نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه یزد

2 دانشگاه مفید قم

چکیده

یکی از مسائلی که امروزه در حوزه‌ بانک‌ها مطرح گردیده است، ایجاد حساب‌ های قرض الحسنه توسط اشخاص با هدف کمک به نیازمندان واقعی و بدون تعلق گرفتن سودی به آنها است؛ اما بانک‌ ها برای جذب افراد بیشتر، جوایزی را درنظر گرفته ‌اند که به قید قرعه به افرادی که به افتتاح این حساب ‌ها اقدام می‌کنند، تعلّق می‌گیرد. این عامل، سبب گردیده تا برخی با هدف شرکت در قرعه کشی و به دست آوردن جایزه، اقدام به افتتاح حساب کنند که موجب دور شدن آنها از عمل پسندیده قرض الحسنه می‌گردد و به نوعی، تداعی‌کننده‌ یکی از انواع بخت آزمایی سابق است که در آن قصد افراد از خرید بلیط‌ های بخت‌آزمایی صرفاً برنده شدن در قرعه کشی بوده است نه کمک و اعانه‌ به نیازمندان. همین امر، سبب گردیده تا برخی افراد، بانک‌ها را یکی از مؤسسات بخت آزمایی و جوایز قرض الحسنه را بخت آزمایی و لاتاری بزرگ بشمار آورند. نگارندگان در این مقاله، درصدد بیان این امر می باشند که با وجود ماهیت مشابه این جوایز با بخت آزمایی سابق، نمی‌توان حکم به حرمت داد و در نتیجه، حکم تمامی آن چه که امروزه در آن شبهه‌ بخت آزمایی مطرح می‌گردد، از جمله جوایز قرض الحسنه بانک‌ ها را مشخص می‌کند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Juristic basis awards loan banks

نویسندگان [English]

  • Mahmoud Haeri 1
  • Sajedeh Eslami 2

1 Yazd University

2 Mofid University- Qum

چکیده [English]

One of the issues raised in banks loan account which aims to help the needy and  the benefit does not apply to these accounts, but banks are the lucky draw prize to people who are opening this account.This has caused some people attempted to open an account to get the prize and represents one of the former lottery that people bought raffle tickets to win rather than help the needy. This has caused some bring banks an institution's raffle. The auther seeks to express the fact that despite the similarity of the prize to former raffle, it is permissible.                
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Lattery
  • Awards bank
  • Gamble
  • Gharar
  • Azlam
  • Sfhy deal
  • AKEL void
-­ قرآن کریم.
- ابن اثیر، مبارک بن محمد، النهایه فی غریب الحدیث و الأثر، ج4، قم، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، بی تا.
- ابن جزی، ابوالقاسم محمد بن احمد، القوانین الفقهیّه، بیروت، دار الکتب العلمیّه، بی تا.
- ابن رشد، محمد بن احمد، المقدّمات الممهّدات، ج2، بیروت، دار العرب الاسلامی، 1408‌ ق.
- ابن قدامه، موفق الدین عبدالله بن احمد بن قدامه، المغنی، ج6، قاهره، انتشارات هجر، 1408 ق.
- ابن مرتضی، احمد بن یحیی، البحر الزخار الجامع لمذاهب الاعصار، ج3، قاهره، دار الکتب الاسلامیه، بی ‌تا.
- ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج11، چ3، تحقیق احمد فارس، بیروت، دار الفکر، بی ‌تا.
- ابن نجیم مصری، زین الدین بن ابراهیم، البحرالرائق شرح کنز الدقائق، ج18، برگرفته از لوح فشرده المکتبه الشامله.
- ابواسحاق شیرازی، ابراهیم بن علی بن یوسف، المهذّب فی فقه الامام الشافعی، ج1، چ2، بیروت، دار ‌المعرفه، 1379 ق.
- ابوحبیب، سعدی، القاموس الفقهی، قاهره، انتشارات دار الفکر، بی تا.
-آخوند خراسانی، محمدکاظم، کفایه الاصول، ، قم، مؤسسه النشر الاسلامی،1412 ق.
- اراکی، محمد علی، کتاب البیع، ج2، قم، مؤسسه در راه حق، 1415 ق.
- اردبیلی، احمد بن محمد(مقدس اردبیلی)، مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الأذهان، ج18، تحقیق آقا مجتبی عراقی، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1403 ق.
- اسماعیلی، اسماعیل، «أکل مال به باطل در بینش فقهی شیخ انصاری»، فقه و اصول، شماره یک، پائیز 1373.
- انصاری، مرتضی بن محمدامین(شیخ انصاری)، المکاسب، ج1،4،11، قم، کنگره بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، 1415 ق.
- انصاری، مرتضی بن محمدامین(شیخ انصاری) ، المکاسب، ج 2، تحقیق محمد جواد رحمتی، قم، منشورات دار الذخائر، 1411 ق.
- انصاری، مرتضی بن محمدامین(شیخ انصاری) ، المکاسب(محشّی)، ج4، چ3، شرح سید محمد کلانتر، قم، مؤسسه مطبوعاتی دار الکتاب، 1410 ق.
- ایروانی، باقر، دروس تمهیدیّه فی الفقه الاستدلالی علی المذهب الجعفری، ج1،2، چ2، قم، 1427 ق.
- باجی، سلیمان بن خلف، المنتقی شرح موطأ امام مالک، ج5، بیروت، دار الکتب العربی، بی تا.
- تبریزی، جواد، ارشاد الطالب الی التعلیق علی المکاسب،ج1، چ3، قم، مؤسسه اسماعیلیان، 1416 ق.
- جبعی عاملی، زین الدین بن علی(شهید ثانی)، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، ج3، قم، مؤسسه المعارف الاسلامیه، 1413 ق.
- جبعی عاملی، زین الدین بن علی(شهید ثانی) ، الروضه البهیّه فی شرح اللّمعه الدمشقیّه، ج3، تحقیق سید محمد کلانتر، قم، کتابفروشی داوری، 1410 ق.
- جوهری، اسماعیل بن حماد، الصّحاح تاج الّلغه و صحاح العربیه،ج 4، احمد عبد الغفور عطار، بیروت، دار العلم للملائین، 1410 ق.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسایل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج17 و 21، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، 1409 ق.
- حسینی عاملی، سید جواد، مفتاح الکرامه قی شرح قواعد العلامه، ج12، تحقیق محمدباقر خالصی، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1419 ق.
- حسینی عاملی، سید جواد ، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، ج4، تحقیق محمدباقر حسینی شهیدی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، بی تا.
- حلی، حسین، بحوث فقهیّه، تقریر سید علی بحر العلوم، چ4، قم، مؤسسه المنار، 1415 ق.
- حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی(علامه)، تذکره الفقهاء، ج10، نجف، 1374 ق.
-حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی(علامه)، نهایه الأحکام، ج2، بیروت، بی تا.
- خمینی، سید روح الله(امام)، المکاسب المحرّمه، ج2، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، 1415 ق.
- خوانساری، سید احمد، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، ج3، چ2، تحقیق علی اکبر غفاری، قم، مؤسسه اسماعیلیان، 1405 ق.
- خوری شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج2، مؤسسه النصر، بی جا، بی تا.
- خوئی، سید ابو القاسم، مصباح الفقاهه (المکاسب)، ج1 و 2، تقریر محمد علی توحیدی، بی جا، بی تا.
-خوئی، سید ابو القاسم، مبانی العروه الوثقی، ج2، تحقیق سید محمدتقی موسوی خویی، قم، منشورات مدرسه دار العلم، 1409 ق.
- دسوقی، محمد بن عرفه، حاشیه الدسوقی علی الشرح الکبیر،ج7، برگرفته از لوح فشرده المکتبه الشامله.
- روحانی، سید محمدصادق، منهاج الفقاهه، ج1، چ5، قم، انوار الهدی، 1429 ق.
- روحانی، سید محمدصادق ، المسائل المستحدثه، بی جا، بی تا.
- روحانی، سید محمدصادق ، فقه الصادق، ج14، بی جا، بی تا.
- سبحانی، جعفر، المواهب فی تحریر احکام المکاسب، تقریر سیف الله یعقوبی، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، 1424 ق.
- سمرقندی، نصر بن محمد، بحرالعلوم، ج1، برگرفته از لوح فشرده المکتبه الشامله.
- سنهوری، عبد الرزاق احمد، الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید، ج1، چ2، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1973 م.
- شهید اول، محمد بن مکّی، القواعد و الفوائد، ج2، تحقیق سید عبدالهادی حکیم، قم، کتابفروشی مفید، بی تا.
- شهیدی، میرزا فتاح، هدایه الطالب الی أسرار المکاسب، ج1، تبریز، چاپخانه اطلاعات، 1375 ق.
- صیمری، مفلح بن حسن، غایه المرام فی شرح شرائع الاسلام،ج2، چ2، جعفر کوثرانی عاملی، بیروت، دار الهادی، 1420 ق.
- طباطبایی قمی، سید تقی، الدلائل فی شرح منتخب المسائل، ج4، قم، کتابفروشی محلّاتی، 1423 ق.
-طباطبایی قمی، سید تقی ، مبانی منهاج الصالحین، ج7، تحقیق عباس حاجیانی، قم، منشورات قلم الشرق، 1426 ق.
- طباطبایی قمی، سید تقی، دراستنا فی الفقه الجعفری، ج3، تحقیق علی مروجی، قم، مطبعه الخیام، 1400 ق.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج5، چ5، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1374.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج30، برگرفته از لوح فشرده المکتبه الشامله.
- عاملی، سید محمدحسین، الزّبده الفقهیّه فی شرح الرّوضه البهیّه، ج4، چ4، قم، دار الفقه للطباعه و النشر، 1427 ق.
- فاضل مقداد، جمال الدین مقداد بن عبدالله سیوری،کنز العرفان فی فقه القرآن، ج2، قم بی تا.
- فتاوی اسلامیّه، جمع و ترتیب محمد بن عبد العزیز المسند، برگرفته از لوح فشرده المکتبه الشامله.
- فیاض، محمد اسحاق، منهاج الصالحین، ج2، بی جا، بی تا.
- فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، ج2، قم، منشورات دار الرضی، بی تا.
- قرافی، بدر الدین، الفروق و التهذیب الفروق، ج3، بیروت، عالم الکتب، بی تا.
- قرطبی، محمد بن احمد انصاری،تفسیر قرطبی، ج6، برگرفته از لوح فشرده المکتبه الشامله.
- قزوینی، سید علی، ینابیع الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام، ج 5، تحقیق سید علی علوی قزوینی، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1424 ق.
- کاسانی، ابوبکر بن مسعود بن احمد، بدائع الصنایع فی ترتیب الشرایع، ج11و14، برگرفته از لوح فشرده المکتبه الشامله.
- کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج4، چ2، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، 1414 ق.
- کرمی، محمد، «جوایز بانکی یا لاتاری بخت آزمایی در یک قمار بزرگ»، فردوسی، شماره 27و26.
- مراغی، میر عبدالفتاح، العناوین الفقهیّه، ج2، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1417 ق.
- المرتضی الزبیدی، محمد بن محمد، تاج العروس من جواهر القاموس، ج17 و 20، تحقیق علی شیری، بیروت، دار الفکر، 1414 ق.
- مظفّر، محمدرضا، أصول الفقه، ج1 و 2، برگرفته از لوح فشرده المکتبه الشامله.
- مکارم شیرازی، ناصر، أنوار الأصول، تقریر احمد قدسی، برگرفته از لوح فشرده المکتبه الشامله.
- موسویان، سید عباس، «نقد و بررسی قانون بانکداری بدون ربا»، اندیشه، شماره سوم، سال یازدهم، مرداد و شهریور 1384.
- دایره المعارف فقه اسلامی، جمعی از مؤلفان، مجله فقه اهل بیت، ج 8، قم، مؤسسه دایره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع)، بی تا.
- نجفی خوانساری، موسی، منیه الطالب فی شرح المکاسب، ج1 و 2، تقریر درس محمدحسین نائینی، قم، انتشارات مکتبه محمدیّه، بی تا.
- نجفی، محمدحسن(صاحب جواهر)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج22 و40، چ7، تحقیق عباس قوچانی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی تا.
- نراقی، مولی احمد، عوائد الایام فی بیان قواعد الاحکام، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1417 ق.