فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

سیاست دسترسی آزاد و حق چاپ

اصول اخلاقی انتشار مقاله

خط مشی سرقت ادبی

خط مشی بایگانی

بانک ها و نمایه نامه ها

فرایند پذیرش مقالات

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

اخبار و اعلانات

اطلاعات آماری نشریه

قلمرو قاعده‌ «قبح عقاب بلابیان» در شبهات موضوعیّه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه مازندران

چکیده

 در باب اجرا یا عدم اجرای قاعده «قبح عقاب بلابیان» (برائت عقلی) در اطراف شبهات موضوعیّه، دو دیدگاه از سوی دانشمندان اصول فقه قابل باز شناسی است. یک دیدگاه قائل است که این قاعده در شبهات موضوعیّه و البته حکمیّه جاری است و در مقابل، دیدگاه دیگر منکر اجرای قاعده در شبهات موضوعیّه شده است. هر کدام از دیدگاه های مذکور به ادلّه ای استناد جسته اند که  نقد و بررسی آن دیدگاه ها و ادلّه آنها ما را به قول سوّمی رهنمود می سازد. مطابق نظریه مختار، از آنجا که شبهات موضوعیّه مستنبط شرعی مانند شبهات حکمیّه اند جریان قاعده، بلا اشکال می باشد البته در همین خصوص، جایی که مورد شبهه، اموال، دماء، فروج و أعراض باشد به دلیل حکومت و بنای عقلا از دایره شمول قاعده خارج می باشند و نیز در موضوعات غیر مستنبط شرعی، برائت عقلی مجرایی نخواهد داشت.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Studying the Scope of Rule “obscenity for unstated punishment” in doubt of matter

نویسندگان [English]

  • A. Izadifard
  • Mohammad Mohsaeni Dehkalani
  • Esmaeil Ghandvar

mazandaran university

چکیده [English]

Concerning either enforcement or non-enforcement of the rule “obscenity for unstated punishment” (rational acquittance) around the "doubt of matter", two views can be recognized by learned men of Usul . One of them is that the rule is applicable to the ''doubt of  matter'' and also to the ''doubt of law''; but, the other view denied the enforcement of rule to "doubt of matter". The partials of two above-mentioned views have relied on some proofs ,as, studying of their proofs and criticize for their views has guided us towards the third view.  According to the theory accepted by us, since ''doubt of matter deducted from sharia (Islamic law)" are like the ones deducted from the law, then, enforcement of the rule is of no problem. Of course in this case, where, the instances of dubiety consist of properties, life, chastity and credit, so, because of ''sovereignty rule'' and of ''wise men approach'', these will be out of the scope of inclusion rule. Furthermore ''rational acquittance'' will not be applicable in non-deduced canonical issues.
   

کلیدواژه‌ها [English]

  • rule
  • obscenity for unstated punishment
  • scope of the rule
  • rational acquittence
  • doubt of matter
مراجع
-­ قرآن کریم.
- آخوند خراسانی، محمدکاظم، کفایه الأصول، تعلیقه زارعی سبزواری، ج3، چ6، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1430 ق.
- آشتیانی، محمدحسن، بحر الفوائد فى شرح الفرائد، ج4، بیروت، مؤسسه تاریخ العربی، 1429 ق.
- اردبیلی، احمد بن محمّد (مقدّس اردبیلی)، مجمع الفائده و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج13،قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1403 ق.
- استرآبادی، محمّدامین؛ موسوی عاملى، سیّد نورالدین، الفوائد المدنیّه و الشّواهد المکیّه، چ2، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1426 ق.
- امامی خوانساری، محمّد، تسدید القواعد فی حاشیه الفرائد، تهران، انتشارات شیخ محمّد قوانینی، 1352.
- انصاری، مرتضی بن محمّدامین(شیخ انصاری)، فرائد الأصول، ج1، چ5، قم، انتشارات اسلامی، 1416 ق.
- ایروانی، علی، الأصول فی علم الأصول، ج2، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1422 ق.
- بروجردی، حسین، نهایه الأصول، تقریرات حسینعلی منتظری، تهران، نشر تفکّر، 1415 ق.
- بهبهانی، وحید، الفوائد الحائریّه، قم، مجمع الفکر الاسلامی، 1415 ق.
- حائری، سیّد علی اکبر، بررسی نظریّه حقّ الطّاعه، جمعی از مؤلفان، مجله فقه اهل بیت علیهم السلام،  قم، مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهم السلام، بی تا.
- حسینی یزدی فیروزآبادی، سیّد مرتضی، عنایه الأصول فی شرح کفایه الأصول، ج4، چ4، قم، کتابفروشی فیروز آبادی، 1400 ق.
- حسینیان، سعیده، کارکردهای عقل در دین پژوهی، مجله قبسات، سال نهم، زمستان 1383.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج12و29، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، 1409 ق.
- حکیم، سیّد عبدالصاحب، منتقی الأصول، تقریرات سیّد محمد حسینی روحانی، ج4، قم، دفتر آیت الله سیّد محمد حسینی روحانی، قم، 1413 ق.
- حکیم، سیّد محسن طباطبائی، مستمسک العروه الوثقی، ج10، قم، مؤسسه دار التفسیر،1390 ق.
- حلّی، حسن بن یوسف بن مطهّر اسدی(علامه)، مبادی الوصول إلی علم الأصول، قم، المطبعه العلمیّه، 1404 ق.
- حلّی، فخرالمحقّقین محمد بن حسن بن یوسف، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، ج4، قم، مؤسسه اسماعیلیان، 1387.
- حکیم، محمّدتقی، الأصول العامّه فی الفقه المقارن، چ2،قم، مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام، 1418 ق.
- حیدری، علی نقی، أصول الاستنباط، قم، لجنه اداره الحوزه العلمیه، 1412 ق.
- خمینی، سیّد روح الله(امام)، تهذیب الأصول، ج3، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، 1423 ق.
- خمینی، سیّد مصطفی، تحریرات فی الأصول، ج7، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)،  1418 ق.
- خوئی، سیّد ابوالقاسم، أجود التقریرات، تقریرات محمّدحسین نائینی، ج2، قم، مطبعه العرفان، 1352.
- سبحانی تبریزی، جعفر، درس خارج، مورخ20/3/1393، سایت مدرسه فقاهت. eshia.ir/Feqh
-شبیری زنجانی، سیّد موسی، کتاب نکاح، ج2، قم، مؤسسه پژوهشی رأی‌پرداز، 1419 ق.
- صدر، سیّد محمدباقر، دروس فی علم الأصول، ج1، چ5، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1418 ق.
- طباطبائی قمی، تقی، آراؤنا فی أصول الفقه، ج2، قم، ناشر محلّاتی، 1371.
- طوسی، محمد بن حسن (شیخ الطائفه)، التّبیان فی تفسیر القرآن، ج6، بیروت، دار احیاء التراث العربی،  بی تا.
- علم الهدی سیّد مرتضی، علی بن حسین، الذّریعه الی أصول الشریعه، تصحیح ابوالقاسم گرجی، ج2، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1348.
- فیض، علیرضا، مبادی فقه و اصول، چ14، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1382.
- کاظمی خراسانی، محمدعلی، فوائد الأصول، تقریرات محمّدحسین نائینی، ج3، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1376.
- لاری شیرازی، عبدالحسین، التعلیقه علی فرائد الأصول، ج2،قم، الجنه العلمیّ المؤتمر، 1418 ق.
- مجمع اهل البیت علیه السلام،قواعد أصول الفقه علی مذهب الإمامیّه، با اشراف محمد مؤمن قمی، چ2، قم، المجمع العالمی لأهل البیت علیهم السلام مرکز الطباعه و النشر، 1427 ق.
- محقّق داماد، سیّد محمد، المحاضرات، ج2، اصفهان، نشر مبارک، 1382.
- مشکینی اردبیلی، علی، اصطلاحات الأصول و معظم أبحاثها، چ6، قم، نشر الهادی، 1374.
- مصطفوی، سیّدمحمدکاظم، القواعد الفقهیّه، ج1، قم، مرکز العالمیّ للدراسات الاسلامیه ، 1426 ق.
- مصطفوی، سیّدمحمدکاظم ، مائه قاعده فقهیّه، چ4،  قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1421 ق.
- مظاهری، حسین، درس خارج، مورخ 10/12/1392 سایت مدرسه فقاهت. eshia.ir/Feqh
- مغنیه، محمّدجواد، علم أصول الفقه فی ثوبه الجدید، بیروت، دار العلم للملائین، 1975 م.
- مکارم شیرازی، ناصر، أنوار الأصول، ج3، چ2، قم، مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع)، 1428 ق.
- نعمان عکبری، محمد بن محمد (شیخ مفید)، تصحیح اعتقادات الامامیّه، قم، نشر المؤتمر العالمیّ لألفیه الشیخ المفید، 1413 ق.
- واعظ حسینی بهسودی، محمّد، مصباح الأصول، تقریرات سیّد ابوالقاسم خوئی، ج1، قم، مؤسسه احیاء آثار الامام الخوئی، 1422 ق.
- یزدی نجفی، محمّدابراهیم، حاشیه فرائد الأصول، ج2، قم، انتشارات دار الهدی، 1426 ق.
- یزدی، سیّد محمّدکاظم طباطبایی، العروه الوثقی، ج1، چ2، بیروت، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، 1409 ق.
فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی
دوره 9، شماره 16
اردیبهشت 1396
صفحه 69-92
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار