نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد حقوق خصوصی دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 دانشیار حقوق خصوصی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

امروزه یکی از مواردی که در همسایگی ها مورد توجه قرار گرفته، بهره مندی از حقّ کیفیّت زندگی است. فعالیّت های مختلف در املاک مجاور می تواند کیفیّت زندگی همسایگان را مختلّ نماید. برخی از این فعالیّت ها توأم با تقصیرند، اما برخی در زمره فعالیّت های قانونمند قرار می گیرند. وابستگی اغلب سیستم های مسئولیت مدنی به مقوله تقصیر، مانع از ارائه راهکار کارآمد در خصوص فعالیّت های قانونمند منجر به اختلال در کیفیّت زندگی در مجاورت هاست. از اینرو در نظام حقوقی فرانسه در مورد مجاورت های غیر متعارف، نظریه جدیدی تحت عنوان «مجاورت غیر متعارف» مطرح گردیده است. در این نظریه سعی شده است که معیار مناسبی برای جبران این نوع خسارت های ارائه شود. به نظر می رسد سیستم کثرت گرای ضمان قهری شرعی می تواند با تمسّک به قاعده نفع - مخاطره، راهکار مناسبی را در خصوص مجاورت های غیر متعارف فراهم آورد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Abnormal Neighboring Liability in Islamic, Iranian and French Law

نویسندگان [English]

  • Abbas Karimi 1
  • Elham Sadeghi rad 2
  • Ebrahim Taghizadeh 3

1 Professor of Private Law, University of Tehran, Tehran, Iran

2 PhD student in private law, Payame Noor University, Tehran, Iran

3 Associate Professor of Private Law, Payame Noor University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Today, one of the things that is considered in neighborhoods is to enjoy the right to quality of life. Various types of activities in neighboring can disrupt the quality of life of neighbors. Some of these activities attend with fault and some of them are false and illegal. The deep dependence of most civil liability systems on fault precludes the provision of effective remedies for regulated activities can lead to disturbances in the quality of life in neighborhoods. In the French legal system, due to the weakness of the criterion of fault in the face of abnormal neighboring, a new theory called " abnormal neighboring" has been raised. In this theory, it has been tried to provide an appropriate measure for measuring and compensating for the damage caused by these activities. It seems that the system of Islamic civil responsibility can provide a suitable solution to abnormal neighboring through the "benefit-risk" rule.

کلیدواژه‌ها [English]

  • civil responsibility
  • abnormal neighboring
  • fault
  • "benefit-risk" rule
  • quality of life
- ابن حمزه طوسى، محمد بن على بن حمزه (1408ق)، الوسیله إلى نیل الفضیله، قم: کتابخانه آیه الله العظمی مرعشى نجفى(ره).
- ابن فارس، احمد بن زکریا (1411ق)، معجم مقائیس اللّغه، ج3، بیروت: دار الجیل.
- ابن منظور، جمال الدین محمد بن مکرم (1414ق)، لسان العرب،ج8، تصحیح احمد فارس صاحب الجوائب، بیروت: دار  الفکر.
- ابن ماجه قزوینی، محمد بن یزید (بی تا)، السنن لابن ماجه، ج2، بیروت: دار احیاء الکتب العربی.
- اردبیلى(محقّق)، احمد بن محمد (1403ق)، مجمع الفائده و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج8. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- اشتهاردی، شیخ علی پناه (1417ق)، مدارک العروه، ج1و7و27و30، تهران: دار الاسوه.
- امامی خوانساری، محمد (بی تا)، الحاشیه الثانیه علی المکاسب، بی جا.
-امیدی، جلیل؛ یوسفی پور، فرهاد (1393)، موقعیت و مبانی ارزشگذاری محیط زیست و لزوم مقابله با آلاینده ها در فقه اسلام، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 10، 7-30.
- انصاری(شیخ)، مرتضی بن محمدامین (1415ق)، المکاسب، قم: کنگره بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
- انصاری(شیخ)، مرتضی بن محمدامین (1429ق)، المکاسب، ج3، چ10، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
- اونق، ناز محمد (1384)، بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و کیفیّت زندگی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی تهران.
- بحرالعلوم، محمد بن محمدتقی (1403ق)، بلغه الفقیه، ج1، تهران: مکتبه الصادق.
- عاملی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1416ق)، تمهید القواعد الاصولیه و العربیه لتفریع قواعد الاحکام الشرعیه، تصحیح عباس تبریزیان و همکاران، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
- عاملی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1410ق)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه ج8، قم: داوری.
- حرّ عاملى، محمد بن حسن (1409ق)، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج18و13، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
 
- حلّى( علامه)، حسن بن یوسف بن مطهّر (1414ق)، تذکره الفقهاء، ج10، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
- حیدر، علی (1423ق)، درر الحکّام شرح مجلّه الأحکام، ج 2و3، ریاض: دار عالم الکتب.
- خوئى، سید ابو القاسم (1410ق)، مبانی تکمله المنهاج، قم: مدینه العلم.
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق)، مفردات الفاظ القرآن، تصحیح صفوان عدنان داودی، لبنان: الدار الشامیه.
- رضوانی، محمدرضا؛ منصوریان، حسین (1387)، «سنجش کیفیّت زندگی: بررسی مفاهیم، شاخص ها و مدل ها و ارایه مدل پیشنهادی برای نواحی روستایی»، فصلنامه روستا و توسعه، 3، 1-26.
- الزحیلی، وهبه (1429ق)، نظریه الضمان، دمشق: دار الفکر.
- ساکت، محمدحسین (1375)، نگاهی به قاعده فقهی «الخراج بالضمان»، فصلنامه فقه و اصول، 31 و32، 177-190.
- سبحانی، جعفر (بی تا)، سلسله المسائل الفقهیّه، ج12، قم: بی نا. 
- سیفی مازندرانی، علی اکبر (1427ق)، دلیل تحریر الوسیله(مضاربه)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
- شریف مرتضی(علم الهدی)، علی بن حسین موسوی (1414ق)، المسائل الناصریات، تهران: رابطه الثقافه و العلاقات الاسلامیه.
- صدر، سید محمدباقر (1420ق)، ماوراء الفقه، ج8 ، بیروت: دار الاضواء.
- طبرسى(امین الإسلام)، فضل بن حسن (1410ق)، المؤتلف من المختلف بین أئمه السلف، ج1، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیه.
- طوسى(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1387)، المبسوط فی فقه الإمامیه، ج2، نحقیق سید محمد تقی کشفی، تهران: المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه.
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1407ق)، الخلاف، ج2، تصحیح علی خراسانی و همکاران، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1400ق)، النهایه فی مجرّد الفقه و الفتاوی، ج1، بیروت: دار الکتاب العربی.
- طریحی، فخرالدین (1416ق)، مجمع البحرین، ج2، تصحیح سید احمد حسینی، تهران: مرتضوی.
- عاملى(شهید اول)، محمد بن مکّى (1417ق)، الدروس الشرعیه فی فقه الإمامیه، ج3، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- فراهیدی، خلیل بن احمد (1405ق)، العین، قم: دار الهجره.
- قزوینی علوی، سید علی؛ مسعودیان زاده، سید ذبیح الله (1393). قاعده من له الغنم فعلیه الغرم، پژوهشنامه اندیشه های حقوقی، 4، 75-91.
- کاتوزیان، ناصر (1384)، مسئولیت ناشی از عیب تولید، تهران: چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
-کریمی، آیت (1377)، بیمه اموال و مسئولیت، تهران: دانشکده امور اقتصادی.
- مؤمن قمی، محمد (1425ق)، الولایه الالهیّه،ج2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- مصطفوى، حسن (1402ق)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: مرکز الکتاب.
- موسوی بجنوردى، سید حسن (1401ق)، القواعد الفقهیه، ج2، تهران: مؤسسه عروج.
- نجفی( صاحب جواهر)، محمدحسن (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج15، تصحیح عباس قوچانی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- نیشابوری، محمد بن عبدالله (1422ق)، المستدرک علی الصحیحین، ج2، بیروت: دار الکتب العلمیه.
- واسطی زبیدی، سید محمد مرتضی حسینی (1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، تصحیح علی شیری، بیروت: دار الفکر.
- EJuris Consult, La Théorie des Troubles de Voisinage, (2017) Available at: www.ejuris-consult.be/troubles-voisinage.shtml (Accessed in 8 April 2017) (in French))
- François Guy Trébulle, Les Techniques Contentieuses au Service de l'Environnement, (2005) Available at: www.courdecasstion.fr (Accessed in 29 July 2017) (in French)
- Court of Cassation civil chamber 2 Public Hearing on Friday, 3 January 1969 N ° of appeal: 67-13391 Published in the newsletter CASSATION Available at:    https://www.legifrance.gouv.fr/affichJuriJudi.do?idTexte=JURITEXT000006978644 (Accessed in 29 July 2017) (in French)
- Court of Cassation, Civil Chamber 2, 24 February 2005, 04-10.362, published in the Bulletin, Available in: https://www.legifrance.gouv.fr/affichJuriJudi.do?idTexte=JURITEXT000007052697 Accessed in 29 July 2017) (in French(
-Court of Cassation civil chamber 2 Public Hearing on Thursday, April 28, 2011 Number of appeals, Available at:  08-13760 Not published in bulletin    https://www.legifrance.gouv.fr/affichJuriJudi.do?idTexte=JURITEXT000023932786, (Accessed in 29 July 2017) (in French(
  -Court of Cassation civil chamber 3 Public Hearing on Thursday, November 19, 2015 N ° of appeals, Available at: 14-23342 Not published in bulletin   https://www.legifrance.gouv.fr/affichJuriJudi.do?oldAction=rechJuriJudi&idTexte=JURITEXT000031509383&fastReqId=1828964244&fastPos
=1, (Accessed in 29 July 2017) (in French)
-Court of Appeal of Poitiers, May 15, 2013, available at: https: // www. Doctrine .fr/d/CA/Poitiers/2013/BD179121D578A580394A6 (in french)