنات اقامه شده در طرفین دعوا قرار می دهند. اما به نظر می رسد می توان با موضوع شناسی جدید از اسناد مکتوب، این اسناد را اقرار نامه مکتوبی محسوب داشت که منضمّ به گواهان متعدّد نسبت به مفادّ آن است؛ مفادّی که صحّت آن قابل راستی آزمایی و اعتبار سنجی است. در این صورت، با توجه به سامانه های مختلفی که برای صحّت سنجی مفادّ اسناد رسمی وجود داشته یا قابل ایجاد است، این اسناد می تواند مفید اطمینان یا ظنّ نوعی قوی تر نسبت به اسناد عادی بوده و در محاکم قضائی از قابلیّت ترجیح بر اسناد عادی برخوردار گردد. همچنین حاکم اسلامی می تواند برای نظم بخشی به معاملات و جلوگیری از اختلال نظام و بستن باب سوء استفاده، نفوذ معاملات عادی را در حقّ اشخاص ثالث، به حصول قطع یا اطمینان نسبت به صحّت مفادّ اسناد عادی منوط کرده و بدین ترتیب، عموم مردم را نسبت به تبدیل اسناد عادی به رسمی ترغیب نماید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Jurisprudential Kurdology The precedence of official documents over the ordinary in the system of Islamic jurisprudence (Proposal to amend the document registration law)

نویسندگان [English]

  • Mahdi Sajedi 1
  • Navid Emsaki 2
1 Assistant Professor of Quran and Hadith University
2 PhD student in Jurisprudence and Fundamentals of Law, University of Tehran (Farabi Campus)
چکیده [English]

Following the words of the Imami jurists indicates that they did not consider the written documents valid except in the case of a will. At present, however, most of the UAE is in the public domain in the form of ordinary, official written documents. On the one hand, there is no ordinary and official title in jurisprudential rulings and there is no ruling on these titles. On the other hand, sometimes there is a conflict between these documents in order to prove ownership. They place the banat on the parties to the dispute. However, it seems that with the new subject matter of written documents, these documents can be considered as a written confession, which is accompanied by numerous evidences regarding its contents. Provisions whose authenticity can be verified and validated. In this case, according to the various systems that exist or can be created to verify the contents of official documents, these documents can be useful as a stronger assurance or suspicion than ordinary documents and have the ability to take precedence over ordinary documents in judicial courts. To be. The Islamic ruler can also, in order to regulate the transactions and prevent the disruption of the system and close the door of abuse, make the influence of ordinary transactions on the rights of third parties conditional on obtaining or ensuring the accuracy of the provisions of ordinary documents and thus the public Encourage the conversion of ordinary documents into formal ones.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ordinary document
  • official document
  • written documents
  • Islamic ruler
  • registration of documents

-Alidoost, Abolghasem (1397), Feqh va aql, Qom: sazman entesharat pezhooheshgah farhang va andishe eslami.

-Amid, Hassan (1389), Farhang Farsi Amid, Ch 1, Tehran: Ashja.

-Bojnurdi, Hassan (1377), alqavaed alfeqhiat, Vol. 1, Qom, nashr Al-Hadi

-Hali, Hassan Ibn Yusuf (1425 AH), nehayat alvosool ela alelm alosool, vol. 2, ch. 1, Qom: moasese Imam Sadiq

-Hali, Hussein (1432 AH), osool alfeqh, vol. 6, ch. 1, qom: maktabat alfeqh va alosool almokhtasat.

-Ibn Abedin, (1301 AH), resalat nashr alorf fi benaa baaz alahkam ala alorf, Syria: maktabat Ma'aref.

-Ibn Najim, Sheikh Zayn al-Din Ibrahim ibn Ibn Najim (1968), Al-Ashbah wa Al-Nazair, qehere: Bina.

-Irvani, Baqir (1385), doroos tamhidie fi alfeqh alestedlali ala almazhab aljafari, vol. 3, Qom: moasese alfeqh letabaat va alnashr.

-Jafari Langroudi, Mohammad Jafar (1386), Terminology hoqooq, Ch 18, Tehran: Ganj-e-Danesh.

-Khoei, Sayyid Abu al-Qasim (1417 AH), Mesbah al-Fiqh, vol. 4, Qom: Ansarian.

-Khomeini, Ruhollah (1368), Sahifa Noor, vol. 20, Tehran: moasese tanzim va nashr athar Imam Khomeini.

-Khorasani (Akhund), Mohammad Kazem (Bita), kefayat alosool, Qom:  moasese Al-Bayt leehya altorath.

-Makarem Shirazi, Nasser (1401 AH), al-qavaed al-feqhiat, Ch 2, Qom: Madrese Imam Amir al-Mo'menin (AS).

-Mehrasa, Jamshid; Hassani, Alireza; Rouhani Moghadam, Mohammad (1400), Jaygah sabt novin asnad tak bargi , had negar dar eatebar bakhshi be asnad rasmi va beia amlak, Motaleaat feqh va hoqooq eslami, 24, 439-456.

-Mohaghegh Damad, Mostafa (1381), qavaed feqh (bakhsh qazaie), Tehran:Markaz nashr oloom eslami.

-Mousavi Bojnourdi, Mohammad (1379), qavaed feqhiat, Vol. 1, Tehran: moasese tanzim va nashr athar Imam Khomeini.

-Muqaddas Ardabili, Ahmad Ibn Muhammad (Bita), Majma 'al-Fa'ida wa al-Burhan fi Sharh Irshad al-Azhan, vol. 12, Qom: Moasese al-nashr al-eslami.

-Muzaffar, Mohammad Reza (1387), osool alfeqh, Ch 5, Qom: Boostan ketab.

-Najashi, Ahmad Ibn Ali (1365), Rijal al-Najashi, Qom: Moasese al-nashr al-eslami.

-Rashti, Habibullah (1401 AH), Kitab al-Qada, vol. 2, Qom: Dar al-Quran al-Karim.

-Sabzwari, Abdul Ali (Bita), Tahdhib al-Usul, vol. 2, ch. 2, Qom: moasese Al-Manar.

-Safa, Mohammad Ali (1390), ahkam taaroz eqrar baa dele digar bayane-yad (tasarof), faslname takhasosi feqh va tarikh tamadon, 28, 81-104.

-Salim Ibn Rustam Baz (1895 AD), Sharh Al-Majla, Beirut: Bina.

-Shahid aval, Muhammad ibn Makki (Bita), Al-Lama'a Al-Damashqiya, Bija: Dar Al-Tarath Al-Dar Al-Islamiya.

-Shahid Thani, Zayn al-Din bin Ali (1410 AH), Al-Rawdah al-Bahiyya fi sharh allomat aldameshqyat, vol. 3, Qom: maktabat  Al-Dawari.

-Sobhani Tabrizi, Jafar (moqarer: Haj Ameli, Mohammad Hussein) (1424 AH), ershad aloqool ela mabaheth alosool, vol. 3, p. 1, Qom: moasese Imam Sadegh (AS).

-Tabatabai, Mohammad Hossein (1341), Bahsi darbare marjaiat va roohaniat, Ch 1, Tehran: sherkat sahami Enteshar.

-Tusi, Mohammad Ibn Hassan (1365), Tahdhib al-Ahkam, vol. 3, Tehran: Dar al-Kitab al-Islamiya.

-Tusi, Muhammad ibn Hassan (1417 AH), Alfehrest, Ch 1, Bina: Bija.

-Yazdi, Mohammad Kazem (1421 AH), Al-Urwa Al-Wathqi, vol. 5, Qom: Moasese al-nashr al-eslami.

-Zehni Tehrani, Mohammad Javad (1405 AH), tashrih almaqased fi sharh alfaraed, Vol. 2, Ch. 1, Qom: nashr Haziq.

- آخوند خراسانی، محمد کاظم (بی ‌تا)، کفایه الاصول، قم: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث.
- ابن عابدین، (1301ق)، رساله نشر العرف فی بناء بعض الاحکام علی العرف، سوریه: مطبعه معارف.
- ابن نجیم، شیخ زین الدین ابراهیم بن ابن نجیم (1968م)، الاشباه و النظایر، قاهره: بی ‌نا.
- اردبیلی(مقدس)، احمد بن محمد (بی ‌تا)، مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الأذهان، ج12، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- ایروانی، باقر (1385)، دروس تمهیدیه فی الفقه الاستدلالی علی المذهب الجعفری، ج3، قم: مؤسسه الفقه.
- جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1410ق)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، ج3، قم: مکتبه الداوری.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1386)، ترمینولوژی حقوق، چ18، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- حلّى(علامه)، حسن بن یوسف (1425ق)، نهایه الوصول الى علم الأصول، ج2، قم: مؤسسه الامام الصادق(ع).
- حلّى، حسین (1432ق)، اصول الفقه، ج 6، قم: مکتبه الفقه و الاصول المختصّه.
- خمینی(امام)، سید روح الله (1368)، صحیفه نور، ج20، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
- خوئی، سید ابوالقاسم (1417ق)، مصباح الفقاهه، ج4، قم: انصاریان.
- ذهنى تهرانى، محمدجواد (1405ق)، تشریح المقاصد فی شرح الفرائد، ج2، قم: حاذق.
- رشتی، حبیب الله (1401ق)، کتاب القضاء، ج2، قم: دار القرآن الکریم.
- سبحانى تبریزى، جعفر (1424ق)، إرشاد العقول الى مباحث الأصول، ج3، تقریر: محمدحسین حاج عاملی، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
- سبزوارى، سید عبدالاعلى (بی‌تا)، تهذیب الأصول، ج 2، چ2، قم: مؤسسه المنار.
- سلیم بن رستم باز (1895م)، شرح المجلّه، بیروت: بی ‌نا.
- صفا، محمدعلی (1390)، احکام تعارض اقرار با ادله دیگر بیّنه - ید (تصرف)، فصلنامه تخصصی فقه و تاریخ تمدن، 28، 81-104.
- طباطبائی یزدی، سید محمدکاظم (1421ق)، العروه الوثقی، ج5، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- طباطبائی، سید محمدحسین؛ موسوی مجتهد زنجانی، سید ابوالفضل؛ مطهری، مرتضی؛ بازرگان، مهدی؛ حسینی بهشتی، سید محمد؛ طالقانی، سید محمود؛ جزائری، سید مرتضی (1341)، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1365)، تهذیب الاحکام، ج3، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1417ق)، الفهرست، بی ‌نا: بی ‌جا.
- عاملی(شهید اول)، محمد بن مکّی (بی ‌تا)، اللمعه الدمشقیه، بی ‌جا: دار التراث الدار الاسلامیه.
- علیدوست، ابوالقاسم (1397)، فقه و عقل، قم: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- عمید، حسن (1389)، فرهنگ فارسی عمید، تهران: اشجع.
- محقق داماد، سید مصطفی (1381)، قواعد فقه (بخش قضایی)، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
- مظفّر، محمدرضا (1387)، اصول الفقه، چ5، قم: بوستان کتاب.
- مکارم شیرازی، ناصر (1401ق)، القواعد الفقهیه، چ2، قم: مدرسه الامام امیرالمؤمنین(ع).
- موسوی بجنوردی، سید حسن (1377)، القواعد الفقهیه، ج1، قم: الهادی.
- موسوی بجنوردی، سید محمد (1379)، قواعد فقهیه، ج1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
- مهرآسا، جمشید؛ حسنی، علیرضا؛ روحانی مقدم، محمد (1400)، جایگاه ثبت نوین اسناد تک برگی و حدّنگار در اعتبار بخشی به اسناد رسمی و بیع املاک، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 24، 439-456.
- نجاشی، احمد بن علی (1365)، رجال النجاشی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.