نویسنده

• عباس زراعت

چکیده

مفهوم مخالف جایگاه مهمی در استنباط احکام شرعی و حقوقی دارد زیرا قانون گذار بسیاری از احکام قانونی را در قالب مفهوم مخالف بیان می کند. مفهوم مخالف در کتاب های اصولی با چند عنوان خاص « مفهوم شرط، مفهوم صفت، مفهوم غایت، مفهوم حصر، مفهوم عدد و مفهوم لقب» مورد بحث قرار می گیرد به این ترتیب که هر کدام از آنها به صورت جداگانه بررسی می شوند که آیا اعتبار دارند یا خیر؟ این شیوه که موجب تورمّ کتابهای اصولی شده است، شیوه ی مناسبی نیست زیرا تمامی مصادیق مفهوم مخالف، ملاک یکسانی دارند و به جای بحث در باره ی این مصادیق می توان در باره ی ملاک و قاعده بحث کرد و همه ی آنها را ذیل عنوان ِ « مفهوم قید» مطرح نمود. شرط، حصر، غایت، عدد، صفت و سایر مواردی که علت پیدایش مفهوم مخالف هستند همگی قید می باشند و موضوع حکم را مقید می کنند پس به صورت کلی می توان بحث را چنین مطرح کرد که چنانچه موضوع حکمی، مقیّد به قیدی شود آیا زوال قید موجب زوال حکم می شود؟ موضوع این مقاله، بحث در باره ی تغییر شیوه ی مطالعه و بررسی مفهوم مخالف است و انتظار می رود نگرشی نو را در فرهنگ فقهی و حقوقی کشورمان به وجود آورد. نتیجه ی مقاله ، آن است که مفهوم مخالف یک صورت بیشتر ندارد و در استنباط مفهوم مخالف نمی توان تنها به ظاهر لفظ یا دلالت عقلی تکیه کرد بلکه باید از هر دو کمک گرفت و اراده ی قانون گذار را که به صورت غیر مستقیم بیان شده است به دست آورد.

کلیدواژه‌ها

• مفهوم مخالف
• شرط
• غایت
• حصر
• قید

عنوان مقاله [English]

The concept of Constraint: A New Approach to the Concept of Contradiction in Law

نویسنده [English]

• A. Zeraat

چکیده [English]

The concept of contradiction is important in the
interpretation of legal and religious laws because the legislator
uses the concept of contradiction in many laws. In law texts,
this concept has been referred to as condition, attribute, goal,
limitation, number and title. As each of these concepts has
been treated separately, it has caused an increase in the
volume of the relevant law texts. This does not seem to be a
proper policy because all of these concepts constrain the law
in similar ways. Therefore, one can discuss them under a
general umbrella term introduced as the concept of constraint
in the present article. All these concepts are used somehow to
limit or to constrain the subject of a law. The question that can
be raised is whether a law is actually nullified as the
constraints mentioned in it are removed? This article explores
ways of studying and researching concepts related to
contradiction. It expects to introduce a new approach that can
be used in the current practices of law and jurisprudence in
Iran. The findings of the present work indicate that the
concept of constraint is actually a unitary one and one cannot
rely on lexical variations in the related literature. The
intentions of the legislator may be arrived at by considering
both the superficial lexical items used and their logical
implications.

کلیدواژه‌ها [English]

• constraint
• Contradiction
• condition
• limitation
• limits
• goals