نقد و بررسی رای شماره 708 دیوان عالی کشور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

ابهام مقررات حقوقی، تفسیر را ناگزیر می سازد لیکن ضرورت تفسیر به این معنا نیست که مفسّر بدون توجه به ماهیّت روابط حقوقی تفسیری صوری از مقررات ارائه کند به نحوی که اجرای رأی برآمده از تفسیر را دشوار سازد. رأی شماره 708 دیوان عالی  کشور نمونه ای از این نوع رویکرد است که در آن توجهی به ماهیّت مهریه و حقّ حبس موضوع ماده 1085 قانون مدنی نشده است؛ از اینرو چنان تفسیری ارائه شده است که هر شخص بی طرفی را خصوصاً در اقساط طولانی مدت به تعجّب وا می دارد. این تحقیق در نظر دارد با تکیه بر نقش مهریه و حقّ حبس زوجه در نکاح، رأی مذکور را به محک نقد و بررسی قرار دهد و به اجمال می توان گفت رأی صادره بدون توجه به ماهیّت غیر معاوضی نکاح صادر شده و تغییر آن با لحاظ آثار منفی ناشی از اجرای آن ضروری است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critical Review of Judgment No.708 of the Supreme Court

نویسنده [English]

  • Mortaza Hajipour
چکیده [English]

Ambiguous of legal provisions need to be interpreted by the courts and legal institutions, including the Supreme Court. But this kind of interpretations should not be limited to formal interpretation without any regard to nature of legal relations. Because of the fact that it makes some problems in implementation of judgment in practice.  Supreme Court precedent No. 708 is an example of this type of approach where the nature of dowry and right of lien under Article 1085 of the Civil Code have not been Considered. The presented interpretation of the Article 1085 in practice surprised each neutral person in the case of long-term installments. This study presents a critical analysis of supreme court verdict with resort to the role of dowry in the marriage and wife right of lien. In conclusion, it can be said that verdict has issued regardless of the non-commutative  nature of marriage, hence it is necessarily needs to be changed because of the negative impacts it makes in practice.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dowry
  • Right of Lien
  • Insolvency
  • Installment and Supreme Court
-­ ایرانی ارباطی، بابک، مجموعه نظریه های مشورتی حقوقی، ج1، چ4، تهران، انتشارات مجد، 1390.
- امامی، سیّد حسن، حقوق مدنی، ج4، انتشارات اسلامیّه، تهران، بی تا.
- انصاری دزفولی، مرتضی بن محمد امین، المکاسب(المحشّی)، چ3، قم، مؤسسه مطبوعاتی دار الکتاب، 1410ق.
- بحرانی، یوسف بن احمد(آل عصفور)، الحدائق النّاضره فی أحکام العتره الطّاهره، ج24،  قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1405ق.
- بهرامی احمدی، حمید، سوء استفاده از حق (مطالعه تطبیقی در حقوق اسلام و دیگر نظام های حقوقی)، چ3، تهران، انتشارات اطلاعات، 1377.
- تجلیل تبریزی، ابو طالب، التعلیقه الإستدلالیّه علی تحریر الوسیله، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی قدّس سره، 1412ق.
-­ الجزیری، عبدالرّحمن، الفقه علی المذاهب الأربعه، ج2، بیروت، دار الثّقلین، 1419ق.
- حاجی پور، مرتضی، نقش حسن نیّت در قرارداد، فصلنامه حقوق مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره چهارم، 1390.
-­ حاجی پور، مرتضی، بررسی تطبیقی اصل حسن نیت در حقوق قرارداد (رساله دکتری)،دانشگاه تهران، خرداد 1388.
- حائری شاه باغ، سیّد علی، شرح قانون مدنی، ج2، چ3، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1387.
-­ حسینی روحانی قمی، سیّد صادق، منهاج الصّالحین، بی جا، بی نا.
- حسینی شیرازی، سیّد صادق، التعلیقات علی شرائع الاسلام، ج1، چ6، قم، انتشارات استقلال، 1425ق.
- حسینی، سیّد محمدرضا، قانون مدنی در رویه قضایی، چ3، تهران، انتشارات مجد، 1383.
- حلّی، حسن بن یوسف(علامه)، تحریر الأحکام الشرعیّه علی مذهب الإمامیّه، ج3، مشهد، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، بی تا.
- حلّی، محمد بن منصور(ابن ادریس)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج2، چ2، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1410ق.
- حیاتی، علی عباس، آئین دادرسی مدنی در نظم حقوقی کنونی، چ4، تهران، نشر میزان، 1392.
- خوانساری، سیّد احمد، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، ج4، چ2، قم،  مؤسسه اسماعیلیان، 1405ق.
- رحیمی اصفهانی، عباسعلی، مجموعه قانون مدنی، تهران، معاونت پژوهش تدوین و تنقیح قوانین و مقررات، 1384.
- سبزواری، سیّد عبد الأعلی، مهذّب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام، ج25، چ4، قم، مؤسسه المنار، 1413ق.
- شمس، عبدالله، آئین دادرسی مدنی (دوره پیشرفته)، ج3، چ36، تهران، انتشارات دراک، 1394.
- شهیدی، مهدی، حقوق مدنی(آثار قرارداد ها و تعهّدات)، ج3، تهران، انتشارات مجد، 1382.
- صفایی، سیّد حسین، دوره مقدماتی حقوق مدنی (قواعد عمومی قرارداد ها)، ج2، تهران، نشر میزان، 1382.
- طباطبایی حائری، سیّد علی، ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل، ج11، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، 1418ق.
- طباطبایی قمی، سیّد تقی، مبانی منهاج الصّالحین، ج10، قم، منشورات قلم الشرق، 1426ق.
- عاملی کرکی، علی بن حسین(محقّق ثانی)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج1، بیروت، مؤسسه آل بیت، 1411ق.
- عمید زنجانی، عباسعلی، قواعد فقه(بخش حقوق خصوصی)، ج1، تهران، انتشارات سمت، 1386.
- فیض کاشانی، محمدمحسن، مفاتیح الشرائع، ج2، قم، انتشارات کتابخانه آیه الله العظمی مرعشی نجفی، بی تا.
- قاسم زاده، مرتضی؛ ره پیک، حسن و کیایی، عبدالله، تفسیر قانون مدنی (اسناد، آراء و اندیشه های حقوقی)، چ6، تهران، انتشاراتسمت، 1393.
- قیوم زاده، محمود، بررسی ماهیّت حق حبس در نکاح و چگونگی استیفای آن، فقه و مبانی حقوق اسلامی، شماره 1، بهار و تابستان 1389.
- کاتوزیان، ناصر، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، چ46، تهران، نشر میزان، 1394.
- کاتوزیان، ناصر، دوره مقدماتی حقوق مدنی (خانواده)، تهران، نشر یلدا، 1375.
- کیدری، قطب الدین محمد بن حسین، إصباح الشیعه بمصباح الشریعه، قم، مؤسسه امام صادق علیه السلام، 1416ق.
- مجموعه نشست های قضایی (مسائل قانون مدنی)، چ2، تهران، معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضائیه، انتشارات جاودانه، 1392.
- محقق داماد، سیّد مصطفی و همکاران، حقوق قرارداد ها در فقه امامیّه، ج1، تهران، انتشارات سمت، تهران، 1379.
- مجموعه قوانین و مقررات خانواده، تهران، معاونت پژوهش، تدوین و تنقیح قوانین و مقررات، 1384.
- مغنیه، محمدجواد، الفقه علی المذاهب الخمسه، ج2، چ10، بیروت، دار التیار الجدید – دار الجواد، 1421ق.
- مؤمن قمی سبزواری، علی، جامع الخلاف و الوفاق، قم، انتشارات زمینه سازان ظهور امام عصر علیه السلام، 1421ق.
- موسوی خمینی، سیّد روح الله، تحریر الوسیله، ج2، چ21، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1425ق.
- موسوی خوئی، سیّد ابوالقاسم، موسوعه الامام الخوئی، ج33، قم، مؤسسه احیاء آثار الإمام الخوئی، 1418ق.
- موسوی گلپایگانی، سیّد محمدرضا، بلغه الطّالب فی التعلیق علی بیع المکاسب، ج2، قم، چاپخانه خیام، 1399ق.
- نجفی، حسن بن جعفر(کاشف الغطاء)، أنوار الفقاهه، نجف، مؤسسه کاشف الغطاء، 1422ق.
- نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج15، بیروت، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، 1408ق.
- وجدانی فخر، قدرت الله، الجواهر الفخریّه فی شرح الرّوضه البهیه، ج12، چ2، قم، انتشارات سماء قلم، 1426ق.
- معاونت حقوقی و امور مجلس                 http://Mensright.ir. Last Visit: 1395/ 1/ 15                                         http://makarem.ir/main.aspx?typeinfo=21&lid=0&mid=112964&CatI