ایراد منجّز نبودن موضوع دعوی در فقه امامیه با رویکرد تطبیقی با حقوق کشورهای اسلامی و فرانسه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

2 استادیار حقوق خصوصی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران (نویسنده مسئول)

3 استادیار گروه حقوق خصوصی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

4 استاد فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

10.22075/feqh.2022.25709.3141

چکیده

اظهار ادّعا به صیغه جزم، یکی از شرایطی است که در فقه برای پذیرش دعوا بیان شده است؛ البته جزمی بودن دعوا یکی از شروط مورد اختلاف در بین فقهاست و هر یک از موافقان و مخالفان، دلایلی را برای توجیه نظر خود ارائه داده اند که در نهایت، قانونگذار ایرانی با تأسّی از مباحث فقهی و با پذیرش نظر موافقین برای نخستین بار در قانون آئین دادرسی مدنی مصوّب 1379، عدم اقامه دعوا به صیغه جزم را از جمله ایرادات و موانع رسیدگی به دعوا ذکر نمود. در حال حاضر، در حقوق ایران یکی از شرایط صحّت اقامه دعوا و رسیدگی ماهوی به آن جزمی بودن دعواست، و نظر به این که این شرط ریشه فقهی دارد لذا در جهت رفع کاستی های حقوقی و قانونی موضوع لازم است ضمن مطالعه در کتب فقهی و این امر که در فقه امامیه چگونه طرح و چه تضمیناتی در راستای آن پیش بینی شده است، موضوع به نحو تطبیقی هم مورد توجه و تحقیق قرار گیرد تا هم بتوان خلأ های ناشی از کمبود ادبیّات آئین دادرسی مدنی را جبران کرد و هم زمینه را جهت اصلاح به وجود آورد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the problem of uncertainty in the subject of litigation in Imamiyyah jurisprudence with a comparative approach with the laws of Islamic countries and France

نویسندگان [English]

  • Behnam Amir Shakeri 1
  • Parvin Akbarineh 2
  • Ali Gharibeh 3
  • Mohammad Tagi Alavi 4
1 PhD student in Private Law, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.
2 Assistant Professor of Private Law, Ahar Branch, Islamic Azad University, Ahar, Iran: (Corresponding Author)
3 Assistant Professor of Private Law Department, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.
4 Professor of Islamic Jurisprudence and Principles of Islamic Law, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

Stating the claim with certainty is among the conditions in jurisprudence for accepting the action. the certainty of an action is among the most controversial discussions among the jurists. the advocates and opponents provided reasons to justify their opinion. Finally, by virtue of the jurisprudence and accepting the opinion of the proponents for the first in the history of the codes of the civil procedures ratified in 2000, the Iranian legislator considered not filing a lawsuit due to certainty among the obstacles of trial, currently in the Iranian law one of the conditions of filling a lawsuit and substantive trial is certainty. Taking into account that this condition is on the basis of the jurisprudence, thus, to eliminate the legal problems of this issue, besides studying the books regarding jurisprudence, proposing this issue in the Shia jurisprudence and the guarantee of its enforcement predicted in this regard must be investigated comparatively in order to compensate for the gap resulting from the lack of literature concerning the cod of the civil procedure and set the grounds for reformations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Trial Obstacles
  • Certainty Condition
  • Hearing a Case
  • probable Lawsuit

مراجع

- قرآن کریم.
- آشتیانی، میزا محمد (1369ق)، کتاب القضاء، قم: دار الهجره.
- ابن ادریس حلّی، محمد بن منصور بن احمد (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.  
- اردبیلی، (مقدس)، احمد بن محمد (1403ق)، مجمع الفائده و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج12، قم:  مؤسسه النشر الاسلامی.   
- اسماعیل عمر، نبیل (2009م)، قانون اصول المحاکمات المدنیّه، بیروت: الحلبی الحقوقیه.  
- الیوت، کاترین؛ ورنون، کاترین (1385)، نظام حقوقی فرانسه، ترجمه: بیگ زاده، تهران: مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی.
- انصاری(شیخ)، مرتضی بن محمدامین (1410ق)، القضاء الاسلامی، ج1، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- پرو، روژه (1384)، نهادهای قضایی فرانسه، ترجمه: شهرام ابراهیمی و عباس تدین و غلامحسین کوشکی)، قم: سلسبیل.
 - تبریزی، میزا محمدجواد (1415ق)، أسس القضاء و الشهاده، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1391)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، ج3و4، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- حسن یاغی، اکرم (2005م)، نظریه الدعوی بین الشریعه و الفقه و القضاء، بیروت: زین الحقوقیه.
- حسینی میلانی، سید علی (1401ق)، کتاب القضاء، تقریرات درس سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، قم: خیام.
- حلبی، ابوالصلاح (1403ق)، الکافی فی الفقه، ج1، تحقیق: رضا استادی، اصفهان: مکتبه الامام امیرالمؤمنین(ع).
- حلّی(فخرالمحققین)، محمد بن حسن بن یوسف (1415ق)، ایضاح القوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم: اسماعیلیان.
- حلّی(محقّق)، جعفر بن حسن (1408ق)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: اسماعیلیان.
- حلّی (علامه)، حسن بن یوسف ( 1417ق)، تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه، ج5، مشهد: مأسسه آل البیت علیهم السلام.
- خدابخشی، عبدالله (1390)، مبانی فقهی آئین دادرسی مدنی و تأثیر آن در رویه قضایی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- خراسانی، ملا محمدکاظم، (1406ق)، حاشیه بر مکاسب، تهران:  ارشاد اسلامی.
- خمینی(امام)، سید روح الله (1374)، تحریر الوسیله، ج4. قم:  مؤسسه النشر الاسلامی.
- خمینی(امام)، سید روح الله (1379)، تحریر الوسیله، ج2، تهران: عروج.
- خوانساری، سید احمد (1364ق)، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، ج6، قم: مکتبه الصدوق.
- دهخدا، علی اکبر (1377)، فرهنگ فارسی، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- رشتی، حاج میرزا حبیب الله (1401ق)، کتب القضاء، ج1، تحقیق: سید احمد حسینی، قم: خیام.
- سبزواری، محمد باقر بن محمد (1411ق)، کفایه الاحکام، قم: مهر.
- سنگلجی، محمد (1356)، قضا در اسلام، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- شمس، عبدالله (1388)، آئین دادرسی مدنی، ج1، تهران: درّاک.
- صدرزاده افشار، محسن (1385)، آئین دادرسی مدنی، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- طباطبائی یزدی، سید محمدکاظم (1378)، تکمله العروه الوثقی، ج4، تهران: حیدری.
- عاملی(شهید اول)، محمد بن مکّی (1414ق)، الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، ج4، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- عاملی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1410ق)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، قم: داوری.
- علی آبادی، علی (1393)، عقد معلّق در قانون مدنی و اثر تعلیق به شرایط صحّت عقد، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 11، 191-210.
- عمید، حسن (1357)، فرهنگ زبان فارسی، تهران: امیرکبیر.
- فاضل آبی، (1408ق)، کشف الرموز فی شرح المختصر النافع، ج1 و2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- فاضل لنکرانی، محمد (1420ق)، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله(القضاء و الشهادات)، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام.
- کوشه، ژرار (1391)، آئین دادرسی مدنی فرانسه، ترجمه: سید احمد علی هاشمی، تهران:  دادگستر.
- متین دفتری، احمد (1378)، آئین دادرسی مدنی و بازرگانی، تهران: مجد.
- محقق سبزواری، محمد باقر بن محمد ( 1411ق)، کفایه الاحکام، قم: مهر بیتا.
- مدنی، سید جلال الدین (1375)، آئین دادرسسی مدنی، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- معین، محمد (1371)، فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.
- مغنیه، محمدجواد (1966م)، فقه الامام جعفر الصادق(ع)، ج6، بیروت: دارالحکم
 - موسوی اردبیلی، سید عبدالکریم (1408ق)، فقه القضاء، ج2، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
- مهاجری، علی (1387)، مبسوط در آئین دادرسی مدنی، ج1، تهران: فکرسازان.
- مهاجری، علی (1389)، آئین قضاوت مدنی در محاکم ایران، تهران: فکرسازان.
- نجفی(صاحب جواهر)، محمدحسن (1398ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تحقیق و تعلیق و تصحیح: محمود قوچانی، ج22 و40، قم: دار الکتب الاسلامیه.
- نراقی، احمد بن محمدمهدی (1419ق)، مستند الشیعه فی احکام الشریعه، ج17، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث.
- نعیم یاسین، محمد (2009م)، نظریه الدعوی بین الشریعه الاسلامیه و قانون المرافعات المدینه و التجاریه، اردن: دار النفائس.     
- واحدی، قدرت الله (1387)، آئین دادرسی مدنی، تهران: میزان.
مطالعات فقه و حقوق اسلامی
دوره 16، شماره 36
در حال تکمیل شدن
آذر 1403
صفحه 79-108

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار