قاعده إعراض و اثر آن بر زوال حقّ اختراع

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشجوی دکترای حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی شیراز

چکیده

در بیشتر نظام های حقوقی معاصر، «اعراض» به عنوان یکی از موجبات زوال حقّ مالکیّت مورد شناسایی قرارگرفته و حتّی نسبت به سایر حقوق نیز امکان پذیر می باشد. اما در فقه اسلامی و حقوق ایران، به صورت بسیار جزئی مورد اشاره قرار گرفته و هرگز تحت عنوانی مستقلّ، از آن بحث نشده است؛ لذا در این مقاله سعی برآن شده تا با توجه به اقوال و آثار فقهای متقدّم و معاصر، همچنین با توجه به عقاید حقوقدانان ایرانی، ابتدا آثار اعراض نسبت به اموال مادّی مورد بررسی قرار گرفته و سپس با توجه به این آثار، نتیجه اعراض از اموال فکری خصوصاً حقّ اختراع مطالعه گردد. در این تحقیق مشخّص شد که اعراض از حقّ اختراع، همچون اعراض از سایر حقوق مانند حقّ ارتفاق و حقّ انتفاع، امکان پذیر بوده و پس از اعراض، بر خلاف اموال مادّی، حقّ اختراع معرضٌ عنه، از جمله اموال عمومی محسوب گردیده و تملّک آن حتی توسط خود مخترع یا مالک قبلی نیز غیر ممکن خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Abandonment and the it’s Effects on the Downfall of Patent right

نویسندگان [English]

  • Mir Ghasem Jafarzadeh 1
  • Abbas Moradi 2
1 Shahid Beheshti University
2 Azad Islamic University-Shiraz
چکیده [English]

In most contemporary legal systems abandonment has been identified as one of the causes for the loss of property rights, and also in comparison with other rights are possible. But in Islamic and Iranian law, were cited as very minor and never has been discussed as independent. Therefore, in this paper we will try to respect the comments and works of early and contemporary scholars, as well as considering the opinion of Iranian lawyers, first the effects of abandonment in corporeal property was evaluated. And then according to these effects, the result of abandonment of intellectual property, especially patent right to be studied. Finally, it was determined, as well as the other right such as easement or profit right, abandon of patent is possible. And then unlike corporeal property, abandoned patents, including the appropriation of public property, and taking possession of it, would be impossible even by the inventor or previous owner.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abandonment
  • Intellectual property
  • patent right
  • Permissible
  • Public Domain
- اصلانی، حمیدرضا (1381ش)، «حقّ اختراع با لحاظ موافقتنامه جنبه های مرتبط با تجارت حقوق مالکیّت معنوی»(TRIPS)، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تربیت مدرّس.
- امامی سیّد حسن (1377ش)، حقوق مدنی، ج1، چ19، تهران: اسلامیّه.
- انصاری، مسعود، و طاهری، محمد علی (1388ش)، دانشنامه حقوق خصوصی، ج1، تهران: جنگل جاودانه.
- ایروانی، علی (1406ق)، جمان السلک فی الاعراض عن الملک، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- توکّلی کیا، امید (1393ش)، تحلیل فقهی حدیثی اعراض از حقّ مالکیّت، فقه اهل بیت، 77-88، 184-207.
- دهخدا، علی اکبر، لغتنامه دهخدا، قابل دستیابی در آدرس اینترنتی.
http://www.jasjoo.com/books/wordbook/dehkhoda/
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1386ش)، الفارق، ج1، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1376ش)، ترمینولوژی حقوق، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر(1388ش)، دائره المعارف حقوق مدنی و تجارت، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1378ش)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، ج1، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- جیلانی (میرزای قمی)، محمد بن حسن (بی تا)، جامع الشتات، ج2، تهران: شرکت رضوان.
- حاجی زاده، سارا (1394ش)، احتکار اختراع، تهران: مجد.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن (1404ق)، تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه، ج 13و18، بیروت: مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث.
- حکیمی، محمدمهدی (1393ش)، اموال عمومی و مشترکات، فرهنگ علوم انسانی اسلامی پژوهه، 1393، قابل دستیابی در آدرس؛ http://pajoohe.ir
- حلّی(فخر المحقّقین)، محمد بن حسن بن یوسف (1389ق)، إیضاح الفوائد فی شرح إشکالات القواعد ،ج4، قم: المطبعه العلمیّه.
- حلّی(علّامه)، حسن بن یوسف (1374ق)، تذکره الفقهاء، ج2، قم: مؤسسه آل البیت (ع).
- رضایی راد، عبدالحسین (1390ش)، نگاهی کارکرد گرایانه به قاعده فقهی اعراض، حقوق اسلامی، 30، 131-158.
-جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1396)، بازخوانی قاعده فقهی اعراض، پژوهش های فقهی، 2، 389-412.
- سبزواری، محمدباقر (1423ش)، کفایه الاحکام، ج1، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- سلیمان دهکردی، الهام؛ افراسیابی، علی (1394ش)، حقّ دسترسی آزاد به اطلاعات در نظام حقوقی بین المللی و ملی، مطالعات بین المللی پلیس، 21، 75-100.
- شعرانی(علّامه)، ابوالحسن (1385ش)، شرح تبصره المتعلّمین فی احکام الدّین، قم: اسلامیّه.
- شهیدی، مهدی (1377ش)، سقوط تعهدات، چ4، تهران: حقوقدان.
- صافی گلپایگانی، علی (1427ق)، ذخیره العقبی فی شرح العروه الوثقی، ج10، قم: گنج عرفان.
- صالحی ذهابی، جمال (1388ش)، حقّ اختراع، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- طباطبائی، سیّد علی (1412ق)، ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل، ج ٢، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- طباطبائی یزدی، سیّد محمدکاظم (1429ق)، حاشیه کتاب المکاسب، ج1، قم: طلیعه نور.
- عدل (منصور السلطنه)، مصطفی (1385ش)، حقوق مدنی، چ2، قزوین: طه.
- فتاحی مهدی (1394ش)، نسبت بین نظر های تفسیری شورای نگهبان و رویّه قضایی دربارۀ داوری راجع به اموال عمومی دولتی، دانش حقوق عمومی،  11، 69-88.
- فیض کاشانی، ملامحسن (1406ق)، الوافی، ج18، اصفهان: کتابخانه حضرت امیر المومنین (ع).
- کاتوزیان، ناصر (1374ش)، اموال و مالکیّت، تهران: یلدا.
- کاتوزیان، ناصر (1371ش)، حقوق مدنی(اعمال حقوقی و ایقاع)، تهران: شرکت سهامی انتشار، بهمن برنا.
- کاتوزیان، ناصر(1370ش)، حقوق مدنی اموال و مالکیّت، تهران: شرکت سهامی انتشار، بهمن برنا.
- کاتوزیان، ناصر (1382ش)، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، چ8، تهران: میزان.
- کاتوزیان، ناصر(1385ش)، مقدّمه علم حقوق، چ50، تهران: شرکت سهامی انتشار، بهمن برنا.
- مجلسی محمدتقی (1406ق)، روضه المتّقین فی شرح من لایحضره الفقیه، قم: مؤسسه کوشانپور.
- محقّق داماد، سیّد مصطفی (1380ش)، قواعد فقه (بخش مدنی)، ج2، چ4، تهران: سمت.
- محمودی، اصغر (1391ش)، رهن اموال فکری در پرتو مقررات قانون مدنی و مطالعه تطبیقی، پژوهش های حقوق تطبیقی، 1، 157-172.
- مکارم شیرازی، ناصر (1411ق)، القواعد الفقهیّه، ج2، قم: مدرسه امیر المؤمنین علی (ع).
- نراقی، محمدمهدی (1429ق)، مستند الشّعیه فی احکام الشّریعه، ج 15، بیروت: مؤسسه آل البیت(ع).
- میرحسینی، سیّد حسن (1387ش)، حقوق اختراعات، تهران: میزان.
- نجفی(صاحب جواهر)، محمدحسن (بی تا)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج36،  بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- هاشمی شاهرودی، سیّد محمود (1426ق)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع)، ج1، قم: مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی.
-  Stim, Rechard, patent copyright & trademark, Consolidated Printer INC. 9TH ed. 2007.
-  Etan S. Chatlynne, (2009), The Burden of Establishing Patent Invalidity: Maintaining a Heightened Evidentiary Standard Despite Increasing Verbal Variances, Cardozo Law Review, vo 1.3.1. Available at: <https://papers.ssrn.com/sol3/paper/>.