نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علیرضا نوروزی ¹
• محمد حسن حائری ²
• محمد تقی قبولی درافشان ³

¹ دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

² استاد گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران (نویسنده مسئول)

³ دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

استناد به قواعد عقلی در استنباط فقهی، مورد مناقشه بسیاری از حکیمان و فقیهان متأخّر واقع شده و عمدتاً با اشکال خلط میان حقایق و اعتباریات، به استدلال ‌های عقلی مجتهدان در آثار فقهی و اصولی مناقشاتی وارد کرده ‌اند. با استقراء در این خصوص به سه دیدگاه مهم دست می ‌یابیم: منع کلّی استفاده از قواعد عقلی در استنباط فقهی، عدم منع از استناد به قواعد عقلی، و قول به تفصیل میان قواعد عقلی.
اتّخاذ مبنا در این مسأله، مبتنی بر تحلیل دو بحث صغروی و کبروی است؛ بحث صغروی از این که آیا گزاره ‌های اصولی و فقهی، حقیقی است یا اعتباری؟ و در فرض اعتباری بودن، بحث کبروی پیرامون این که آیا استناد به قواعد عقلی در اعتباریّات صحیح است یا خیر؟
در این نوشتار،‌ با هدف تمرکز بر جایگاه قواعد عقلی در استنباط فقهی، به دفاع از اصولیان عقل‌گرا برآمده و ضمن تحلیل مبانی و ادلّه در دو بحث صغروی و کبروی، به اشکال خلط حقایق و اعتباریّات پاسخ داده و درصدد اثبات این فرضیه بر می ‌آئیم که در راستای استنباط احکام فقهی، بر اساس پشتوانه حقیقی‌ ای که اعتباریّات شرعی دارند می توانیم از قواعد علوم حقیقی و عقلی استفاده کنیم و در این راستا، ضابطه و نظریّه تفصیلی جدیدی را برای استناد به قواعد عقلی در استنباط احکام شرعی بیان خواهیم کرد.

کلیدواژه‌ها

• اعتباریّات
• قواعد عقلی
• قواعد فلسفی
• استنباط فقهی
• مبادی استنباط
• فلسفه اصول

عنوان مقاله [English]

Analysis of Principles in Deploying Intellectual Rules in Jurisprudential Deduction

نویسندگان [English]

• Alireza Noroozi ¹
• Mohammad Hassn Haeri ²
• Ghabooli Dorafshan ³

¹ Fersowsi University-Mashhad

² Ferdowsi of University, Mashhad,

³ Ferdowsi University-Mashhad

چکیده [English]

scholars and jurists, mainly by challenging between facts and credentials. They have disputed the jurisprudents' rational argumentations as put forward in their works.   By induction in this regard, we achieve three important views: general prohibition of the use of rational rules in jurisprudential inference, non-prohibition of quoting rational rules in jurisprudential citation, permissibility of citing to rational rules, and promising in detail among the rules of reason.
 
Adopting a basis for this issue depends on the analysis of two minor and major debates; the minor discussion is that whether the Osuli and jurisprudential propositions are factual or credential.  Assuming on its credential nature, it is argued that if the major issue regarding the citation of rational principles in credential discussion is true or not.
 
In this paper, with the aim of focusing on the position of rational rules in jurisprudential inference, the authors support the rationalist principles and by analyzing the principles and arguments in both minor and major debates have focused on the problem of facts and credentials confusion to prove this assumption that in order to deduce the rules of jurisprudence, based on the real support that religious laws and credentials  have, we can use the rules of real and rational sciences, and in this regard, we will express a new detailed theory and standard to cite the rules of reason in deriving religious rules.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Credentials
• intellectual principles
• philosophical principles
• jurisprudential inference
• inferencing origins
• philosophy of Osul