شناسایی ماهیّت دادة شخصی و جستجوی بستر حقوقی مناسب جهت حمایت از آن در نظام حقوقی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی گروه حقوق دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشگاه فردوسی مشهد (نویسنده مسئول)

3 دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشگاه فردوسی مشهد

4 استادیار گروه حقوق خصوصی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

افراد در بسترهای مختلفی از داده‌های شخصی خود استفاده می‌کنند. در واقع باید گفت که استفاده از داده‌های شخصی اجتناب ‌ناپذیر است. از طرف دیگر، حفاظت از داده‌های شخصی یکی از حقوق شهروندی است و باید به ‌طور قانونی از داده‌های شخصی حمایت شود. چنین حفاظت قانونی به ‌طور کامل، توسط مقرّرات عمومی حفاظت از داده (GDPR) حاصل ‌شده است. این مقرّرات اروپایی، جامع‌ترین بستر قانونی در خصوص حفاظت از داده‌ شخصی است. علیرغم اهمیّت حفاظت از داده‌ شخصی، بسیاری از کشورها هنوز سند قانونی مستقلّ در این خصوص ندارند یا هنوز پیشنویس سندهای خود را نهایی نکرده‌اند. ایران نیز یکی از این کشورهاست که سند قانونی مصوّبی در این خصوص ندارد، بدین علّت پژوهش حاضر به دنبال معرّفی بستر حقوقی مناسب جهت حمایت از داده شخصی در نظام حقوقی ایران و شناسایی ماهیّت داده‌ شخصی برای تبیین چنین بستری است. در این خصوص باید گفت که ماهیّت داده‌ شخصی، ماهیّتی ویژه است و بالتّبع حقّ بر داده‌ شخصی نیز خاصّ است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identify the Nature of Personal Data and Search for a Suitable Legal Framework to Support it in the Iranian Legal System

نویسندگان [English]

  • mahdieh latifzadeh 1
  • Sayyed Mohammad Mahdi Qabuli Dorafshan 2
  • Saeed Mohseni 3
  • Mohammad Abedi 4
1 PhD student of private law, Department of Law, Ferdowsi University of Mashhad
2 Associate Professor, Department of private Law, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
3 Associate Professor, Department of Private Law, Ferdowsi University of Mashhad.Iran
4 Assistant Professor of Private Law, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

People use their personal data in different contexts, the use of personal data is inevitable. On the other hand, the protection of personal data is a citizenship right and personal data must be legally protected. Such legal protection is fully achieved by the General Data Protection Regulation (GDPR). This European regulation is the most comprehensive legal framework for the protection of personal data. Despite the importance of personal data protection, many countries do not yet have an independent legal document in this regard or have not yet finalized their draft documents, Iran is also one of these countries that does not have an approved legal document in this regard. Therefore, the present article seeks to introduce a suitable legal framework for the protection of personal data in the Iranian legal system and identify the nature of personal data. The nature of personal data and the right to personal data is special.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Personal Data
  • Data subject
  • Intellectual Property Rights
  • sui generis property right
  • The exclusive right for taking advantage of personal data

مراجع

  • - امامی، سید حسن (1384)، حقوق مدنی، ج1، چ25، تهران: اسلامیه.

    - انصاری(شیخ)، مرتضی بن محمدامین (1411ق)، المکاسب(رساله فی قاعده لا ضرر)، ج3، قم: دار الذخائر.

    - انصاری(شیخ)، مرتضی بن محمدامین (1410ق)، المکاسب، ج2، قم: دار الکتاب.

    - انصاری شوشتری، محمدعلی (1415ق)، الموسوعه الفقهیّه المیسّره، ج1، قم: مجمع الفکر الإسلامی.

    - باریکلو، علیرضا (1390)، اموال و حقوق مالی، تهران: سمت.

    - پیلوار، رحیم (1394)، مفهوم اموال فکری در حقوق اموال و جایگاه آن، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 12، 7-40.

    - جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1370)، حقوق اموال، چ2، تهران: کتابخانه گنج دانش.

    - حکیم، سید محسن (بی‌تا)، نهج الفقاهه، قم: 22 بهمن.

    - خمینی(امام)‌، سید روح ‌الله (1392)، کتاب البیع، ج3، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (قدس سرّه).

    - خوئی، سید ابوالقاسم (1410ق)، مصباح الفقاهه، ج3، بی‌ جا: بی‌ نا.

    - دمرچیلی، محمد؛ حاتمی، علی؛ قرائی، محسن (1395)، قانون تجارت در نظم حقوقی کنونی، چ24، تهران: دادستان.

    - ذهنی تهرانی، محمدجواد (1369)، تشریح المطالب، ج1، قم: حاذق.

    - ستوده تهرانی، حسن (1375)، حقوق تجارت، ج1، چ2، تهران: دادگستر.

    - طباطبائی قمّی، سید تقی (1426ق)، مبانی منهاج الصالحین، ج7، قم: قلم الشرق.

    - طباطبائی(صاحب ریاض)، سید علی (1404ق)، ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل، ج2، قم: مؤسسه آل البیت (علیهم‌السلام) لإحیاء التراث.

    - عدل، مصطفی (1385)، حقوق مدنی، چ2، قزوین: طه.

    - عمید زنجانی، عباسعلی (1391)، قواعد کلّی عقود(کتاب البیع و المتاجر)، تهران: خرسندی.

    - فاضل لنکرانی، محمدجواد (1396)، مکاسب محرّمه، ج2، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).

    - فیض، علیرضا (1387)، آراء فقهی ملامحسن فیض کاشانی، تهران: مدرسه عالی شهید مطهری.

    - قبولی درافشان، سید محمدمهدی؛ محسنی، سعید (1391)، ضمانت اجراهای مدنی حمایت‌کننده از حقوق ادبی و هنری، مطالعات حقوق خصوصی، 42/4، 177– 196.

    - قبولی درافشان، سید محمدمهدی (1389)، مفهوم و مبانی قابلیّت استناد قرارداد، مطالعات حقوق خصوصی، 40/1، 255-274.

    - کاتوزیان، ناصر (1399)، اموال و مالکیّت، چ53، تهران: میزان.

    - مامقانی، محمدحسن بن عبدالله (1323ق)، غایه الآمال فی شرح المکاسب و البیع، ج2، قم: مجمع الذخائر الاسلامیه.

    - محسنی، سعید؛ قبولی درافشان، سید محمدمهدی (1391)، حقّ پدیدآورنده اثر ادبی و هنری نسبت به اصلاح یا استرداد اثر،  پژوهش حقوق خصوصی، 1/2، 167-195.

    - محسنی، سعید؛ قبولی درافشان، سید محمدمهدی (1394)، حقوق ادبی و هنری: (با مطالعه تطبیقی در حقوق ایران، فرانسه و مصر)، مشهد: پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی.

    - محقّق داماد، سید مصطفی (1384)، قواعد فقه (بخش مدنی - مالکیّت و مسئولیت)، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.

    - مدرّسی، محمدرضا (1393)، مقالات فقهی (معونه الظالمین، الولایه من قبل الجائر و جوائز السلطان)، قم: دار التفسیر.

    - مکارم شیرازی، ناصر (1427ق)، استفتاءات، ج2، قم: مدرسه الإمام علی بن أبیطالب(ع).

    - مکارم شیرازی، ناصر (1426ق)، أنوار الفقاهه(کتاب التجاره)، قم: مدرسه امام علی بن ابیطالب(ع).

    - منتظری نجف آبادی، حسینعلی (1367)، مبانی فقهی حکومت اسلامی (دراسات فی ولایه الفقیه و فقه الدوله الإسلامیه)، ج8، قم: کیهان.

    - موسوی بجنوردی، سید محمد (1379)، قواعد فقهیّه، ج1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، مؤسسه چاپ و نشر عروج.

    - میرحسینی، سید حسن ( 1385)، فرهنگ حقوق مالکیّت معنوی، ج1، تهران: میزان.

    - نائینی، محمدحسین (1373ق)، منیه الطالب (رساله فی قاعده لا ضرر)، تقریر: موسی خوانساری نجفی، ج2، تهران: المکتبه المحمّدیه.

    • نراقی، ملا احمد بن محمدمهدی (1375)، عوائد الأیام، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
    • Al-Khouri, A. M. (2012). Data Ownership: Who Owns “My Data”? International Journal of Management & Information Technology, 2(1), 1–8. https://doi.org/10.24297/ijmit.v2i1.1406
    • Barday, K. A., Brannon, J. B., Sabou, J. L., Kara, M. S., Jones, K., & Beaumont, R. A. (2020). DATA PROCESSING SYSTEMS AND METHODS FOR POPULATING AND MAINTAINING A CENTRALIZED DATABASE OF PERSONAL DATA.
    • Colston, C. (2001). Sui Generis Database Right - Ripe for Review. Journal of Information Law and Technology, 3, 1–20.
    • Council of Europe. (2010). Recommendation CM/REC(2010)13 The protection of individuals with regard to automatic processing of personal data in the context of profiling (pp. 1–58). https://rm.coe.int/16807096c3
    • EUR-Lex. (1996). DIRECTIVE 96/9/EC OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 11 March 1996 on the legal protection of databases. Official Journal of the European Union, 20–28. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?qid=1582209292402&uri=CELEX:31996L0009
    • EUR-Lex. (2016). Regulation (EU) 2016/679 on the protection of natural persons with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data (General Data Protection Regulation – GDPR). Official Journal of the European Union, 1–88. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32016R0679&from=EN
    • European Commission. (2019). What is personal data. European Commission Policies, Information and Services. https://ec.europa.eu/info/law/law-topic/data-protection/reform/what-personal-data_en
    • Evans, B. J. (2011). Much Ado about Data Ownership. Harvard Journal of Law & Technology, 25, 70–129.
    • Freedman, C. D. (2002). Should Canada Enact a New Sui Generis Database Right? Fordham Intellectual Property, Media & Entertainment Law Journal, 13(1), 35–101.
    • Ginsburg, J. C. (1997). Copyright, common law, and sui generis protection of databases in the United States and abroad. Corporate Law Symposium, 66, 151–176.
    • Glancy, J. (n.d.). Personal Information as Intellectual Property. Berkeley Technology Law Journal, 1–3. https://www.law.berkeley.edu/files/bclt_IPSC2010_Glancy2.pdf
    • Glushko, R. J., Lemley, M. A., Rotenberg, M., Rose, C., Schultz, J., & Theriault, L. (1999). Privacy As Intellectual Property ? by I . Introduction Information privacy is a scarce commodity in cyberspace . 1 The technical infrastructure of cyberspace makes it remarkably easy and cheap to collect substantial amounts of information identifiable to . In October (Vol. 18, pp. 1–42). http://people.ischool.berkeley.edu/~pam/papers/privasip_draft.pdf
    • Hansmann, H., & Kraakman, R. (2002). Property, contract, and verification: The numerus clausus problem and the divisibility of rights. In Journal of Legal Studies (Vol. 31, Issue 2 II, pp. 373–420). https://doi.org/10.1086/344530
    • Hansmann, H., & Santilli, M. (2007). Authors’ and Artists’ Moral Rights: A Comparative Legal and Economic Analysis. In Economic Analysis of the Law: Selected Readings (pp. 95–143). https://doi.org/10.1002/9780470752135.ch10
    • Jones, E. (2009). Data protection. Journal of Direct, Data and Digital Marketing Practice. https://edps.europa.eu/data-protection/data-protection_en
    • Malgieri, G. (2016a). Property and (Intellectual) Ownership of Consumers’ Information: A New Taxonomy for Personal Data. In Privacy in Germany - PinG (pp. 1–17). https://ssrn.com/abstract=2916058
    • Malgieri, G. (2016b). Trade secrets v personal data: A possible solution for balancing rights. International Data Privacy Law, 6(2), 102–116. https://doi.org/10.1093/idpl/ipv030
    • Netanel, N. W. (2000). Cyberspace Self-Governance: A Skeptical View from Liberal Democratic Theory. California Law Review, 88(2), 395–498. https://doi.org/10.2307/3481227
    • Paul M. Schwartz. (2004). Property, Privacy, and Personal Data. Harvard Law Review, 117(7), 2055–2128.
    • Prins, C. (2006). Property and Privacy : European Perspectives and the Commodification of our Identity. In Online (Vol. 5, Issue 7, pp. 223–257).
    • Prins, J. (2004). The propertization of personal data and identities. Electronic Journal of Comparative Law, 8(3), 1–7. http://www.ejcl.org/83/art83-1.html
    • Purtova, N. (2015). The illusion of personal data as no one’s property. Law, Innovation and Technology, 7(1), 1–29. https://doi.org/10.1080/17579961.2015.1052646
    • Rolls, D., Cohn, I., & Cohen, I. (2012). Method and system for use of a database of personal data records.
    • Samuelson, P. (2000). Privacy As Intellectual Property? Stanford Law Review, 52(5), 1125–1173. https://doi.org/10.2307/1229511
    • Singh, A. (2016). Protecting Personal Data as a Property Right. ILI Law Review, Winter Issue, 123–139.
    • Sparapani, T. (2012). Putting Consumers at the Heart of the Social Media Revolution: Toward a Personal Property Interest to Protection Privacy. North Carolina Law Review, 90(5), 1309–1326.
    • Streibich, H. (1976). The Moral Right of Ownership to Intellectual Property: Part II--From the Age of Printing to the Future. Memphis State University Law Review, 7, 45–84.
    • Tai, E. T. T. (2018). Data ownership and consumer protection. Journal of European Consumer and Market Law, 136–145.
    • Trakman, L., Walters, R., & Zeller, B. (2019). Is Privacy and Personal Data Set to Become the New Intellectual Property? IIC International Review of Intellectual Property and Competition Law, 50(8), 937–970. https://doi.org/10.1007/s40319-019-00859-0
    • Trosow, S. E. (2004). Sui Generis Database Legislation: A Critical Analysis. Yale Journal of Law and Technology, 7, 535–642. http://heinonline.org/HOL/Page?handle=hein.journals/yjolt7&id=536&div=16&collection=journals
    • Van Alsenoy, B., Ballet, J., Kuczerawy, A., & Dumortier, J. (2009). Social networks and web 2.0: are users also bound by data protection regulations? In Identity in the Information Society (Vol. 2, Issue 1, pp. 65–79). https://doi.org/10.1007/s12394-009-0017-3
    • Victor, J. M. (2013). The EU general data protection regulation: Toward a property regime for protecting data privacy. Yale Law Journal, 123(2), 513–528.
    • Voigt, P., & von dem Bussche, A. (2017). The EU General Data Protection Regulation (GDPR). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-57959-7
    • Weber, R. H. (2015). Internet of things: Privacy issues revisited. In Computer Law and Security Review (Vol. 31, Issue 5, pp. 618–627). https://doi.org/10.1016/j.clsr.2015.07.002
    •  
فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی
دوره 14، شماره 27
تیر 1401
صفحه 361-394

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار