عمد یا غیر عمد بودن جنایت ناشی از سرایت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد از دانشگاه مازندران

2 دانشیار دانشگاه مازندران

چکیده

اگر جانی قصد ایراد جنایت بر محلّی را داشته لکن به هر دلیلی، جنایت اول به سایر اعضاء سرایت کرده و موجب نقص عضوی دیگر و یا زوال منفعت آن عضو و یا حتّی باعث ازهاق نفس گردد سؤالی که قابلیّت پرسش را دارد این است که جنایت ناشی از سرایت (جنایت دوم) از نظر عمدی یا غیر عمدی بودن چه حکمی خواهد داشت؟
در پاسخ به مسأله فوق باید گفت که مشهور فقها به نحو مطلق، قائل به عمدی بودن چنین جنایتی شده اند. نویسندگان با بررسی موضوع و با تدقیق در ادلّه مسأله و در چارچوب ضوابط اعتباری، جنایت اخیر را علی ­القاعده شبه عمد می­ دانند و موردی را که جانی قصد سرایت داشته بوده و یا فعل وی در جنایت اول غالباً سرایت کننده باشد، از این قاعده استثنا نموده و تنها در این دو  فرض اخیر، به عمدی بودن جنایت قائل شده­ اند. این قول علاوه بر آن ­که مستظهر به ادلّه می ­باشد، برخی از فقیهان را با خود موافق یافته است.        

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Intentional or unintentional crime caused by spread

نویسندگان [English]

  • Seyyede Mahbobe Hasani Abolhasankolaee 1
  • Mohammad Mohseni Dehkalani 2
1 Mazandaran University
2 Mazandaran University
چکیده [English]

If  a criminal intends to do a crime in a  place, but for some reason the first crime spreads to other organs,  and causes  another organ  mutilation or Its profit decline and even causes killing  of a person, a question that  worths asking is ,the crime arosed of spread (the second crime) of intentional or unintentional aspects, what will be the verdict?
In response to the above question must be said, famous jurists absolutely believe in the intentional crime. Authors by investigating the issue and reviewing the problem evidence and within the framework of Ijtihad criteria, On the base know the recent crimes a quasi-intentional action, and of this fact they excepted a case that the killer wanted to spread, or his act in the first crime was spread, and only in these two cases have considered the crime intentionally. This quote in addition to be revealing with reasons, some scholars have agreed with it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spread
  • Crime
  • wound
  • murder
  • intention

مراجع

- آبى(فاضل آبی)، حسن بن ابى طالب (1417ق)، کشف الرموز فی شرح المختصر النافع‌، ج1، چ3، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- احسایى، محمد بن على‌ ابن ابى جمهور (1410ق)، الأقطاب الفقهیّه على مذهب الإمامیه، قم: کتابخانه آیه الله العظمی مرعشى نجفى(ره).
- اردبیلی(محقّق)، احمد بن محمد (1403ق)، مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الأذهان، ج13، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- اصفهانى(فاضل هندى)، محمد بن حسن‌ (1416ق)، کشف اللّثام و الإبهام عن قواعد الأحکام‌، ج11، قم: مؤسسه النشر الاسلامی .
اصفهانى(مجلسی دوم)، محمدباقر (بی تا)، حدود و قصاص و دیات‌، تهران: مؤسسه نشر آثار اسلامى.
- همو (1404ق)، مرآه العقول فی شرح أخبار آل الرسول، ج24، چ2، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
- بغدادی(شیخ مفید)، محمّد بن محمد بن نعمان (1413ق)، المقنعه‌، قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید.
- بهجت‌، محمدتقى، (1426ق)، جامع المسائل‌، ج5، چ2، قم: دفتر معظمٌ ‌له‌.
- جبعی عاملى(شهید ثانی)، زین الدین بن على (1413ق)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام‌، ج15، قم: مؤسسه المعارف الإسلامیه‌.
- حرّ عاملى، محمد بن حسن (1409ق)، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج29، قم: مؤسسه آل البیت(ع)‌.
- حسینی روحانی، سیّد صادق‌ (بی تا)، منهاج الصالحین‌، ج3، بی جا، بی نا.
- حسینی شیرازى، سیّد صادق (1425ق)، التعلیقات على شرائع الإسلام‌، ج2، چ6، قم: استقلال.
- حلبى، ابو الصلاح تقى الدین بن نجم الدین (1403ق)، الکافی فی الفقه‌، اصفهان: کتابخانه عمومى امام امیر المؤمنین(ع).
- حلّى(علامه)، حسن بن یوسف بن مطهّر (1413ق)، قواعد الأحکام فی معرفه الحلال و الحرام‌، ج3، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- حلّى(محقّق)، جعفر بن حسن‌ (1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام‌، ج4، چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
- حلّى، یحیى بن سعید‌ (1405ق)، الجامع للشرائع‌، قم: مؤسسه سید الشهداء العلمیّه.
- حلّى(ابن ادریس)، محمد بن منصور بن احمد (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى‌، ج3، چ2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.‌
حلّى(فخر المحقّقین)‌، محمد بن حسن بن یوسف (1378ق)، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد‌، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
- حلّى، شمس الدین محمد بن شجاع القطّان‌ (1424ق)، معالم الدین فی فقه آل یاسین، ج2، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
- خامنه ای، سیّد علی (137ش)، درس خارج، کتاب القصاص،  آدرس: http://www.leader.ir/tree/index.php
- خدا پرستی، فرج الله (1376ش)، فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضادّ زبان فارسی، شیراز: دانشنامه فارسی.
- خمینى(امام)، سیّد روح الله (بی تا)، تحریر الوسیله‌، ج2، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
- خوئى، سیّد ابو القاسم (1422ق)، مبانی تکمله المنهاج‌، ج42، قم: مؤسسه إحیاء آثار الإمام الخوئی.
- دهخدا، علی اکبر (1345ش)، لغت نامه خدا، تهران: سیروس.
- سبحانی، جعفر 01390ش)، درس خارج، مدرسه فقاهت، کتاب القصاص، آدرس:  http://www.eshia.ir/feqh/archive
- _________ ( 1425ق)، کلیّات فی علم الرجال، چ6، قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
- سبزوارى، سیّد عبدالأعلى‌ (1413ق)، مهذّب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام‌، ج28، چ4، قم: مؤسسه المنار.
- عاملى(شهید اول)، محمد بن مکّى (1410ق)، اللّمعه الدمشقیّه فی فقه الإمامیه‌، بیروت: دار التراث- الدار الإسلامیه‌.
- همو (1419ق)، ذکرى الشیعه فی أحکام الشریعه، ج1، قم: مؤسسه آل البیت(ع)‌.
- همو (1414ق)، غایهالمرادفیشرحنکتالإرشاد‌، ج2، قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
- فراهیدى، خلیل بن احمد (1410ق)، کتاب العین‌، ج 7، چ2، قم: هجرت‌.
- قیاسی، جلال الدین؛ میرزایی مقدم، مرتضی (1394ش)، قتل ناشی از سرایت: بررسی فقهی حقوقی، پژوهش های فقهی، 11/1، 115-144.
- کیدرى، قطب الدین محمد بن حسین (1416ق)‌، إصباح الشیعه بمصباح الشریعه، قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام‌.
- مدنی کاشانى، حاج آقا رضا (1410ق)، کتاب القصاص للفقهاء و الخواصّ‌، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
- مطهّری، احمد، (1375ش)، احکام قضایی: مستند ابواب قضا، قصاص، حدود و دیات تحریر الوسیله، ج2، قم: هشم نوری.
- نجفى(صاحب جواهر)، محمدحسن‌ (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام‌، ج42، چ7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‌.
- وحید خراسانى، حسین‌ (1428ق)، منهاج الصالحین‌، ج3، چ5، قم: مدرسه امام باقر(ع)‌.
- هاشمی شاهرودی، سیّد محمود (1388ش)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، چ2، قم: مؤسسه دائر المعارف فقه اسلامی.
فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی
دوره 10، شماره 19
دی 1397
صفحه 137-160

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار