نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران

2 استاد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران (نویسنده مسئول)

3 استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی ، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران

چکیده

ازدواج یا نکاح موقّت، یکی از عقود اختصاصی فقه شیعه است که در برخی از احکام، تفاوت هایی با عقد دائم دارد که از جمله این موارد، مبحث توارث زوجین است. بر این اساس، سؤال اصلی ای که در پژوهش حاضر تلاش گردیده تا پاسخی توصیفی- تحلیلی بدان داده شود، آن است که «آیا زوجین در ازدواج موقّت از یکدیگر ارث می برند؟». طبق تحقیقات صورت گرفته، در حالی که میان فقهای امامیّه هیچ اختلافی در خصوص توارث زوجین از یکدیگر در نکاح دائم وجود ندارد، در خصوص ارث بردن زوجین از یکدیگر در ازدواج موقّت، اختلاف نظر وجود داشته و برخی قائل به مطلق جواز توارث شده و در مقابل، گروهی دیگر بر این باور هستند که ماهیّت نکاح موقّت، مقتضی توارث نمی باشد. در این میان، گروه سوّمی از فقها اقدام به ارائه نظریه تفصیلی نموده و با اصل قرار دادن توارث یا عدم توارث، به اختلافات موجود در خصوص حکم موضوع مذکور افزوده اند. در پژوهش حاضر، ضمن تبیین نظر فقهای امامیه و واکاوی ادله موجود، دیدگاه مشهور مبنی بر وجود «اصل عدم توارث مگر در صورت اشتراط ارث» تقویت گردیده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Research on the inheritance of couples in temporary marriage

نویسندگان [English]

  • Zahra Tajari Moazeni 1
  • Aliakbar Izadifard 2
  • Ali Faghihi 3
  • Aliakbar Abilhiseini 3

1 Islamic Azad University-Babol

2 Mazandaran University

3 Islamic Azad University-Babol

چکیده [English]

Temporary marriage is one of the specific contracts of Shiite jurisprudence, which in some rulings differs from permanent marriage, including the issue of inheritance of couples. Accordingly, the main question that the present study tries to give a descriptive-analytical answer to is, "Do couples inherit from each other in a temporary marriage?". According to research, while there is no difference among Imami jurists regarding the inheritance of couples from each other, there is disagreement about the inheritance of couples from each other in temporary marriage, and some believe in the absolute permission of inheritance and in contrast to another group, it is believed that the nature of temporary marriage is not appropriate for inheritance. In the meantime, a third group of jurists has presented a detailed theory and, by considering the principle of inheritance or non-inheritance, has added to the existing differences regarding the ruling of the mentioned subject. In the present study, while explaining the opinion of Imami jurists and analyzing the available evidence, the well-known view that there is a "principle of non-inheritance unless the condition of inheritance" has been strengthened.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Marriage
  • Divorce
  • Temporary Marriage
  • Mut'a
  • Wife Inheritance
- قرآن کریم.
- آق مشهدی، فخرالدین؛ حبیبی، مهدی (1389)، «اموال موضوع ارث زوجه در فقه و حقوق موضوعه ایران»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 2، 7-22.
- ابن براج، عبدالعزیز بن نحریر(1406ق)، المهذّب، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- ابن حمزه، محمد بن علی حمزه طوسی (1408ق)، الوسیله الی نیل الفضیله، قم: کتابخانه آیه الله العظمی مرعشی نجفی(ره).
- امامی، اسدالله؛ صفایی، سید حسین (1391)، حقوق خانواده، ج1، تهران: مؤسسه چاپ وانتشارات دانشگاه تهران.
- ایزانلو، محسن (1387)، «استرداد مزایای تأمین اجتماعی از محلّ دین مسوولیت مدنی»، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 1/38، 29-49.
 - بحرانی، یوسف بن احمد (1365)، الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره، ج20-24، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1410ق)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، ج10، قم: داوری.
- جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1413ق)، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، ج2، قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1392)، دوره حقوق مدنی: ارث، ج1، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1393)، ترمینولوژی حقوق، چ28، تهران: کتابخانه گنج دانش. 
- حرّ عاملی، محمد بن حسن (1414ق)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه،ج18و21و26، قم: مؤسسه آل البیت (ع).
- حلبی، ابوالصلاح (بی تا)، الکافی فی الفقه، اصفهان: مکتبه الامام امیرالمومنین(ع).
- حلی(علامه)، حسن بن یوسف (1413ق)، مختلف الشیعه، ج3، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- حلی(علامه)، حسن بن یوسف (1418ق)، قواعد الاحکام، ج2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- سبزواری، سید عبدالاعلی (1413ق)، مهذّب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، ج2، چ4، قم: مؤسسه المنار.
- سید مرتضی، علم الهدی (1415ق)، الانتصار، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- طباطبائی یزدی، سید محمدکاظم (1378)، حاشیه المکاسب، قم: اسماعیلیان.
- طوسی(شیخ الطائفه) محمد بن حسن (1400ق)، النهایه، بیروت: دار الکتب العربی.
- طوسی(شیخ الطائفه) محمد بن حسن (1407ق)، الاستبصار، ج3، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
- عاملی(شهید اول)، محمد بن مکّی (1410ق)، اللمعه الدمشقیه، ج1، لبنان: دار التراث.
- کاتوزیان، ناصر (1376)، دوره مقدماتی حقوق مدنی(ارث)، تهران: دادگستر.
- کاتوزیان، ناصر (1391)، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، چ23، تهران: میزان.
- کلینى، محمد بن یعقوب (1427ق)، الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
- مکارم شیرازی، ناصر (1385)، النکاح، ج5، قم: مؤسسه امام علی بن ابیطالب(ع).
- مهرپور، حسین (1376)، بررسی میراث زوجه در حقوق اسلام و ایران، چ2، تهران: اطلاعات.
- میرزای قمّی، ابوالقاسم بن محمد حسن (1372)، جامع الشّتات، ج2، تهران: کیهان.
- نجفی(صاحب جواهر)، محمدحسن (1403ق)،جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج30و44، چ7، تحقیق: عباس قوچانی و علی آخوندی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- نراقی، ملا احمد بن محمد (1245ق)، مستند الشیعه فی احکام الشریعه، ج2، قم: مؤسسه آل البیت (ع).
- نوری، میرزا حسین بن محمدتقی (1408ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج14، قم: مؤسسه آل البیت(ع).