حجیّت خبر واحد در امور مهمّه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه فردوسی

2 دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

خبر واحد به عنوان یکی از منابع و مستندات استنباط احکام شرعی مورد توجه و همواره میان فقیهان، در حجیّت و عدم حجیّت آن اختلاف نظر بوده است، در دوره‌ای نظر مشهور، عدم حجیّت خبر واحد و در دوره­ دیگر، حجیّت خبر واحد بوده است و تاکنون نظر مشهور، حجیّت خبر واحد است، اما در این منابع از جهت شمول حجیّت خبر واحد نسبت به امور مهمّه، تفکیکی صورت نگرفته است. این نوشتار بر آن است که با توجه به وجود وسائط زیاد در نقل خبر، که به نوبه‌ خود موجب أفت واقع نمایی خبر می‌شود و از سوی دیگر، با توجه به‌ ابتنای مذاق شارع و سیره‌ عقلا در امور مهمّه (جان، آبرو و فروج)، بر لزوم رعایت احتیاط، اکتفا به خبر واحد برای وضع قوانین (همچون رجم زانی و اعدام مرتدّ) در حوزه‌ امور مهمّه، مخالف مذاق شارع و سیره‌ عقلا بوده، و در نتیجه، فاقد پشتوانه‌ عقلی و شرعی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

validity of khabar wahid in main affairs (umur muhimmah)

نویسندگان [English]

  • hasan hoseiniyar 1
  • Abasali Soltani 2
  • Mohammadreza Elmi Sola 2
1 Ferdowsi University
2 Ferdowsi University-Mashhad
چکیده [English]

Khabar wahid as one of the sources and proof of inference of rules of sharia has been subject of attention and faqihs have always been divided on whether or not it is valid proof as it was considered as valid proof by majority of faqihs in some period while it wasn’t in another. Today, the majority opinion is that khabar wahid is valid proof but no clarification has been made about applicability of khabar wahid as regards main affairs  (umur muhimmah). Given the fact that there are many transmitters in transmission of khabar, which weakens the possibility of truth of khabar and considering rule spirit  of sharia and common sense that caution must be when dealing with main affairs  (umur muhimmah), this paper aimed to show that use of khabar wahid as the mere basis of making laws (such as stoning of adulterer and execution of apostates) in main affairs is contrary to spirit of sharia and common sense and therefore lacks support of reason and sharia. 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • validity of khabar wahid
  • main affairs (umur muhimmah)
  • spirit of sharia
  • common
قرآن کریم (ترجمه‌ آیه الله مکارم شیرازی).
- آبى، حسن بن ابى طالب، کشف الرّموز فی شرح المختصر النافع، ج2، چ3، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1417 ق.
- آخوند خراسانى، محمد کاظم بن حسین(صاحب کفایه)، کفایه الأصول، قم، بی ‌نا، 1409 ق.
- ابن بابویه، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، ترجمه علی اکبر غفارى و محمد بلاغی، ج6، قم، نشر صدوق، 1409 ق.
- ابن بابویه، محمد بن علی، خصال، چ4، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1414 ق.
- ابن سیده، على بن اسماعیل، المحکم و المحیط الأعظم، بیروت، بی‌ نا، بی‌ تا.
- ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج2، چ3، بیروت، بی‌ نا، بی‌ تا.
- اشکنانى، محمد حسین، دروس فی علم الأصول(خلاصه الحلقه الاولى)، قم، بی ‌نا، 1418 ق.
- اشکنانى، محمد حسین ، دروس فی اصول الفقه(توضیح الحلقه الثانیه)، قم، بی‌ نا، 1430 ق.
- ازهرى، محمد بن احمد، تهذیب اللّغه، ج7، بیروت، بی‌ نا، بی‌ تا.
- انصارى، مرتضى بن محمدامین(شیخ انصاری)، فرائد الأصول، چ5، قم، بی‌ نا، 1416 ق.
- جوهرى، اسماعیل بن حماد، الصّحاح، ج1، بیروت، بی ‌نا، بی ‌تا.
- حلّى، حسن بن یوسف بن  مطهّر اسدی(علامه)، مبادی الوصول إلى علم الأصول، قم، بی ‌نا، 1404 ق.
- حلّى، نجم الدین جعفر بن حسن(محقق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج4، چ2، قم، مؤسسه اسماعیلیان، 1408 ق.
- خ‍م‍ی‍ن‍ی، سید روح ‌ال‍ل‍ّه(امام)‌، تهذیب الأصول‏، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، بی‌تا.
- خوانسارى، سید احمد، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، ج7، چ2، قم، مؤسسه اسماعیلیان، 1405 ق.
- س‍ب‍ح‍ان‍ی‌ ت‍ب‍ری‍زی‌، ج‍ع‍ف‍ر، أصول الفقه المقارن فیما لا نصّ فیه، قم، م‍ؤس‍سه ‌الام‍ام ‌ال‍ص‍ادق‌(ع‌)‏‫‏‏، 1425 ق.
- سبزوارى، عبدالاعلى، مهذّب الأحکام، ج28، چ4، قم، مؤسسه المنار، 1413 ق.
- شفتى، سید محمدباقر، تحفه الأبرار الملتقط من آثار الأئمه الأطهار، ج‌1، اصفهان، انتشارات کتابخانه مسجد سیّد، 1409 ق.
- عراقى، ضیاء الدین، الاجتهاد و التقلید، قم، بی ‌نا، 1388.
- عراقى، ضیاء الدین ، کتاب القضاء، بی‌ جا، بی‌ نا، بی تا.
- عراقى، ضیاء الدین ، منتهى المطلب فی تحقیق المذهب، ج9، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیه، 1412 ق.
- عسکرى، حسن بن عبدالله، الفروق فی اللّغه، بیروت، بی‌ نا، بی‌ تا.
- علیشاهی، ابوالفضل، مفهوم و حجیّت مذاق شریعت در فرآیند استنباط احکام فقهی، قم، مؤسسه بوستان کتاب، 1390.
- ف‍ی‍وم‍ی‌، اح‍م‍د ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د، المصباح المنیر فى غریب الشرح الکبیر للرّافعى، ج2، چ2، قم، مؤسسه دار الهجره، بی ­تا.
- لارى شیرازى، عبد الحسین، التعلیقه على فرائد الأصول، ج1، قم، بی ‌نا، 1418 ق.
- مازندرانى، محمد صالح بن احمد بن شمس سروى، شرح الکافی، ج8، تهران، المکتبه الإسلامیه، 1382 ق.
- مدنى، على خان بن احمد، الطراز الأول، ج7، مشهد، بی‌ نا، 1384.
- م‍ص‍طف‍وی‌، سید م‍ح‍م‍دکاظم، مائه قاعده فقهیّه، چ4، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1421 ق.
- مظفّر، محمدرضا، أصول الفقه، ج2، چ7‌، قم، مؤسسه‌ اسماعیلیان‏، ۱۳۷۴.
- مغنیه، محمد جواد، علم أصول الفقه فی ثوبه الجدید، بیروت، بی ‌نا، 1975 م.
- م‍ک‍ارم‌ ش‍ی‍رازی‌، ن‍اص‍ر، أنوار الفقاهه، قم، انتشارات مدرسه الامام علی‌ بن ابی‌طالب، 1426 ق.
- م‍ن‍ت‍ظری‌، ح‍س‍ی‍ن‍ع‍ل‍ی‌، دراسات فی المکاسب المحرّمه، ج1، قم، نشر تفکر، 1415 ق.
- م‍ن‍ت‍ظری‌، ح‍س‍ی‍ن‍ع‍ل‍ی‌ ،  نظام الحکم فی الإسلام، چ2، قم، بی نا، 1417 ق.
- نائینى، محمد حسین، أجود التقریرات، قم، بی‌ نا، 1352.