نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه محقق اردبیلی

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه شیراز

چکیده

عدم نفوذ، نظریّه ای غالب نسبت به وضعیّت عقد اکراهی است که به صورت یک حکم بدیهی در ادبیّات حقوقی ایران جریان دارد، به همان میزان که این حکم شایع و شناخته شده می باشد حکم ایقاع اکراهی، مبهم، غریب و مورد تردید است، برخی دیدگاه ها با استدلال بر وحدت مبانی و عمومات عقد و ایقاع بر این باور هستند که باید حکم ایقاع اکراهی را نیز همانند عقد اکراهی غیر نافذ محسوب کرد؛ این در حالی است که دلیل روایی بر بطلان ایقاعات طلاق و عتقی که در اثر اکراه واقع می شوند تصریح دارد. در این جستار تلاش شده تا کیفیّت و دلایل حکم ایقاع اکراهی مورد بررسی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Impact of Reluctance on Unilateral Contract

نویسندگان [English]

  • Jafar Salmanzadeh 1
  • Mostafa Abbasi 2

1 Mohaghegh Ardabili of University

2 Shiraz University

چکیده [English]

Invalidity is the prevailing theory about reluctant contracts and it is deemed a clear verdict in the Iranian legal literature. As common and recognized as the reluctant contract may be, the reluctant or involuntary unilateral contract is, on the other hand, vague, unfamiliar and subject of debate. Based on the unity of views and general principles of contract and unilateral obligation, some argue that similar to unilateral contracts, reluctant unilateral contracts must also be considered invalid; While the narrative evidence  points to the invalidity of unilateral divorces and releases  occurring under coercion. The present research aims at studying the quality and evidences of reluctant unilateral contract verdict.

کلیدواژه‌ها [English]

  • unilateral contract
  • reluctance
  • reluctant unilateral contract
  • invalidity
- ابن ادریس حلّی، محمد بن منصور(1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج2، چ2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- اردبیلی(محقّق)، احمد بن علی (1403ق)، مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، ج8، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به حوزه علمیه قم.
- امامی، سیّد حسن (1378ش)، حقوق مدنی، ج1، چ20، تهران: اسلامیه.
-  امامی، سیّد حسن(1370ش)، حقوق مدنی، ج5، چ5، تهران: اسلامیه.
- انصاری(شیخ اعظم)، مرتضی (1415ق)، کتاب المکاسب، ج3، قم: کنگره جهانی شیخ اعظم انصاری.
- بحرانی(آل عصفور)، یوسف بن احمد (1405ق)،  الحدائق النّاضره فی احکام العتره الطاهره، ج18، تصحیح محمد تقی ایروانی، سیّد عبدالرزاق مقرم، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- بروجردی عبده، محمد (1380ش)، حقوق مدنی، تهران: مجد.
- جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدّین بن علی (1410ق)، الرّوضه البهیّه فی شرح اللّمعه الدمشقیه، ج6، قم: داوری.
- جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدّین بن علی(1413ق)، مسالک الفهام الی تنقیح شرائع الاسلام، ج3، قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1386ش)، الفارق (دائره المعارف عمومی حقوقی)، ج1، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر(1387ش)، تأثیر اراده در حقوق مدنی، چ2، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1368ش)،  حقوق خانواده، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1378ش)،  حقوق تعهدات، چ3، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1388ش)، دائره المعارف حقوق مدنی و تجارت، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر(1380ش)،  فلسفه حقوق مدنی، ج1، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1381ش)،‌ مبسوط در ترمینولوژی حقوق، ج4، چ2، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- جمعی از نویسندگان زیر نظر سیّد محمود شاهرودی (1417ق)، معجم فقه الجواهر، ج2، تصحیح محققان مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی، بیروت: مرکز الغدیر.
- حائری شاه باغ، سیّد علی (1417ق)، شرح قانون مدنی، ج1، چ2، تهران: کتابخانه گنج دانش .
- حکیم، سیّد محسن طباطبائی (1416ق)، مستمسک العروه الوثقی، ج12، قم: دار التفسیر.
- حلّی(علّامه)، حسن بن یوسف (1413ق)، قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام، ج2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- حلّی(علّامه)، حسن بن یوسف (1413ق)، تحریر الاحکام الشرعیّه علی مذهب الامامیّه، ج4، تصحیح ابراهیم بهادری، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
- حلّی(علّامه)، حسن بن یوسف(1414ق)،  تذکره الفقهاء، قم: مؤسسه آل البیت(ع).
- حلّی(محقّق)، جعفر بن حسن (1408ق)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج3، چ2، تصحیح عبدالحسین محمدعلی بقال، قم: اسماعیلیان.
- حلّی(محقّق)، جعفر بن حسن(1418ق)، المختصر النافع فی فقه الامامیّه، ج2، قم: مکتبه المصطفوی.
- حلّی(فخرالمحقّقین)، محمد بن یوسف بن حسن (1387ق)، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، ج3، تصحیح سیّد حسین موسوی کرمانی، علی پناه اشتهاردی، عبدالرحیم بروجردی، قم: اسماعیلیان.
- حلّی، یحیی بن سعید (1405ق)، الجامع للشرائع، تصحیح جمعی از محققین تحت اشراف شیخ جعفر سبحانی، قم: مؤسسه سیّد الشهداء العلمیه.
- حمیتی واقف، احمد علی (1388ش)، حقوق مدنی(3) کلیات قرارداد ها و ایقاع ها، تهران: دانش نگار.
- خمینی(امام)، سیّد روح الله (بی تا )،  تحریر الوسیله، ج2، قم: مؤسسه دار العلم.
- خمینی(امام)، سیّد روح الله (1429ق)، سرّ الصّلاه- معراج السّالکین و صلاه العارفین، چ9، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
- سبزواری، سیّد عبدالاعلی (1413ق)، مهذّب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، ج26، چ4، مؤسسه المنار.
- شریف مرتضی، علی بن حسین موسوی (1415ق)، الانتصار فی انفرادات الامامیّه، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- شعرانی، ابوالحسن (1411ق)، تبصره المتعلّمین فی أحکام الدین، تصحیح محمدهادی یوسفی غروی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی .
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1407ق)، الخلاف، ج4، تصحیح علی خراسانی، سیّد جواد شهرستانی، مهدی طه نجف، مجتبی عراقی، قم: مؤسسه الشنر الاسلامی.
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن(1387ق)، المبسوط فی فقه الامامیه، ج3، چ3، تصحیح سیّد محمدتقی کشفی، تهران: المکتبه المرتضویّه لاحیاء الآثار الجعفریه.
- صفایی، سیّد حسین (1391ش)، حقوق مدنی(اشخاص و اموال)، چ14، تهران: میزان.
- عاملی(شهید اول)، محمّد بن مکّی (1430ق)، القوائد و الفوائد، قم: مرکز العلوم و الثقافه الاسلامیه مرکز احیاء التراث الاسلامی.
- عاملی(شهید اول)، محمّد بن مکّی(1414ق)، غایه المراد فی شرح نکت الارشاد، ج3، تصحیح رضا مختاری، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
- عاملی(شهید اول)، محمّد بن مکّی(1419ق)، ذکری الشّیعه فی احکام الشّریعه، ج2، قم: مؤسسه آل البیت(ع).
- عاملی(شهید اول)، محمّد بن مکّی(1417ق)، الدّروس الشرعیّه فی فقه الامامیّه، ج3، چ2، قم، مؤسسه النشر الاسلامی.
- عاملی(شهید اول)، محمّد بن مکّی(بی تا)، القواعد و الفوائد، ج1، تصحیح سیّد عبدالهادی حکیم،  قم: مفید.
- فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (بی تا)، مفاتیح الشرائع، ج3، قم: کتابخانه آیه الله العظمی مرعشی نجفی.
- قمی، ابوالقاسم بن محمد (1413ق)، جامع الشّتات فی اجوبه السئوالات، ج3، تصحیح مرتضی رضوی،  تهران: کیهان.
- کاتوزیان، ناصر (1378ش)، اموال و مالکیّت، چ3، تهران: دادگستر.
- کاتوزیان، ناصر(1394ش)،  اعمال حقوقی (قرارداد- ایقاع)، چ13، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- کاتوزیان، ناصر(1387ش)،  نظریّه عمومی- ایقاع معیّن، چ4، تهران: میزان.
- کاتوزیان، ناصر(1377ش)،  قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، چ2، تهران: دادگستر.
- کرکی(محقّق ثانی)، علی بن حسین (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج4، چ2، قم: مؤسسه آل البیت(ع).
- کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، ج6، چ14، تصحیح علی اکبر غفاری، تهران: دار الکتب الاسلامیّه.
- مؤمن سبزواری، علی (1421ق)، جامع الخلاف و الوفاق بین الامامیّه و بین ائمه الحجاز و العراق، تصحیح حسین حسنی بیرجندی، انتشارات زمینه سازان ظهور امام عصر علیه السلام.
- محقّق داماد، سیّد مصطفی (1384ش)، حقوق خانواده (نکاح و انحلال آن)، چ11، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
- محقّق داماد، سیّد مصطفی(1387)، قواعد فقه (بخش مدنی)، چ18، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
- محقّق سبزواری، محمدباقر بن محمد (1423ق)، کفایه الاحکام، ج1، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- مراغه ای، سیّد میر عبدالفتاح (1417ق)، العناوین، ج2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- ملکی تبریزی، میرزا جواد (1420ق)، أسرار الصّلاه، چ4، ترجمه رضا رجب زاده، تهران: پیام آزادی.
- نائینی، محمدحسین (1373ق)،منیه الطالب فی حاشیه المکاسب، ج1، تهران: المکتبه المحمّدیه.
- نجفی(صاحب جواهر)، محمدحسن (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج2، چ7، تصحیح عباس قوچانی و علی آخوندی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.