موازین فقهی و تفسیر قضائی قوانین کیفری؛ نقد نظر هیأت عمومی دیوان عالی کشور در تشدید شلّاق تعزیری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

2 استادیار دانشگاه کردستان

چکیده

موازین فقهی، علی‌الاطلاق حکم به شلّاق تعزیری بیش‌ از میزان مقرّر برای حدود را چه در مرحلۀ قانونگذاری و چه در مقام قضا ممنوع اعلام کرده‌اند. در قوانین جزائی بعد از انقلاب و آرای مراجع قضائی چنین ضابطه‌ای نوعاً مراعات شده است. با این حال، هیأت عمومی دیوان عالی کشور در رأی وحدت رویۀ شماره  795 - 18/6/1399 چنین محدودیّتی را ناظر به تعیین مجازات بدون اعمال جهات تشدید دانسته و در فرض تکرار جرم با تمسّک به اطلاق  ماده 137 قانون مجازات اسلامی، حکم به شلّاق تعزیری بیش‌ از میزان مقرّر  برای حدود را جایز اعلام کرده است. نظر دیوان به دلایل متعدد قابل نقد و محلّ اشکال است. حاکم کردن اطلاق مقرّرات قانونی بر عموم و اطلاق موازین شرعی به زیان افراد، عدم رعایت سایر موازین فقهی یعنی قاعدۀ درأ و قاعدۀ «مَن بَلغَ حَدّاً فی غَیرِ حَدٍّ فَهٌوَ مِنَ المُعتدینَ» و عدم رعایت اصول و قواعد تفسیر قوانین کیفری نظیر اصل تفسیر شکّ به نفع متّهم و قاعدۀ تفسیر هولستیک قانون، از جملۀ اشکالات وارد بر رأی دیوان است. رأی وحدت رویۀ خلاف شرع بیّن، از طریق اعمال ماده 477 قانون آئین دادرسی کیفری قابل نقض است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Jurisprudential standards and judicial interpretation of criminal law; Criticism of the opinion of the General Assembly of the Supreme Court in aggravating the ta'ziri whipping

نویسندگان [English]

  • Jalil Omidi 1
  • Morteza javanmardi Sahib 2
1 Tehran University
2 Assistant professor of Kurdistan University
چکیده [English]

The jurisprudential standards have absolutely prohibited the punishment of ta'zir whipping more than the prescribed for Hodud, both in the legislative stage and in the judiciary. Such rules are typically regarded in post-revolutionary criminal law and the judicial precedent. However, the General Assembly of the Supreme Court, in its decision, No. 795 - 1399/18/6, considered such a restriction to determine the punishment without imposing aggravating circumstances, and in case of recidivism, relying on Article 137 of the Islamic Penal Code, the punishment of flogging has declared more than the prescribed amount permissible. The Supreme Court's opinion can be criticized for a number of reasons. Ruling the legal regulations to the Shari'a standards against individuals, non-observance of jurisprudential standards and rules of interpretation of criminal laws such as in dubio pro reo and the holistic interpretation are the problems with the Supreme court's decision. unified judicial precedent contrary to the Shari'a, can be violated through the application of Article 477 of the Criminal Procedure Code.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Ta'zir"
  • "whipping"
  • "Hodud"
  • "General Assembly of the Supreme Court"
  • "unified judicial precedent No. 795"

مراجع

- قرآن کریم.
- امیدی، جلیل (1398)، تفسیر قانون در حقوق جزا، تهران: میزان.
- امیدی، جلیل (1399)، مسؤولیّت دیوان عالی کشور در نظام ‌مند سازی تفسیر قوانین کیفری، مطالعات حقوق کیفری و جرم شناسی، 14، 1-24.
- حرّانى، حسن بن شعبه (1404ق)، تحف العقول عن آل الرسول، ج1، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن (1372)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج28،  قم: مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث.
- ابن ادریس حلّی، ابوجعفر محمد (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج3، قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
- صدوق(شیخ)، محمّد بن على بن بابویه قمّی (1413ق)، من لایحضره الفقیه، ج4، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1407ق)، کتاب الخلاف، ج5، قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
- غلامی، حسین (1390)، تکرار جرم، بررسی حقوقی- جرم شناختی، چ3، تهران: میزان.
- نجفی(صاحب جواهر)، محمدحسن (1362)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج41، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- سایت مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی به نشانی اینترنتی:
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/1619542.
- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، 1368-1358.
- قانون آئین دادرسی کیفری، 1394-1392.
- قانون مجازات اسلامی، 1399-1392.
- قانون مبارزه  با مواد مخدّر، 1396-1389 - 1376-1367
- Aaron X. Fellmeth and Maurice Horwitz (2011), Guide to Latin in International Law, Oxford University Press, Current Online Version.
- Black, Henry Campbell (1990), Black's Law Dictionary, 6th ed, west publishing company.
- Constitution of the United States, 1789.
- UN, United Nations Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (UNCAT), 10 December 1984.
- Walker, David M (1989), the Oxford companion to law, Oxford, Clarendon press.
 
فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی
دوره 13، شماره 25
آذر 1400
صفحه 73-98

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار