نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار حقوق جزا و جرمشناسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرمشناسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

احراز رابطه استناد، نقش مهمّی در تحمیل مسئولیّت کیفری یا مدنی بر مرتکب دارد. از این جهت، علیرغم این که بررسی ماهوی و شکلی این رابطه در ابعاد ثبوتی و اثباتی، از اهمیّت بسزایی برخوردار است لیکن تبیین این موضوع در موارد تسلسل علل و اسباب با صعوبت بیشتری مواجه است. این نوشتار با بررسی ماهوی رابطه استناد، آن را در ارتباط با عنصر مادّی جرم و به تبع آن دارای ماهیّتی مادّی و علمی دانسته و در پی اثبات این مهمّ است که رابطه استناد، به عنوان یک مجرا، جهت سریان تأثیر مادّی افعال، دخیل در اضرار محسوب می­ شود. با فقدان عناصر موثر در این رابطه - یعنی علل و اسباب عدوانی و نتیجه - بحث انتفای رابطه استناد و در نهایت عدم مسئولیّت مرتکب مطرح می ­گردد. در بُعد شکلی و اثباتی نیز بایستی اذعان نمود که این رابطه از طریق مادّی و علمی اثبات می شود و در آن ارتکازات ذهنی یا عرفی که  مبتنی بر تسامح­ اند، جایی نداشته و فقط این موارد در خصوص رابطه استناد در حدّی قابل اعتناست که منطبق با واقعیّات موجود و برگرفته از  طرق علمی و عقلی باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The nature of citation relationship and establish criteria it

نویسندگان [English]

  • Mohammad hadi Sadeghi 1
  • Mohammad Mirzaei 2

1 Associate Professor of Criminal Law and Criminology, Shiraz University, Shiraz, Iran

2 Student of Criminal Law and Criminology, Shiraz University, Shiraz, Iran

چکیده [English]

The proof of the citation relationship has an important role in imposing criminal or civil liability on the perpetrators. Therefore, despite the fact that the study of the content and appearance of this relationship in terms of stability and affirmation is of great importance. But the explanation for this issue is more difficult in continuity causes. This article, by examining the content of the citation relationship, regards it as related to actus reus of the crime and, consequently, its material and scientific nature, and seeks to prove this The citation relationship, as a channel, is considered to be the flow of the material impact of acts involved in harm. With the lack of effective elements in this regard, i.e the forcible factors and causes, the discussion of the negation of the relationship is cited and ultimately the non-responsibility of the perpetrator is raised. In the aspect of the form and the affirmation, it must also be acknowledged that this relationship is proven by material and scientific method, in which subjective or customary perceptions based on tolerance, There is no place, and only these cases regarding the relation of citation are of such magnitude as to be consistent with the realities of the present and taken from scientific and rational ways.

کلیدواژه‌ها [English]

  • citation relationship
  • actus reus
  • Responsibility
  • effectiveness
  • customs
- آقایی نیا، حسین (1386)، جرائم علیه اشخاص، تهران: میزان.
- اسلامی، علی؛ صرفی، مجید (1395)، بررسی شناخت سبب در رویّه قضایی، دو فصلنامه رویّه قضایی(حقوق خصوصی)،1، 39-52.
- بای، حسینعلی (1391)، تأثیر نسبی جنایت بر مرگ مجنیٌ علیه و مسئولیت ضارب، فصلنامه حقوق اسلامی، 33، 161-190.
- برغانی، محمدتقی (1382)، دیات؛ تحقیق شهیدی، قم: حدیث امروز.
- برهانی، محسن؛ پارساییان، عطیه (1392)، عرف و مؤلفه های قانونی و مادی تشکیل­ دهنده پدیده مجرمانه، فصلنامه حقوق ­اسلامی، 36، 147-172.
- پاد، ابراهیم (1352)، حقوق­جزای ­اختصاصی، ج1، چ3،، تهران: روز.
- پی فلچر، جرج (1384)، مفاهیم ­بنیادین­حقوق کیفری، ترجمه مهدی سیدزاده ­ثانی، مشهد:  آستان قدس رضوی.
- تبریزی، میرزاعلی (بی تا)، التنقیح ­فی­ شرح­ العروه الوثقی، تقریرات آیه ­الله خوئی، چ2، قم: مؤسسه آل ­البیت علیهم السلام.
- جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین ­­الدین ­بن­ علی (1417ق)، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، ج12، قم: مؤسسه ­المعارف.
- حاجی ­نوری، غلامرضا (1389)، مطالعه­تطبیقی رهیافت های سببیّت در مسئولیّت مدنی، دو فصلنامه فقه و حقوق اسلامی، 1، 61-89.
- حسنی، محمود نجیب (1386)، رابطه سببیّت در حقوق کیفری، مشهد: دانشگاه ­علوم ­اسلامی رضوی.
- حسینی شیرازی، سید محمد (1409ق)، الفقه، ج90، چ2، بیروت: دار العلوم.
- حسینی مراغی، سید میرعبدالفتاح (1417ق)، العناوین، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- حکیم، سید محمدتقى (1418ق)، الاصول ‏العامّه للفقه المقارن، قم: مجمع ­العالمی لأهل البیت(ع).
- حلّی(فخر المحقّقین)، محمد بن حسن بن یوسف (1387)، ایضاح ­الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، ج2، قم: المطبعه العلمیّه.
- حلّى(علامه)، حسن بن یوسف بن مطهّر (1413ق)، قواعد ­الأحکام فی معرفه الحلال و الحرام، ج2و3، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- خمینی(امام)، سید روح الله (1385)، الرسائل، قم: اسماعیلیان
- خوئی، سید ابوالقاسم (1418ق)، مبانی­تکمله ­المنهاج، ج42، قم: موسوعه الامام ­الخوئی.
- رستمی، هادی؛ شعبانی، هادی (1395)، احراز رابطۀ سببیّت در فرض مداخله عوامل گوناگون در جنایات و خسارات مالی، پژوهش حقوق کیفری، 15، 143-171.
- سبحانى، جعفر ( 1419ق)، مصادر الفقه ‏الاسلامى و منابعه، بیروت: دار الاضواء.
- سبزواری، سید عبدالاعلی (1413ق)، مهذّب ­الاحکام، ج 28، چ4، قم: مؤسسه المنار.
- صادقی، محمدهادی (1390)، اجتماع­ اسباب در قانون مجازات اسلامی 1392، آموزه ­های حقوق کیفری، 6، 33-56.
- صادقی، محمدهادی (1393)، حقوق ­جزای ­اختصاصی، چ20، تهران: میزان.
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن­ حسن (بی تا)، المبسوط فی فقه الامامیه، ج2، تهران: المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه.
- حسینی عاملى، سید محمدجواد (1419ق)، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد­ العلامه، ج18، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- علیدوست، ابوالقاسم؛ بای، حسینعلی (1391)، معیار ضمان، فصلنامه فقه­اهل بیت، 70-71، 48-105.
- علیدوست، ابوالقاسم (1383)، مرجعیّت عرف در تطبیق مفاهیم بر مصادیق، فصلنامه فقه و حقوق، 2، 11-32.
- علیدوست، ابوالقاسم (1388)، فقه ­و ­عرف، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- قیاسی، جلال­الدین (1390)، تسبیب در قوانین کیفری، چ2، تهران: جنگل.
- کاتوزیان، ناصر (1383)، دوره مقدماتی حقوق مدنی(وقایع حقوقی)، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- محسنی، فرید؛ ملکوتی، نصیر (1394)، رابطه سببیّت در قانون مجازات اسلامی، مجله حقوقی دادگستری، 91، 135-159.
- مدنی­ کاشانی، آقا رضا (1408ق)، کتاب ­الدیات، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- مرعشی نجفی، سید شهاب ­الدین (1415ق)، القصاص علی ضوء القرآن، قم: کتابخانه آیه الله العظمی مرعشی نجفی(ره). 
- مشکینی، علی (1374)، اصطلاحات ­الاصول و معظم أبحاثها، چ5، قم: الهادی.
- مهدوی ­راد، وحید (1390)، نقش عرف در تعیین قلمرو مصادیق تسبیب از منظر فقه، فصلنامه معرفت، 165، 73-86.
- میرمحمدصادقی، حسین (1389)، جرائم علیه اشخاص، تهران: میزان.
- نجفی(صاحب جواهر)، محمدحسن (1367)، جواهر ­الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج26، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
- نرم افزار گنجینهاستفتائات قضایی (1390)، نسخه 2، قم: مؤسسه آموزشی قضا.