تأثیر اختلاف دارین در فسخ نکاح از منظر فقه فریقین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 استاد فقه و حقوق دانشکده الهیات دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

    فسخ یکی از موارد انحلال نکاح  است که با آن رابطه زوجیّت خاتمه می پذیرد. از جمله عوامل فسخ نکاح، اختلاف دارین زوجین می باشد که باعث می شود زن و شوهر علاوه بر اختلاف دین، به قلمرو های سیاسی و حقوقی متفاوت از هم تعلّق بگیرند. پژوهش حاضرضمن تبیین مسأله فسخ عقد نکاح زوجین با تأسّی از مفهوم «اختلاف دارین»، با رویکرد توصیفی- تحلیلی به این یافته رسیده است که در موضوع مورد بحث، دو دیدگاه متفاوت از هم وجود دارد: دیدگاه اول، مطابق با رأی مشهور و با استناد به ادلّه روایی، اختلاف دار زوجین را باعث فسخ نکاح دانسته است که در شرایطی این فسخ را فوری و در مواردی تا پایان عدّه آن را قابل تعویق می داند. دیدگاه دوم، نظر تعداد اندکی از فقهاست که با استناد به روایات و سیره عملی پیامبر(ص) و همچنین مصلحت راجح، اختلاف دار را فاسخ نکاح زوجین مختلف الدّار ندانسته است. با توجه به آراء و ادلّه موجود در این زمینه و تطبیق آن با شرایط و مسائل روز، رأی به عدم فسخ ترجیح دارد و حکم به ابقاء و استمرار زندگی مشترک زوجین مختلف الدّار (حدّاقل برای مدتی نسبتاً طولانی) در شرایط کنونی برای استمرار رأس المال خانواده و عدم آسیب جدّی به فرزندان، ضروری می نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of difference of territories (Dar al Islam _ Dar al Harb) in dissolution of marriage in aspect of sects

نویسندگان [English]

  • Ferasat Mohammadi Bolbanabad 1
  • Amir hamze Salarzaii 2
1 sistan&balochestan u
2 Sisatan &bl,chestan u
چکیده [English]

Termination is one of the instances of dissolution of marriage that end the marital relationships; among the factors of termination of marriage is difference of territories of the couples. The current research deals with issue of termination of marriage using the conceptdifference of territories  and by descriptive-analytical of these findings, there are two different perspectives in this regard. The first approach is the popular opinion and based on narrative argumentation difference of territories is the reason of termination of marriage, in some conditions the termination is immediate and in some other cases is postponed. The second view is from a few jurists who, according to the traditions and practices of the Prophet as well as the preponderant interest, do not Count difference of territories the cause termination of the couples. According to the views and arguments on this regard and its adaptation to the circumstances and issues of the day, the judgment is preferred to non-dissolution. The order to preserve and maintain couple marriage life according to difference of territories of the couples (at least for a relatively long time) in the current conditions for the continuation of the marital life to prevent serious harm to children is essential.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Differences
  • Daraslam
  • Dar al-Kfar
  • marriage
  • termination

مراجع

- قرآن کریم.
- ادیب، محمد حسین (1374ش)، جامعه شناسی ایران، اصفهان: هشت بهشت.
- اصبحی مدنی، مالک بن أنس بن مالک بن عامر( 1415ق)، المدونه الکبری، بیروت: دار الکتب العلمیه.
- بخاری جعفی، محمد بن إسماعیل (1987م)، الجامع الصحیح المختصر(صحیح بخاری)، بیروت: دار ابن کثیر. 
- بهوتى حنبلى، منصور بن یونس (بی تا)، کشاف القناع عن متن الإقناع، بیروت: دار الکتب العلمیه.
- تایبر، ادوارد (1369ش)، بچه های طلاق، ترجمه توران دخت تمدن، تهران: روشنفکران.
- جصاص، أحمد بن علی الرازی (1405ق)، أحکام القرآن، تحقیق محمد الصادق قمحاوی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1378ش)، ترمینولوژی حقوق، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- جمعی از نویسندگان (1384ش)، دائره المعارف تشیّع، ج11، تهران: شهید سعید محبی.
- همو (1995م)، ا لمجلّه، مصر: شماره 777 .
- همو (1998م) ،موجز دائره المعارف الإسلامیه، امارات: مرکز الشارقه للإبداع الفکری.
- جوزیه، محمد بن أبی بکر (1418ق)، احکام أهل الذّمه، دمادم: رمادى للنشر.
- حجاوی، شرف الدین موسى بن أحمد (بی تا)، الإقناع فی فقه الإمام أحمد بن حنبل، تحقیق عبد اللطیف محمد موسى السبکی، بیروت: دار المعرفه.
- حرانی، أبو العباس أحمد بن عبد الحلیم (1418ق)، المستدرک على مجموع فتاوى شیخ الإسلام، مکّه مکرّمه: الحکومه.
- حرّ عاملی ، محمد بن حسن (بی تا)،  وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- حلّی(علّامه)، حسن بن یوسف (1413ق)، قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. 
- حلّی(محقّق)، نجم الدین جعفر بن حسن (1408ق)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
- خلاف، عبد الوهاب (1410ق)، احکام الاحوال الشخصیّه فی الشّریعه  الاسلامیّه، کویت: دار القلم للنشر و التوزیع.
- دسوقی مالکی ، محمد بن أحمد بن عرفه (بی تا) ، حاشیه الدسوقی على الشرح الکبیر، دمشق: دار الفکر.
- دمشقی حنفی، ابن عابدین (1992م)، ردّ المحتار على الدّر المختار، بیروت: دار الفکر.
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق)، مفردات الفاظ القرآن الکریم، دمشق: دار القلم.
- الزحیلی، وهبه بن مصطفی (بی تا)، دار الحرب، ج۱، دمشق: دار الفکر.
- همو (2007م)، الفقه الاسلامی و ادلّته، دمشق: دار الفکر.
- ساروخانی، باقر (1376ش)، طلاق، پژوهشی در شناخت واقعیّت و عوامل آن، تهران:  مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- سبکی، عبدالوهاب بن علی (1411ق)، الأشباه و النظائر، بیروت: دار الکتب العلمیه.
- سرخسی، محمد ابن احمد (1971م)، شرح السیر الکبیر، قاهره: چاپ صلاح الدین منجد. 
- شربینی الشافعی، شمس الدین محمد بن أحمد الخطیب (1994م)، مغنی المحتاج إلى معرفه معانی ألفاظ المنهاج، بیروت: دار الکتب العلمیّه.
- شوکانی یمنی، محمد بن علی بن محمد بن عبد الله (1993م)، نیل الأوطار، مصر: دار الحدیث.
- شیبانی، أبو عبد الله محمد بن حسن (1406م) ، الجامع الصغیر و شرحه النافع الکبیر، قاهره: عالم الکتب.
- صفائی، سید حسین؛ امامی، اسدالله (1370ش)،حقوق خانواده، نکاح و انحلال آن، ج1، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- صنعانی، محمد بن إسماعیل بن صلاح (بی تا)، سبل السلام، مصر: دار الحدیث.
- طالقانی، أبو القاسم إسماعیل بن عباد بن عباس (بی تا)، المحیط فی اللّغه، بی جا: بی نا.
- طباطبایی، سیّد محمدحسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- طوسی(شیخ الطائفه)، ابوجعفر محمد بن حسن (1387ش)، المبسوط فی فقه الامامیه، تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریّه.
- عمید زنجانی، عباسعلی (1373ش)، فقه سیاسی، ج2، تهران: امیرکبیر.  
- غمامی، سیّد محمدمهدی (1391ش)، قدرت جنگ  نرم نظم اساسی جمهوری اسلام ایران در تحقّق آرمان وحدت اسلامی، فصلنامه مطالعات قدرت نرم، 6، 113-148.
- فوروارد، سوزان (1377ش)، مردان زن ستیز، ترجمه شیما نعمت اللهی، تهران: خجسته.
- قلعه ‌جی، محمد رواس (۱۴۰۸ق)، معجم لغه الفقهاء، بیروت : دار الکتب العلمیه.
- کاسانی حنفی، أبو بکر بن مسعود (1986م)، بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، بیروت: دار الکتب العلمیه.
- کی نیا، مهدی (1373ش)،‌ پژوهشی در عوامل اجتماعی طلاق، قم: مطبوعات دینی.
- کرمی، حامد (1389ش)، جایگاه مرزهای جغرافیایی در نظریه ولایت فقیه و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق(ع). 
- کلینی، ابو جعفر محمد بن یعقوب (1365ش)، الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
- گواهی، زهرا (1373ش)،  بررسی حقوق زنان در مسأله طلاق،‌ تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
 - لمبتون، ان، کی، س (1374ش)، دولت و حکومت در اسلام، تهران: عروج.
- مالکی، محمد بن عبد الله (بی تا)،  القبس فی شرح موطأ مالک بن أنس، بیروت: دار الغرب الإسلامی.
- ماوردی، أبو الحسن علی بن محمد بن محمد (1419ق)، االحاوی الکبیر فی فقه مذهب الإمام الشافعی و هو شرح مختصر المزنی، بیروت: دار الکتب العلمیه.
- محقّق داماد، سیّد مصطفی (1384ش)، حقوق خانواده، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
- مشکینی، علی (1379ش)، مصطلحات الفقه، قم: نشر الهادی.
- نجفی(صاحب جواهر)، محمدحسن (بی تا)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۲۱، بیروت: دار احیاء التراث العربی.   
- نووی، محیی الدین یحیى بن شرف (بی تا)، المجموع شرح المهذّب، دمشق: دار الفکر. 
- یاقوت حموی (بی تا)، معجم البلدان، ج۴، بیروت: دار صادر.
- یزدی، امید؛ کشاورز، بهمن (1392ش)، حقوق خانواده، تهران: کتاب آوا.
DOI: 10.5339/cis.2012.2، ikhtilaf al-darayn  Samy Ayoub
فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی
دوره 10، شماره 19
دی 1397
صفحه 307-328

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار