نویسندگان

• محمدرضا داداشی
• زهرا فیض

چکیده

درباره علم قاضی اختلافات و ابهاماتی وجود دارد؛ چه در اصل حجیت آن و چه در قلمرو  انتفاع از آن و چه در مفهوم و معنای آن. به نظر می­رسد بخش قابل توجهی از اختلافات، ناشی از عدم شناخت ماهیت علم قاضی است. در قلمرو شرع و قانون و نیز قضا، آن چه ملاک است تحقق علم می­باشد؛ و تقریباً اگر نگوئیم تحقیقاً، مراد از علم در قلمرو فوق، یقین عقلی یا منطقی که در حوزه معرفت شناسی و فلسفه مورد توجه می­باشد، نیست. در قلمرو قضاء نیز که بخشی از چارچوب­های شریعت در انسجام جامعه است، این علم، مفهومی غیر از قلمروهای دیگر نمی­تواند داشته باشد. علم قاضی ماهیتاً همان علمی است که از طرق متعارف حاصل می­شود و در فقه و اصول، علمی که در مؤدای طرق متعارف حاصل می­گردد، علم عادی اطمینانی است. این علم عادی اطمینانی همان قطع اصولی و فقهی است که متمایز از یقین منطقی و فلسفی است. پس علم قاضی همان علم عادی اطمینانی است که البته به نظر بسیاری، این علم در حوزه ظنّ قرار گرفته و با تعابیر ظنّ متاخم به علم، علم عرفی، ظنّ غالب، شبه قطع و... عنوان می­گردد؛ ولی حسب پژوهش، این علم عادی در قلمرو فقه و حقوق همان قطع اصولی است و همه فقها موکداً آن را در قاضی شرط می­دانند. تلقّی علم داشتن (نه ظنّ) از علم قاضی، سرّ حجیت مطلق آن در دیدگاه بسیاری از فقها و حقوقدانان و نیز تقدم آن بر دیگر ادله است.

کلیدواژه‌ها

• علم قاضی
• قطع
• یقین منطقی
• علم عادی
• اطمینان

عنوان مقاله [English]

The nature of the knowledge of the judge

چکیده [English]

There are disputes and in turn doubts about the judge's science; whether in its principle of authority or its exploitation territory or in its meaning and purpose. It seems that significant part of differences is due to the lack of understanding the nature of the judge's science. In the realm of religion and law, what is important is the realization of science. And approximately, if not by research, the purpose of science in above area is not the rational or logic which is concerned in epistemology and philosophy. In the judiciary territory which is a part of law framework to community cohesion, this science can not have other conceptual domains. Knowledge of the judge is the same science that naturally is obtained through conventional methods and in jurisprudence, science that is obtained through conventional methods is certainty normal science. This certainty normal science is the same principles certainty that is distinguished from logical and philosophical certainty. So, judge's science is the same certain normal science. Of course, for many, this science arises in the field of suspicion. And introduced by the interpretations of suspicion lead-knowledge, common knowledge, prevailed suspicion, semi-certainty and etc. But in terms of research, this normal science is the same principles certainty all jurists emphasize the requirement of it in the judge.

کلیدواژه‌ها [English]

• the knowledge of the judge
• certainty
• logical certainty
• normal science
• Trust