نویسنده

استاد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

اطلاق مقامی و کلامی، دو اصل از اصول تفسیری ارادة قانونگذار در قلمرو اطلاق و تقیید هستند. اگرچه هر دو اصل مزبور به هنگام شکّ در مراد قانونگذار از اطلاق و تقیید کاربرد دارند ولی بین این دو اصل در اثبات اطلاق و تقیید، تفاوت جدّی وجود دارد. گاهی مشاهده می شود که در تمسّک به اطلاق مقامی و کلامی برای تفسیر ارادة قانونگذار و شارع در قلمرو اطلاق و تقیید، خلط شده یا مورد غفلت قرار گرفته است. این مسأله موجب طرح این سؤال اصلی تحقیق شده است که «معیارهای تفکیک اطلاق مقامی و اطلاق کلامی در تفسیر ارادة قانونگذار چیست؟» ضرورت تحقیق، علاوه بر کاربردی بودن پژوهش حاضر، آن است که تاکنون کسی به این مسأله نپرداخته است. مقاله حاضر درصدد این کار با روش تحلیلی و استنادی کتابخانه ای برآمده و نوزده معیار تفکیک برای تمسّک به اطلاق مقامی و کلامی در تفسیر ارادة قانونگذار ارائه داده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Criteria for Distinguishing between “Etlag-e-Maghami and Kalami” in Interpreting the Will of the Legislator

نویسنده [English]

  • Heydar Bagheri Asl

Tabriz University

چکیده [English]

“Etlag-e-Maghami and Kalami” are two principles of interpretive principles of the legislator's will in the realm of unrestricted words meaning on absoluteness and restriction. Although both of these principles are used in the absoluteness and restriction of the legislator when in doubt, but there is a serious difference between these two principles in proving the absoluteness and restriction. It is sometimes observed that in reliance on the “Etlag-e-Maghami and Kalami” to interpret the will of the legislator and the lawgiver in the realm of absoluteness and restriction is confused or neglected. This issue has raised the main question of the research: "What are the criteria for separating the “Etlag-e-Maghami and Kalami” in the interpretation of the will of the legislator?" The necessity of the research, in addition to the applicability of the present research, is that no one has addressed this issue so far. The present article intends to do this with the analytical and citation method of the library and presents 19 criteria of separation for relying on the “Etlag-e-Maghami and Kalami” in the interpretation of the legislator's will.

کلیدواژه‌ها [English]

  • “Etlag-e-Maghami
  • Etlag-e-Kalami ”
  • absolute
  • restriction
- قرآن کریم.
- امامی، سید حسن (1371)، حقوق مدنی، ج2، چ11، تهران: اسلامیه.
- انصاری(شیخ)، مرتضی بن محمدامین (1404ق)، مطارح النظار، تقریر: ابوالقاسم کلانتری، قم: مؤسسه آل البیت.
- ایروانی، باقر، درس خارج اصول، جلسة مورخ 20/01/1339 تاریخ بازیافت: 14/09/1400 به آدرس: https://www.eshia.ir/feqh/archive/text/iravani/osool/38/390120.
- ایروانی، باقر، درس خارج اصول، جلسة مورخ 23/01/1339 تاریخ بازیافت: 14/09/1400 به آدرس: https://www.eshia.ir/feqh/archive/text/iravani/osool/38/39012.
- آخوند خراسانی، محمدکاظم (1409ق)، کفایه الاصول ، ج1، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- آخوند خراسانی، محمدکاظم (بی تا)، حاشیه علی فرائد الاصول، قم: اسماعیلیان.
- باقری اصل، حیدر (1400)، مبادی اصول استنباط حقوق، تهران: مجد.
- جعفری ­لنگرودی، محمدجعفر (1376)، مقدمة عمومی علم حقوق، چ4، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن (1387ق)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، تصحیح: محمد رازی، بیروت: دار احیاء التراث.
- حیدری، سید علی نقی (1379ق)، اصول الاستنباط، قم: مکبته المفید.
- خطیبی قمی، سید کمال (1389)، مقدمة علم اصول فقه، تهران: خطّ سوم.
- خطیبی قمی، سید کمال (1393)، کاربرد اصول فقه در قانون مدنی، تهران: دادآفرین.
- خمینی(امام)، سید روح الله (1385)، تحریرات فی الاصول، ج5، تقریرات درس خارج اصول امام خمینی، تقریر: سید مصطفی موسوی خمینی، چ2، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
- خوئی، سید ابوالقاسم (1365)، مصباح الفقاهه، تقریر: علی توحیدی، قم: وجدانی.
- خوئی، سید ابوالقاسم (1377)، أجود التقریرات، قم: اسماعیلیان.
- راغبی، محمد؛ رجبی، رجبی (1398)، ماهیّت اطلاق مقامی و ادلة آن، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 21، 61-84.
- زارعی شریف، وحید (1390)، بررسی روش استنباط از طریق اجرای مقدّمات حکمت، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 25، 43 -65.
- سلطان العلما، سید علاء الدین حسین (1378)، حاشیه السلطان علی معالم الدین و ملاذ المجتهدین، قم: مکتب اعلام اسلامی.
- شهیدی، مهدی (1390)، تشکیل قراردادها و تعهّدات، چ8، تهران: مجد.
- طباطبائی یزدی، محمّدکاظم (بی تا)، ملحقات العروه الوثقی، ج2، قم: اسماعیلیان.
- طباطبائی یزدی، محمّدکاظم (1409ق)، العروه الوثقی، ج4، چ2، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
- عاملی، حسن بن زین الدین (1365)، معالم الدین و ملاذ المجتهدین، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- عدل، مصطفی (1373)، حقوق مدنی، به کوشش محمدرضا بندچی، قزوین: بحر العلوم.
- عراقی، آقاضیاء الدین (بی تا)، تقریرات الاصول، تقریر: ابوالفضل نجم آبادی، ج1، قم: مؤسسه آل البیت.
- غروی نائینی، محمدحسین (1404ق)، فوائد الاصول، تقریر: محمدعلی کاظمی خراسانی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- فاضل لنکرانی، محمد (1381)، اصول فقه شیعه، دروس خارج اصول فاضل لنکرانی، تقریر: محمود ملکی اصفهانی و سعید ملکی اصفهانی، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
- فیومی، احمد بن محمد (1430ق)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- قاسم زاده، مرتضی؛ ره پیک، حسن؛ کیایی، عبدالله (1390)، تفسیر قانون مدنی اسناد، آراء و اندیشه های حقوقی، چ5، تهران: سمت.
- قافی، حسین؛ شریعتی، سعید (1382)، اصول فقه کاربردی، ج1، چ2، تهران: سمت.
- محمدی، ابوالحسن (1358)، مبانی استنباط حقوق اسلامی(اصول فقه)، چ3، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- محمدی، علی (1387)، شرح اصول الفقه، ج1، قم: دار الفکر.
- مظفّر، محمدرضا (1386ق)، اصول الفقه، چ2، نجف: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
- موسوی ­بجنوردی، سید محمد (1374)، نقش قبض در عقد رهن، فقه اهل بیت، 3، 189-206.