نویسندگان

• عباسعلی فراهتی
• مهدی متین

چکیده

در نهاد کیفری اسلام، برای هر جرمی کیفری نهاده شده که بر اصل برقراری تناسب میان کیفر و جرم مبتنی شده است. قتل به عنوان یکی از جرائم مستوجب قصاص، گاه توسط یک نفر و گاهی نیز به صورت گروهی انجام می شود. صرفنظر از حکم قصاص یا اخذ به دیه و یا عفو، در ازای جرم قتلی که توسط یک نفر انجام می شود،کیفر جرم قتلی هم که مرتکبین آن دو یا چند نفر باشند – مطابق متون فقهی شیعه- قصاص است؛ اما اگر ولیّ دم خواهان قصاص همه قاتلین باشد، دیۀ مازاد بر جنایت هر شخص را باید بپردازد. فقیهان شیعه برای این حکم از هر چهار منبع اجتهاد ـ کتاب، سنت، عقل و اجماع ـ سود جسته اند.
برآیند مقاله حاضر ضمن نارساخواندن ادله قرآنی و روایی حکم مذکور، آن است که اولیای دم نمی توانند همه کسانی را که در ارتکاب قتل مشارکت داشته اند قصاص کنند، زیرا چنین کاری، مصداق بارز «اسراف در قتل» بوده که خداوند از آن نهی فرموده است، بلکه باید یکی از شریکان را برای قصاص برگزیده، و سایر شریکان، دیۀ مازاد بر جنایتشان را به شخص قصاص شونده بپردازند. همچنین قاعده احتیاط در دماء، پشتیبان این دیدگاه است.

کلیدواژه‌ها

• شرکت در قتل
• قصاص
• دیه
• فقه شیعه
• فقه سنی
• منابع اجتهاد
• نقد استنباط

عنوان مقاله [English]

Punishment of Participating in a Murder

چکیده [English]

In the Islamic penal institution, a specific penalty is assigned for any offence which is fundamentally based on the idea of balance between the offence and the assigned penalty. Murder is one kind of offence which is sometimes committed by an individual and sometimes by a group. The penalty for this offence is retaliation. In the case of retaliation the murder needs to be voluntary. In murders committed by individuals, the avengers of blood can retaliate the murderer or receive blood money or pardon the murderer without recompense. But in group murder, in which a group kills an individual, the penalty assigned in the Shiite juristic texts is retaliation. Nevertheless, if the avenger of the blood decides to retaliate them all, he should pay the surplus blood money for the offence. Shiite jurists have used all four sources of ijtihad, i.e., the Book, Sunna, intellect, and consensus for issuing this decree.
Having reported the viewpoints of the Shiite jurists, we investigate in this study that judgment and the sources from which that judgment is inferred showing that the inferring such a judgment from the purposes derived from the Quran and hadiths is inadequate.
The resulting conclusion shows that the avengers of blood cannot retaliate all of the accomplices to the murder, since exercising this retaliation is the blatant example of extravagance in murder against which God warns. Instead, the avenger chooses one of the accomplices for retaliation and the rest of accomplices pay their surplus blood money for the offence to the person who receives the retaliation. Furthermore, the principle of precaution in bloods supports this viewpoint.

کلیدواژه‌ها [English]

• participation in murder
• retaliation
• blood money
• avenger of blood
• pardon