رویکرد فقهی حقوقی بر ماهیّت و آثار وکالت تفویضی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی گروه حقوق دانشگاه فردوسی مشهد

2 استادیار گروه حقوق دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

وکالت در فقه امامیه، صوَر مختلفی دارد؛ گاهی شخص، وکیل در اجرای صیغه عقد است و در مواردی وکالت در اجرای عقد نیز داده می‌شود، لیکن در قسم سوم، وکالت به‌ صورت مُفوَّض است به طوری که وکیل، نماینده‌ تام ‌الاختیار موکّل بوده، و علاوه بر استقلال در امر معامله، امور بعد از عقد مانند قبض، اقباض و فسخ را نیز در اختیار دارد و معامله از جانب او در حکم معامله مالک است. فقه امامیه، وکیل مُفوَّض را اصیل معامله شناخته است. نظر به این ‌که چنین مفهومی در قوانین و حتی در ادبیات حقوقی، منعکس نشده است این پرسش به ذهن متبادر می شود که وکیل مُفوَّض چگونه وکیلی است؟ با مقایسه این نهاد با سایر نهاد های نمایندگی؛ در مورد ماهیت وکالت تفویضی می‌ توان گفت که وکیل مُفوَّض، وکیلی خاص است که دارای اختیارات وسیعی است و این اختیارات می تواند منشأ آثار متفاوتی مانند مقبولیت اقرار وی، تفویض در طرفیت دعوا و ... شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Legal - Jurisprudential approach to the nature and effects of Delegation Attorney Ship

نویسندگان [English]

  • mahdieh latifzadeh 1
  • Abdullah khodabakhshi 2
1 PhD student of private law, Department of Law, Ferdowsi University of Mashhad
2 Assistant Professor of Law at Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

Attorney ship has different forms in Imamie's jurisprudence. Occasionally, the attorney ship is in the form of delegation and the lawyer has a plenipotentiary representation from the client and in addition to the independency in the transaction, he/she has the power in all affairs after the contract including taking delivery, handing over, rescission and cancellation. Imamie’s jurisprudence considers delegation attorney as a principal in the transaction who has extensive powers too. Given that such a concept is not reflected or is less mentioned in the laws and even in the legal literature, it raises this question that what kind of lawyer is a delegation attorney. By comparing this entity with other representative entities, can claim about the nature of delegation attorney ship that the delegation attorney is a special lawyer and is a new concept of attorney ship at the disposal of attorney ship of covenant.

کلیدواژه‌ها [English]

  • delegation attorney
  • principal
  • power of cancellation
  • Accepting Confession
  • Right to claim
- اسکینی، ربیعا (1386)، حقوق تجارت(کلیات، معاملات تجاری و سازمان‌ دهی فعالیّت ‌های تجاری)، تهران: سمت.
- اصفهانى، سید ابوالحسن (1422ق)، وسیله النجاه، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره).
- امامى، سید حسن ( بی تا)، حقوق مدنى، تهران: اسلامیّه.
- انصاری(شیخ انصاری)، مرتضى بن محمدامین (1410ق)،کتاب المکاسب، ج13، چ3، قم: دار الکتاب.
- تبریزى، جواد بن على (1426ق)، منهاج الصالحین، ج2، قم: مجمع الإمام المهدی(عج).
- جبعی عاملى( شهید ثانی)، زین ‌الدین بن على (1413ق)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، ج5، قم: مؤسسه المعارف الإسلامیه.
- الجزیرى، عبدالرحمن؛ غروى، سیدمحمد؛ یاسر، مازح (1419ق)، الفقه على المذاهب الأربعه و مذهب أهل البیت علیهم السلام، بیروت: دار الثقلین.
- جمعى از پژوهشگران زیر نظر سید محمود هاشمی شاهرودى (1423ق)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج2و3و8، قم: مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت (ع).
- جمعى از مؤلفان (بی تا)، مجله فقه اهل بیت علیهم السلام، ج24، قم: مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت (ع).
- حاجیانی، هادی (1386)، حقوق نمایندگی، تهران: دانش نگار.
- حسینى روحانى، سید صادق (1412ق)، فقه الصادق علیه السلام، ج17، قم: دار الکتاب، مدرسه امام صادق علیه السلام.
- حسینی روحانی، سید صادق (بی تا)، منهاج الصالحین، ج2،بی جا: بی نا.
- حسینی روحانی، سید صادق (1429ق)، منهاج الفقاهه، ج5، چ5،قم: أنوار الهدی.
- حسینی روحانی، سید محمد (1420ق)، المرتقى إلى الفقه الأرقى (کتاب الخیارات)، ج1، تهران: مؤسسه الجلیل للتحقیقات الثقافیه.
- حسینی عاملى، سید جواد بن محمد (1419ق)، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلّامه، ج21،قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- حلّى(فخر المحققین)، محمد بن حسن (1387ق)، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، ج2، قم: اسماعیلیان.
- خمینى(امام)، سید روح اللّه (بی تا)، تحریر الوسیله، ج2، قم: دار العلم.
- خمینى(امام)، سید روح اللّه (1425ق)، تحریر الوسیله،ترجمه علیاسلامی، ج3و4، چ21،قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- خمینى، سید مصطفى (1418ق)، الخیارات، ج2، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره).
- خوئى، سید ابو القاسم (1410ق)، تکمله المنهاج، قم: مدینه العلم.
- خوئى، سید ابو القاسم (بی تا)، مصباح الفقاهه، ج6، بی جا: بی نا.
- سبحانی، جعفر (1414ق)، المختار فی أحکام الخیار، قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام.
- سبزوارى، سید عبد الأعلى (1413ق)، مهذّب الأحکام، ج17، قم: مؤسسه المنار.
- ستوده تهرانی، حسن (1384)، حقوق تجارت، چ6، تهران: دادگستر.
- سیستانى، سید على (1417ق)، منهاج الصالحین، ج2،چ5،قم: دفتر حضرت آیه الله سیستانى.
- شعرانى، ابو الحسن (1419ق)، تبصره المتعلّمین فی أحکام الدین، چ5، تهران: منشورات إسلامیه.
- شهیدی، مهدی (1385)، تشکیل قراردادها و تعهّدات، چ5،تهران: مجد.
- شیرازى، سید محمد (بی تا)، إیصال الطالب إلى المکاسب، ج11، تهران: أعلمى.
- طاهرى، حبیب الله (1418ق)، حقوق مدنى، ج4،چ2، قم: مرسسه النشر الاسلامی.
- طباطبائی قمّى، سید تقى (1400ق)، دراساتنا من الفقه الجعفری، قم: مطبعه الخیام.
- طباطبائی قمّى، سید تقى (1413ق)، عمده المطالب فی التعلیق على المکاسب، ج3، قم: محلاتى.
- طباطبائی قمّى، سید تقى (1426ق)، مبانی منهاج الصالحین، ج9،قم: قلم الشرق.
- طوسى(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1387ق)، المبسوط فی فقه الإمامیه، ج2، چ3، تهران: المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه.
- طوسى(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1407ق)، الخلاف، ج3،قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- عابدی، محمد؛ مرتضوی، سیده سمیه (1397)، قابلیّت توکیل اذن ولیّ قهری در عقد نکاح، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 19، 241-262.
- عاملی کرکی، على بن حسین (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج8، چ2، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
- فیاض، محمد اسحاق (1426ق)، رساله توضیح المسائل، قم: مجلسى.
- فیاض، محمد اسحاق (بی تا)، منهاج الصالحین، ج2، بی جا: بی نا.
- کاتوزیان، ناصر (1376)، عقود اذنی(وثیقه های دین)، ج4، چ2، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- کاتوزیان، ناصر (1385)، قواعد عمومی قراردادها، ج2، چ7، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- کاشانی، سید محمود (1388)، حقوق مدنی(قراردادهای ویژه)، تهران: میزان.
- محمدى، علی ( بی تا) ، شرح تبصره المتعلمین، بی جا: بی نا.
- مصطفوى، سید محمدکاظم (1423ق)، فقه المعاملات، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- منتظری نجف آبادی، حسینعلى (1409ق)، مبانى فقهى حکومت اسلامى، ترجمه صلواتى، محمود؛ شکورى، ابو الفضل، ج3، قم: کیهان.
- موسوی اردبیلى، سید عبدالکریم (1423ق)، فقه القضاء، ج2، چ2، قم: بی ‌نا.
- نراقى، ملّا محمدمهدى ( 1425ق)، أنیس التجار، قم: دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
- نراقى، ملّااحمد (1415ق)، مستند الشیعه فی أحکام الشریعه، ج17، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
- نائینى، محمدحسین (1413ق)، المکاسب و البیع، ج2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- نائینى، محمدحسین (1373ق)، منیه الطالب فی حاشیه المکاسب، ج2،تهران: المکتبه المحمدیه.
- نجفى(صاحب جواهر)، محمدحسن (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج27و40، چ7،بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- وحید خراسانى، حسین (1428ق)، منهاج الصالحین، ج3، چ5، قم: مدرسه امام باقر علیه السلام.