نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران

2 دانشیار دانشگاه اطلاعات

3 دانش آموخته دکتری دانشگاه آزاد نجف آباد

چکیده

منظور از زمان و مکان، همان مقتضیات زمان و مکان، و امور، تحولّات، اوضاع و احوالی است که در زمان و مکان قرار می ­گیرند. این معنا در روایات نیز مورد تأکید قرار گرفته است. زمان و مکان در اجرای حدود نقش تعیین کننده ­ای دارند، بنابراین در صورت تزاحم مصلحت اجرای حدّ با مصلحت مهم تر، ممکن است حدّ موقتاً تعطیل یا به کیفیّت دیگری اجرا شود.
بررسی روایات به عنوان یکی از منابع استنباط احکام در این بحث بسیار حائز اهمیت است. به عنوان مثال، می­توان به تأخیر در اجرای حدّ برای مجرم باردار یا بیمار، پناه بردن مجرم به حرم، گرم و سرد بودن هوا، مستحاضه بودن زن و عدم اجرای حدّ در مواردی از قبیل سرزمین دشمن، حدّ در مورد اهل­کتاب، اضطرار، عفو مجرمان در زمان جنگ، عفو زنان بی­شوهر، حدّ در سال قحطی و تغییر کیفیّت اجرای حدّ در فرد بیمار که مصلحت، مقتضی تعجیل حدّ بر اوست، اشاره نمود. در این نوشتار به نقش زمان و مکان و بحث مصلحت در اشخاص مجازات ­های حدّی با توجه به روایات و نظر فقها در تأخیر، توقف و تغییر کیفیّت اجرای حدّ پرداخته می­شود و در آخر این نتیجه گرفته می ­شود که لازم است مصلحت­ سنجی در مورد حدود و رعایت اقتضائات زمان، مکان و اشخاص مجازات با توجه به روایات و نظر فقها مدّنظر قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Factors Affecting Enforcement of Hodood

نویسندگان [English]

  • abedin moumeni 1
  • Seyyed Mahmoud alavi 2
  • hamed rostami najafabadi 3

1

2 Associate lecturer and university fields Minister of Intelligence

3

چکیده [English]

The time and place mean the requirements of time and place and issues, developments, circumstances, and conditions that take place in time and place. This meaning has been emphasized in hadiths as well. Time and space play a decisive role in the enforcement of hadd, so in the event of an interference of the expediency of the enforcement of hadd with a more meaningful expediency, hadd may be suspended temporarily or be enforced in a different way.
Reviewing of hadiths as one of the sources of inference of judgments is important in this discussion. For example, delaying the execution of hadd for a pregnant or sick convict, the perpetrator’s taking refuge in a holy shrine, warming and cooling of the air, woman being in menstrual period, and non-enforcement of hadd in such cases as the enemy's land, hadd in case of the people of the book, the urgency, amnesty of criminals in war times, amnesty of unmarried women, hadd in famine year, and change in the quality of execution of hadd for a diseased person, the case where it is expedient to expedite enforcement of hadd. In this paper, the role of time and place and discussion of expediency in hadd punishments is considered in terms of delaying, stopping and changing the quality of the execution according to the hadiths and opinions of the jurists, and it is concluded that it is necessary to consider in case of hadd the expedience and to observe the requirements of time, place and persons.

کلیدواژه‌ها [English]

  • time and place requirements
  • criminals
  • hodood
  • execution of had
-­ قرآن کریم
- ابن­قدامه، عبدالله بن احمد، المغنی، ج8، بیروت، دارالکتاب العربی، بی­تا.
- ابن­قیم الجوزیه، اعلام­الموقّعین، ج30، مصر، مطبعه السعاده، 1374.
- اردبیلی، مولی ­احمد(مقدّس)، مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الأذهان،، ج13، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1416ق.
- بیهقی، احمد بن حسین، السنن الکبری، ج8 و9، بیروت، دار المعرفه، بی­تا.
- تبریزی، جواد، أسس الحدود و التعزیرات، قم، مهر، 1417ق.
- جبعی­ عاملی، زین ­الدین بن علی(شهیدثانی)، الرّوضه البهیه فی شرح اللّمعه الدمشقیّه، ج2، چ2، قم، مکتب نوید اسلام، 1382.
- جبعی­ عاملی، زین ­الدین بن علی(شهیدثانی)، مسالک الأفهام الی تنقیح شرائع الاسلام، ج2، قم، انتشارات بنیاد معارف اسلامی، 1425ق.
- جمعی از نویسندگان،نامه مفید، شماره 23، دانشگاه مفید، پائیز 1379.
- حسینی ­شیرازی، سیّد­ محمد، الفقه، ج87، بیروت، دار العلوم، 1409ق.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل­الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، تهران، کتابفروشی اسلامیّه، 1403ق.
- حلّی، حسن بن یوسف بن مطهّر(علّامه)، تحریر الأحکام الشرعیّه علی مذهب الامامیّه، مشهد، مؤسسه آل­ البیت، بی­تا.
- رمضانی، احمد و دیگران، مجموعه آرای فقهی ـ قضایی، قم، مرکز تحقیقات فقهی قوه قضائیه، 1378.
- الزحیلی، وهبه، الفقه الاسلامی و أدلّته، ج6، دمشق، دار الفکر، 1405ق.
- سیّد حسینی، سیّد صادق، «ولایت فقیه و پویایی در استنباط احکام»، مجموعه آثار کنگره مبانی فقهی امام خمینی قدّس سره، ج 5، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، 1374.
- صافی­گلپایگانی، لطف ­الله، الأحکام­الشرعیه ثابته لاتتغیّر، قم، دار القرآن ­الکریم، 1412ق.
- طباطبایی، سیّد علی، ریاض المسائل فی بیان الأحکام بالدّلائل، ج13، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1422ق.
- طوسی، محمد بن حسن(شیخ الطائفه)، الخلاف، ج3، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1416ق.
 - طوسی، محمد بن حسن(شیخ الطائفه)، تهذیب الاحکام، ج10، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1365.
-  کریمی جهرمی، علی، الدرّ المنضود فی احکام الحدود، تقریرات درس آیه الله العظمی گلپایگانی، ج1، قم، دار القرآن کریم، 1412ق.
- معرفت، محمد­هادی، ولایت فقیه، قم، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید، 1377.
- مکارم­شیرازی، ناصر، أنوار الفقاهه، کتاب الحدود و التعزیرات، ج1، قم، مدرسه امام علی بن ابی­طالب، 1418ق.
- مکی عاملی، محمد بن جمال­ الدین(شهید اوّل)، القواعد و الفوائد، تحقیق سیّد عبدالهادی حکیم، ج 1، قم، مکتبه المفید، بی­تا.
- مکی عاملی، محمد بن جمال­ الدین(شهید اوّل)، اللّمعه الدّمشقیه، بیروت، دار العالم الاسلامی، بی­تا.
- منتظری، حسینعلی، مجازات ­های اسلامی و حقوق بشر، قم، ارغوان دانش، 1387.
- موسوی ­خمینی، سیّد­روح ­الله(امام)، صحیفه نور، ج21، تهران، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، 1369.
- نجفی، محمدحسن(صاحب جواهر)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج41، تهران، دار الکتب الإسلامیّه، 1368.
- نوری، میرزا حسین، مستدرک­ الوسائل و مستنبط المسائل، ج18، قم، مؤسسه آل ­البیت لاحیاء التراث، 1408ق.