جستاری در حکم پرداخت زکات به «فقیر»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران

2 دانشیار گروه حقوق، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران (نویسنده مسئول)

3 اسنادیار گروه حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان

چکیده

از جمله واجبات مالی در اسلام که با فلسفه فقرزدایی از جامعه تشریع شده و جزو منابع مالی دولت اسلامی محسوب می گردد، زکات است. مطابق نصوص وارده، «فقیر» در کنار دیگر افراد مستحقّ جامعه از جمله «مسکین»، جزو مستحقّین دریافت زکات محسوب می گردد. با این حال، اختلاف در مفهوم و ماهیّت فقیر و مسکین، ملاک فقر و غنا و همچنین میزان پرداخت مال زکوی به فقیر از جمله ابهاماتی است که نیاز به تبیین و بررسی دقیق دارد. یافته های پژوهش حاضر که بر اساس مطالعات کتابخانه ای و به روش توصیفی - تحلیلی صورت گرفته، حاکی از آن است که از نظر مفهومی، مسکین نسبت به فقیر، از وضع مالی ضعیف تری برخوردار بوده و ملاک تحقّق فقر و غنا نیز از طریق عرف معیّن می گردد. همچنین پرداخت زکات به مقدار رفع نیاز و احتیاجات متعارف و لایق شأن زکات گیرنده، میزان و معیار مناسبی برای مقدار پرداخت مال زکوی به فقیر محسوب می شود.
  

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Studying the verdict of zakat’s payment to poor

نویسندگان [English]

  • Mohamad Alizamani sardarabadi 1
  • Hamid Masjedsaraie 2
  • mahdi zolfaghari 3
1 PhD student in Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Damghan Branch, Islamic Azad University, Damghan, Iran
2 semnan university
3 Assistant professor, law department, damghan branch, Azad university
چکیده [English]

one of the financial obligations in Islam, which is legislated by the philosophy of poverty alleviation from society and is considered as one of the financial resources of the Islamic government, is Zakat. According to the text of the Qur'an, "poor" along with mentioning "poor" is one of those entitled to receive zakat, but differences in the meaning and nature of the poor and the poor, the criterion of poverty and wealth, and the amount of zakat paid to the poor are among the ambiguities that need to be explained. The research findings indicate that conceptually, the poor have a weaker financial situation than the poor, and the criterion for achieving poverty and wealth is custom; In addition, the payment of zakat in the amount of satisfying the normal needs and needs of the recipient of zakat is a suitable amount and criterion for the amount of zakat payment to the poor.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • zakat
  • poor
  • deserving of zakat
  • zakat property

مراجع

- قرآن کریم.
- ابن حزم، علی بن احمد (بی تا)، المحلّی، ج6، بیروت: دار الفکر.
- ابن فارس، احمد (1404ق)، معجم مقائیس اللغه، ج3، قم: مکتبه الاعلام الاسلامی.
- ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق)، لسانالعرب، ج5و13و14، چ3، بیروت: دار صادر.
- ازهری، محمد بن احمد (1421ق)، تهذیب اللغه، ج1، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- اسماعیل بن عباد (1414ق)، المحیط فی اللغه، ج5و6، بیروت: عالم الکتب.
- جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1386)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، ج2، ترجمه حمید مسجدسرائی، قم: حقوق اسلامی.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن (1409ق)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج6، تهران: اسلامیه.
- حلّی(ابن ادریس)، محمد بن منصور (1410ق)، السرائرالحاویلتحریرالفتاوی، ج2، چ2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (1413ق)، مختلف الشیعه، ج۱، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (بی تا)، تذکره الفقهاء، ج1، چ1، تهران: المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه.
- حلّی(محقّق)، جعفر بن حسن (1364)، المعتبر فی شرح المختصر، ج2، قم: مؤسسه سید الشهداء.
- حلّی(محقّق)، جعفر بن حسن (1409ق)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج1و2، بیروت: دار الاضواء.
- خمینی(امام)، سید روح الله (1379)، تحریر الوسیله، ج1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
- خوئی، سید ابوالقاسم (1296ق)، مستند العروه الوثقی(کتاب الزکاه)،  تقریر: مرتضی بروجردی، ج19، قم: دار الفکر.
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق)، مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دار القلم.
- صدوق(شیخ)، محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمّی (1404ق)، من لایحضره الفقیه، ج2، تحقیق: علی اکبر غفاری، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- طباطبائی(صاحب ریاض)، سید علی (1432ق)، ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل، ج5، بیروت: آل البیت(ع).
- طباطبائی(علامه)، سید محمدحسین (1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج9، چ2، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
- طبرسی، فضل بن حسن (1412ق)، تفسیر جوامع الجامع، ج2، تصحیح: ابوالقاسم گرجی، قم: دار المعرفه.
- طبری، محمد بن جریر (1412ق)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج10، بیروت: دار المعرفه.
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1387)، المبسوط فی فقه الامامیه، ج۱، قم: المکتبه المرتضویه.
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1404ق)، النهایه، بیروت: دار الکتب العربی.
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (بی تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، ج5، تصحیح: احمد حبیب عاملی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- علی بن ابراهیم (1363)، تفسیر قمی، ج1، چ3، قم: دار الکتاب.
- فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله سیوری (1343)، کنز العرفان فی فقه القرآن، ج1، تهران: المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه.
- قرضاوی، یوسف (1413ق)، فقه الزکاه، ج2، بیروت: مؤسسه الرساله.
- مطهّری، مرتضی (1370)، اسلام و مقتضیات زمان، تهران: صدرا.
- مفید(شیخ)، محمد بن محمد بن نعمان (1417ق)، المقنعه، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- مکارم شیرازی، ناصر (1371)، تفسیر نمونه، ج8، چ10، قم: دار الکتب الاسلامیه.
- نجفی(صاحب جواهر)، محمدحسن (1415ق)، مجمع الرسائل، ترجمه: سید محمدباقر شیرازی، ج15، مشهد: مؤسسه صاحب الزمان.
- نجفی(صاحب جواهر)، محمدحسن،  (بی تا)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج15، چ1، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- نراقی، ملّا احمد (1415ق)، مستند الشیعه، ج9، قم: آل البیت(ع).
- همدانی، آقا رضا (بی تا)، مصباح الفقیه، ج13، بیروت: المؤسسه الجعفریه لإحیاء التراث.
فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی
دوره 13، شماره 24
شهریور 1400
صفحه 283-304

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار