جستاری در نحوه اعمال حاکمیّت دولت بر «اراضی موات»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

2 استاد فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران (نویسنده مسئول).

3 دانشیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

چکیده

اهمیّت بررسی فقهی و حقوقی نحوه اعمال حاکمیّت دولت جمهوری اسلامی ایران بر اراضی موات، به دلیل ماهیّت انفالی و ضرورت اعمال نظارت دولتی نسبت به این اراضی در دوران غیبت است. بر اساس قوانین موضوعه، دولت مالک و دارای اختیار تصرّف مالکانه در رقبه اراضی موات است. این مالکیّت و اختیار تصرّف مالکانه در رقبه اراضی موات، بر اساس مبنای حاکمیّت منصبی ائمه اصول علیهم السلام نسبت به اراضی موات، برنامه ریزی و اعمال شده است. با بررسی و مقایسه دلایل مالکیّت شخصی امام اصل(ع) با دلایل اقامه شده از سوی قائلین مبنای حاکمیّت منصبی امام اصل(ع)، این نتیجه حاصل است که رقبه اراضی موات، متعلّق به ائمه اصول علیهم السلام است. بر این اساس، انتظار می رود در دوران غیبت، با تعدیل اختیار دولت در انتقال رقبه اراضی موات از طریق تصویب قانون جدید، مالکیّت امام اصل(ع) نسبت به رقبه اراضی موات تثبیت و از انتقال مالکیّت رقبه اراضی موات به بهره برداران جلوگیری به عمل آید. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A research on the way of applying the government's sovereignty over wastelands

نویسندگان [English]

  • Hossein rasoliasiabi 1
  • Aliakbar Izadifard, 2
  • Mohammad Mahdi zarei 3
1 PhD in Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, University of Mazandaran, Babolsar, Iran.
2 Professor of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, University of Mazandaran, Babolsar, Iran (Corresponding Author)
3 Associate Professor of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, University of Mazandaran, Babolsar, Iran.
چکیده [English]

The importance of jurisprudential and legal examination of the way the government of the Islamic Republic of Iran applies its sovereignty over the lands of wastelands is due to the nature of anfal and the necessity of exercising government supervision over these lands during absence. According to the relevant laws, the government is the owner and has the right to take ownership of the wastelands. This ownership and right of ownership in the competition of wastelands has been planned and applied based on the official authority of the Imams of Usul (peace be upon them) over wastelands. By examining and comparing the reasons for the personal ownership of Imam asl (a.s.) with the reasons of those who believe in the official authority of Imam Asl (a.s.), the result is that the rival lands of wastelands belong to the Imams of Usul (peace be upon them). Based on this, it is expected that during his absence, by adjusting the government's authority to transfer the rival lands of favorable land through the approval of the new law, the ownership of Imam Asl (a.s.) over the rival lands of favorable lands will be stabilized and the transfer of the ownership of rival lands of favorable lands to the exploiters will be prevented. Action will come.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam asl (AS)
  • Anfal Lands (Public Property)
  • Wastelands
  • Personal Property
  • Appointed Governance

مراجع

- ابن برّاج، قاضى عبد العزیز (1406ق)، المهذّب،ج1، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- انصاری(شیخ)، مرتضی بن محمدامین (1411ق)، کتاب المکاسب، قم: دار الذخائر.
- انصاری(شیخ)، مرتضى بن محمدامین (1415ق)، کتاب الخمس، ج4، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى(ره).
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1376)، ترمینولوژی حقوق، چ8، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- طباطبائی(صاحب ریاض)، سید على بن محمد (1418ق)، ریاض المسائل فی بیان الاحام بالدلائل، ج14، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
- حائری یزدی، مرتضى بن عبد الکریم (1418ق)، کتاب الخمس، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- حلّى(محقّق)، جعفر بن حسن (1418ق)، المختصر النافع فی فقه الامامیه، ج2، چ6، قم: مؤسسة المطبوعات الدینیه.
- حلّى(محقّق)، جعفر بن حسن (1408ق)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج3، چ2، قم: اسماعیلیان.
- حلّى(علامه)، حسن بن یوسف (1420ق)، تحریر الاحکام الشرعیه على مذهب الامامیه، ج2،  قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام.
- حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (1414ق)، تذکره الفقهاء، ج9، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
- حلّى(علامه)، حسن بن یوسف (1388ق)، تذکره الفقهاء، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
- حلّى(علامه)، حسن بن یوسف (1412ق)، منتهى المطلب فی تحقیق المذهب، ج14، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه.
- حلبى، حمزه بن على (1417ق)، غنیه النزوع الى علمی الاصول و الفروع، قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام.
- ابن ادریس حلّی، محمد بن منصور (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، ج1، چ2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- خمینى(امام)، سید روح الله (1421ق)، کتاب البیع، ج2و3، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس(ره).
- خمینى(امام)، سید روح الله (1423ق)، ولایت فقیه، چ12،تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس(ره).
- دفتر حقوقی و بازرسی سازمان جنگلها و مراتع کشور (1380)، مجموعه قوانین منابع طبیعی کشور، سازمان جنگلها و مراتع کشور، چ1، تهران: سازمان جنگلها و مراتع کشور.
- سلّار دیلمی، حمزه بن عبدالعزیز (1404ق)، المراسم العلویه و الاحکام النبویه، قم: منشورات الحرمین.
- سیوری حلّی(فاضل مقداد)، مقداد بن عبد الله سیوری (1404ق)، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، ج4، قم: کتابخانه آیه الله العظمی مرعشى نجفى(ره).
- شکربیگی، علیرضا؛ خوئینی، غفور (1397)، سیاست جنائی در پیشگیری اجتماعی ناظر به منابع طبیعی و اراضی ملّی، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 19، 185-218.
- شمس، احمد (1396)، نظام حقوقی اراضی ملّی شده، چ7، تهران: دادگستر.
- طوسى(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1390)، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، ج3، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
- طوسى(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1387)، الجمل و العقود فی العبادات، ج1، مشهد: دانشگاه فردوسى مشهد.
- طوسى(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1375)، الاقتصاد الهادی الى طریق الرشاد، چ1،تهران: کتابخانه جامع چهل‌ستون.
- طوسى(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1407ق)، الخلاف، ج3، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- طوسى(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1387ق)، المبسوط فی فقه الامامیه، ج2و3، چ3، تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه.
- طوسى(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1400ق)، النهایه فی مجرّد الفقه و الفتاوى، چ2، بیروت: دار الکتاب العربی.
- طوسى(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1407ق)، تهذیب الاحکام، ج4، چ4، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
- جبعی عاملى(شهید ثانی)، زین الدین بن على (1413ق)، مسالک الافهام الى تنقیح شرائع الاسلام، ج12، قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
- عاملى(کرکی)، على بن حسین (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج7، چ2، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
- عاملى(کرکی)، على بن حسین (1409ق)، رسائل المحقّق الکرکی، قم: کتابخانه آیه الله العظمی مرعشى نجفى(ره) و مؤسسه النشر الاسلامی.
- حرّ عاملى، محمد بن حسن (1409ق)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج9، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
- فتّاحی، سید محسن (1392)، دامنه اختیارات حکومت در جعل قانون از منظر فقه، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 9، 87-108.
- کلینى، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، چ4و7و8، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
- کیدرى، محمد بن حسین (1416ق)، اصباح الشیعه بمصباح الشریعه، قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام.
- مطهّرى، مرتضى (بی تا)، فقه و حقوق،ج20، قم: بی جا.
- مفید(شیخ)، محمد بن محمد بن نعمان (1413ق)، المقنعه، قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید(ره).
- منتظری نجف آبادی، حسینعلى (a1409ق)، دراسات فی ولایه الفقیه و فقه الدوله الاسلامیه، چ2، قم: تفکّر.
- منتظری نجف آبادی، حسینعلى (بی تا)،کتاب الخمس و الانفال، قم: بی تا.
- منتظری نجف آبادی، حسینعلى (b1409ق)، مبانى فقهى حکومت اسلامى، ج1و5و7، قم: کیهان.
- منتظرى نجف آبادی، حسینعلی (1417ق)، نظام الحکم فی الاسلام، چ2، قم: سرایى.
- میلانى، سید محمدهادى (1395)، محاضرات فی فقه الامامیه، مشهد: دانشگاه فردوسى مشهد.
- نجفى(صاحب جواهر)، محمدحسن (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج16، چ7، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- همدانى، آقا رضا بن محمد هادى (1416ق)، مصباح الفقیه، ج14، قم: المؤسسه الجعفریه لاحیاء التراث و مؤسس النشر الاسلامی.
مطالعات فقه و حقوق اسلامی
دوره 16، شماره 37
در حال تکمیل شدن
بهمن 1403
صفحه 7-28

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار