چالش های فقهی قصاص عضو در دو قلوهای به هم چسبیده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای دانشگاه سیستان و بلوچستان/ دانشکده الهیات/ گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی

2 دانشیار فقه و حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، پردیس علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه یزد

3 استادیار دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

اتّصال دو بدن در دو قلوهای به هم چسبیده، شبهه تعدّد یا وحدت شخصیّت را به دنبال می آورد؛ این افراد، گاه دو شخصیّت مستقلّ اندکه در کالبد مشترک می باشند (دو قلوهای متعدّد) و گاه شخصیّت واحد که برخی اعضای بدن زائد است (دو قلوی واحد). این مسأله از مهم ترین اموری است که بر آنان حکمی متمایز از افراد عادی مترتّب می سازد. از این حیث، پژوهش حاضر به شیوه توصیفی- تحلیلی بر مبنای فقه امامیّه و قانون ایران به واکاوی احکام بزهکاری و بزه دیدگی این قسم از مکلّفین در باب جنایات مادون نفس پرداخته، مهم ترین یافته ها نشان می دهد: اولاً، ضابطه تعیین وحدت یا تعدّد شخصیّت آنها؛ وحدت یا تعدّد قوای حیاتی چون مغز و قلب است. ثانیاً، چنان چه دو قلوی متعدّد، جنایتی بر عضو یک شخص وارد آورد که با عضو مشترکشان برابر باشد، قصاص مستلزم پرداخت مازاد دیه است اما اگر جنایت توسّط یکی از آنان رخ دهد، اجرای قصاص به سبب اضرار قل غیر جانی، متعذّر می گردد. ثالثاً، چنان چه در فرض تعدّد، یکی از قل ها جنایتی بر عضو مشترک وارد آورد تعلّق عضو به هر دوی آنان، پرداخت نیمی از دیه را بر جانی ایجاب می کند. رابعاً، در فرض تعدّد، جنایت بر عضو مشترک آنان منجر به تعدّد مجنیٌ علیه و مسؤول شخصیّت جانی در قبال هر دو می گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Jurist Challenges of Organ Qisas (Retaliation) in Conjoined Twins

نویسندگان [English]

  • Mahdiyeh Ghanizadeh 1
  • Ali Tavallaei 2
  • Mohammad reza Kaykha 3
1 University of Sistan and Baluchestan, Theology, Jurisprudence and the foundations of Islamic law
2 Department of Islamic Jurisprudence, Faculty of Theology, Yazd University
3 university of Sistan and Baluehestan
چکیده [English]

In conjoined twins, join of body to each other results in multiplicity or unity doubt of personality. These individuals are sometime two separate and independent personalities in a common body (multiplicity twins) and some of them are a unit personality that has extra part in its body (unit twins). This is one the most important issue which gives them a distinct rule from ordinary people. The aim of current study is to investigate the criminality and victimization rules of this type of compos mentis in the case of crimes and retaliation for wounds by descriptive-analytic method. The most important findings reveal that firstly, the criteria for determining their unity or multiplicity of their character is multiplicity or unity of their vital forces such as brain and heart. Secondly if multiplicity twins commit a crime to the organ of a person that is equal to their common organ, retaliation involves paying the ransom surplus. But if the crime is committed by one of the twins, the execution of retaliation transform due to loss of the other non-criminal twin. Thirdly, if in the case of multiplicity of twins, a crime is committed by one of the common organs by one of the twins, belonging organ to both of them require the criminal twin to pay half of the compensation. Fourth, in the assumption of multiplicity; crimes committed on their common organ, cause multiplicity of victim of crime ( Majniyon- alayh) and the criminal is responsible toward both of them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • conjoined twins
  • unity of personality
  • multiplicity of personality
  • Crime against organ
  • organ Qisas (retaliation)

مراجع

- قرآن کریم.
- ابن ادریس حلّی، محمد بن احمد (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج3، چ2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- ابن براج طرابلسی، عبد العزیز (1406ق)، المهذّب، ج2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- اردبیلی(محقّق)، احمد بن محمد (1403ق)، مجمع الفائده و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج13، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- خمینی(امام)، سیّد روح الله (بی تا)، تحریر الوسیله، ج2، قم: دار العلم.
- بحرانی، حسین (بی تا)، انوار اللّوامع فی شرح مفاتیح الشرائع، ج14، قم: مجمع البحوث العلمیّه.
- ترحینی عاملی، محمدحسین (1427ق)، الزبده الفقهیّه فی شرح الروضه البهیّه، ج9، چ4، قم: دار الفقه.
- جمعی از پژوهشگران زیر نظر سیّد محمود هاشمی شاهرودی (1423ق)، موسوعه الفقه الاسلامی، ج2، قم: مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع).
- حرّ عاملی، محمد بن حسن (1409ق)،وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج26، قم: مؤسسه آل البیت(ع).
- حسینی عاملی، جواد بن محمد (بی تا)، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلّامه، ج7، بیروت- لبنان:دار إحیاء التراث العربی.
- حکیم، سیّد محمدسعید (1427ق)، مسائل معاصره فی فقه القضاء، چ2، نجف اشرف: دار الهلال.
- حلّی، شمس الدین (1424ق)، معالم الدین فی فقه آل یاسین، ج2، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
- حلّی، یحیی بن سعید (1405ق)، الجامع للشرائع، قم: مؤسسه سیّد الشهداء العلمیّه.
- خوانساری، سیّد احمد (1405ق)، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، ج6، چ2، قم: اسماعیلیان.
- خوئی، سیّد ابو القاسم (بی تا)، مبانی تکمله المنهاج، ج2، بی جا، بی نا.
- خوئی، سیّد ابو القاسم(بی تا)، معجم رجال الحدیث، ج1، بی جا: مؤسسه الخوئی الاسلامیه.
- روحانی، سیّد صادق (1378ش)، استفتائات قضائیه، قم: چاپخانه سپهر.
- سبزواری، سیّد عبد الأعلی (1413ق)، مهذّب الاحکام، ج29 و30، چ4، قم: مؤسسه المنار.
- هاشمی شاهرودی، سیّد محمود (1423ق)، قراءات فقهیّه معاصره، ج1، قم: مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع).
- جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1410ق)، الرّوضه البهیّه فی شرح اللّمعه الدمشقیّه، ج8، قم: داوری.
- جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی(1413ق)، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، ج13 و15، قم: مؤسسه المعارف الإسلامیه.
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1387ق)، المبسوط فی فقه الامامیه، ج7، چ3، تهران: المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریّه.
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن(1400ق)، النهایه فی مجرّد الفقه و الفتاوی، چ2، بیروت: دار الکتاب العربی.
- صادقی، محمدهادی (1386ش)، جرائم علیه اشخاص (صدمات جسمانی)، چ10، تهران: میزان.
- صدر، سیّد محمدباقر (1420ق)، ما وراء الفقه، ج9، بیروت: دار الأضواء.
- فروغی، فضل الله؛ جودکی، بهزاد (1394ش)، تعدّد نتیجه در جرائم تعزیری بر اساس قانون مجازات اسلامی 1392، دیدگاه های حقوق قضائی، 70، 126-103.
- فلسفی، محمدتقی (بی تا)، الطفل بین الوراثه و التربیه، ج1، بیروت: دار التعاریف للمطبوعات.
- فیومی، احمد بن محمد مقری (بی تا)، المصباح المنیر، ج2، قم: دار الرضی.
- حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (1413ق)، قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام، ج3، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- غروی، شیخ علی (1421ق)، ایضاح الغوامض فی تقسیم الفرائض، چ2، قم: بنیاد فرهنگ اسلامی.
- کیدری، محمدحسین (1416ق)، اصباح الشیعه بمصباح الشریعه، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
- مجلسی، محمدباقر (1410ق)، بحار الأنوار، ج101، بیروت: مؤسسه الطبع و النشر.
- مجلسی، محمدباقر(1404ق)، مرآه العقول فی شرح أخبار آل الرسول، ج23، چ2، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
- مجلسی، محمدباقر(1406ق)، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، ج15، قم:کتابخانه آیه الله العظمی مرعشی نجفی.
- حلّی(محقّق)، جعفر بن حسن (1408ق)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج4، چ2،قم: اسماعیلیان.
- محقّق داماد، سیّد مصطفی (1406ق)، قواعد فقه، ج4، چ12، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
- مدنی کاشانی، حاج آقا رضا (1408ق)،کتاب الدّیات، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- مراغه ای، سیّد میر عبد الفتاح (1417ق)، العناوین، ج1، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- مرعشی شوشتری، سیّد محمدحسن (1427ق)، دیدگاه های نو در حقوق کیفری اسلام، ج2، چ2، تهران: میزان.
- مرعشی نجفی، سیّد شهاب الدین (بی تا)، القصاص علی ضوء القران و السّنه، ج1 و3، قم: بی نا.
- مشکینی، میرزا علی (بی تا)، مصطلحات الفقه، بی جا: بی نا.
- موسوی اردبیلی، سیّد عبد الکریم (1427ق)، فقه الحدود و التعزیرات، ج3، چ2، قم: مؤسسه النشر لجامعه المفید.
- نجفی(صاحب جواهر)، محمدحسن (بی تا)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج42 و43، چ7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- نورائی، یوسف، صادقی، محمد هادی (1393ش)، بررسی فقهی حقوقی حکم جنایات متعدّد ناشی از یک ضربه، مطالعات اسلامی: فقه و اصول، 96، 198-185.
- نوری، میرزا حسین (1408ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج17، بیروت: مؤسسه آل البیت(ع).
- Guttmacher, F., M.D, (1967). BIOGRAPHICAL NOTES ON SOME FAMOUS CONJOINED TWINS, Birth Defects: Original Article Series, 3(1), 10-17.
- Guttmacher, F., M.D, Nichols, L., M.D, (1967). TERATOLOGY OF CONJOINED Conjoined TWINS: Birth Defects: Original Article Series, 3(1), 3-8.
- Layde, P M., Erickson, J D., Falek, A., &  McCarthy, B J., (1980). Congenital Malformation inTwins, The American Journal of Human Genetics, 32(1), 69-78.
-Kaufman, MH. , (2004). The embryology of conjoined twins, Child's Nervous System, 20 (8-9), 508-525.
- Zimmermann, A A, Lic. Sc, Dr. Sc, (1967). EMBRYOLOGIC AND ANATOMIC CONSIDERATIONS OF CONJOINED TWINS: Original Article Series, 3(1), 18- 27.
فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی
دوره 10، شماره 18
شهریور 1397
صفحه 279-304

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار