زمینه های فقهی عدالت ترمیمی در حقوق کیفری ایران با تأکید بر حقوق کیفری اطفال

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرمشناسی، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران.

2 استادیار گروه حقوق، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران (نویسنده مسئول)

3 استادیار گروه حقوق، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران.

10.22075/feqh.2022.27816.3320

چکیده

سیاست جنایی اسلام در قبال بزه­کاری اطفال تنها به کیفردهی بسنده نکرده است و حمایت از کودکان در برابر بزه­دیدگی و واکنش نسبت به بزهکاری کودک در زمان ارتکاب جرم قسمتی از سیاست جنایی فقه اسلامی است. عدالت ترمیمی به نوبه خود و به­تنهایی می­تواند عاملی جهت پیشگیری از بزهکاری اطفال در معرض خطر محسوب گردد و به نحوی امنیّت فردی و اجتماعی آنان را فراهم سازد. نهادهای مؤثر زیادی در بطن پیشگیری از بزهکاری اطفال و نوجوانان در معرض خطر وجود دارند که با تکیه بر اهداف عدالت ترمیمی، برای کاهش جرایم و بزه­دیدگی اطفال و نوجوانان تلاش می­کنند. بر اساس بررسی­های فقهی، به نظر می رسد که ارتباط تنگاتنگی میان آموزه­ های فقهی و عدالت ترمیمی وجود دارد. افزون بر این، نظریه عدالت ترمیمی در حوزه کودکان از جمله ضرورت ­ها و کاربردهای این نظریه در موازین فقهی است. بنابراین، پیشنهاد می گردد که در کاربرد عدالت ترمیمی در حوزه اطفال در معرض خطر، بزهکار و یا بزه­دیده، از مبانی فقهی و اصول اخلاقی اسلامی اسلامی استفاده گردد. در این راستا، جامعه اسلامی نباید از این موازین دورگردد بلکه می­بایست این مبانی را در دادرسی ­های مربوط به اطفال عملی سازد. این مقاله می­کوشد با به­کارگیری شیوه توصیفی - تحلیلی و با تأکید بر حقوق کیفری اطفال، به تبیین زمینه ­های فقهی عدالت ترمیمی در حقوق کیفری ایران بپردازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Jurisprudential Fields of Restorative Justice in Iranian Criminal Law Emphasizing the Criminal Law of Children

نویسندگان [English]

  • Bibi Atefeh moosavi 1
  • Mohammad ali TaheriBajd 2
  • Seyed Hassan Hashemi 3
1 PhD Student in Criminal Law and Criminology, Birjand Branch, Islamic Azad University, Birjand, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Law, Birjand Branch, Islamic Azad University, Birjand, Iran: Correspondence author
3 Assistant Professor, Department of Law, Birjand Branch, Islamic Azad University, Birjand, Iran.
چکیده [English]

Islam’s criminal policy towards child delinquency has not been sufficient only to cover up and support children against delinquency and response to child delinquency at the time of crime is part of the policy Criminal is Islamic jurisprudence. Restorative justice, in turn, and to others, can be considered a factor for the prevention of child delinquency at risk and in some way provide security for their personal and social health. There are many effective institutions at the heart of the prevention of delinquency of children and at-risk adolescents, relying on the goals of restorative justice, to reduce crime and crime, children and adolescents try to reduce crime. According to the study of jurisprudential materials, it seems that there is a close relationship between the teachings of jurisprudential and restorative justice. In addition, the theory of restorative justice in the field of children is among the necessity of ^ and applications of this theory in jurisprudential standards. Therefore, it is suggested that in the application of restorative justice in the field of children at risk, delinquent or delinquent, the jurisprudential and ethical principles of Islamic Islam should be used. In this regard, the Islamic community should not move away from these standards, but rather, it should implement these principles in the proceedings of ^ children. This article is about Koshd with a descriptive-analytical method and with an emphasis on the criminal law of children, to explain the field of 3 jurisprudential and restorative justice in Iranian criminal law.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Delinquency Prevention
  • Jurisprudential Fields
  • Restorative Justice
- قرآن کریم.
-  فروزش، روح الله (1398)، جایگاه عدالت ترمیمی در فقه اسلامی و حقوق ایران؛ چ6، تهران: خرسندی.
- بیگی، جمال؛ عمانی، مهدی؛ رضی نژاد، سیده هانیه (1395)، زمینه های عدالت ترمیمی در حقوق جزا و جرم شناسی، کنگره بین المللی علوم اسلامی، علوم انسانی، تهران.
- پورآقا، نیر؛ صادقی نژاد پاریزی، مصطفی (1395)، بررسی مصالحه به عنوان روش غیر قضایی حلّ اختلاف در نظام حقوقی ایران، اولین کنگره ملی  علوم انسانی و وقف.
- جعفر پور صادق؛ الهام؛ عدالتجو، اعظم (1393)، بزه پوشی و تأثیر آن در پیشگیری از انحراف ثانویه، تحقیقات حقوقی آزاد، 23، 17-37.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن (1391)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، بیروت: دار التراث العربی.
- حکمت نیا، محمود (1386)، مسئولیت مدنی در فقه امامیه، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- خوئی، سید ابوالقاسم(1413ق)، منهاج الصالحین، ج1، چ2، قم: مدینه العلم.
- دهخدا، علی اکبر (1319)، فرهنگ لغت، تهران: بانک ملی.
- رجبی، فرناز؛ مهرا، نسرین (1396)، پاسخ دهی به بزهکاری کودکان و نوجوانان: تخمینی یا ترمیمی، فصلنامه تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، 32، 85-121.
- زینالی، امیرحمزه (1395)، ابعاد حقوقی و جرم شناختی حمایت از کودکان و نوجوانان در معرض خطر، چ9، تهران: روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران.
- سلیمانی، مهدی (1397)، بزه پوشی از منظر فقه اسلامی و حقوق جزای ایران، فصلنامه علمی فقه و مبانی حقوق اسلامی، 4، 59-78.
- سماواتی پیروز، امیر (1395)، عدالت ترمیمی، تعدیل تدریجی عدالت کیفری یا تغییر آن، چ9، تهران: بیَّنه.
- صادقی موحد، خدیجه؛ باقری، احمد؛ صدری، سید محمد؛ امیرپور، حیدر (1398)، عدالت ترمیمی، بایستگی و ضرورت حاکمیّت آن در حوزه خانواده با تکیه بر مبانی فقهی، فقه و مبانی حقوق اسلامی، 52/1، 107-126.
- طباطبائى(علامه)، سید محمّدحسین (1390)، المیزان فی تفسیر القرآن، 20 جلدی، بیروت: مؤسّسة الأعلمی للمطبوعات.
- طریحی، فخر الدین بن محمّد (1362)، مجمع البحرین، تهران: حسینی.
- عطاشنه، منصور؛ عطاشی، یونس؛ محبی پور، یاسمین (1397)، بررسی ساختار کاربردی نظریه عدالت ترمیمی در حقوق کیفری اسلامی، کنگره بین المللی فرهنگ و اندیشه دینی.
- علمداری، علی؛ فرجیها، محمد (1399)، ظرفیّت های تقنینی کاربرد برنامه های عدالت ترمیمی در بزه دیدگی اطفال در فضای سایبر، فصلنامه مجلس و راهبرد، 102، 157-182.
- غلامی، حسین (1392)، الگوها یا گونه های عدالت کیفری اطفال، آموزه های حقوق کیفری، 6، 89-106.
- کوشکی، غلامحسین (1400)، اهداف نظام دادرسی کیفری، چشم اندازی اسلامی، فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 25، 339-358.
- نجفی(صاحب جواهر)، محمّدحسن (1393)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج21، چ3، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.