فردی کردن مجازات‌ها در پرتو انگیزۀ شرافتمندانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران

2 دانشیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران (نویسنده مسؤول)

10.22075/feqh.2025.37085.4201

چکیده

 با مطالعه در مبانی فقهی و مقررات جزایی کشورهای خارجی و کشور اسلامی ایران انگیزه مجرم در تحقق جرم، عنوان مجرمانه و تعیین مجازات عادلانه تأثیرگذار شناخته شده است. بعضی از مجرمان با انگیزه شرافتمندانه و برخی دیگر همان جرم را با انگیزه شرورانه و انتقام جویی مرتکب می‌شوند. انصاف و عدالت قضایی اقتضاء می‌کند قاضی در اِعمال مجازات نسبت به این دو نفر قایل به تفاوت شود. اعمال مجازات مجرم در عرف جامعه منوط به میزان سرزنش فرد مرتکب است. هرچه میزان سرزنش بیشتر باشد مجازات تشدید می شود و در بعضی موارد که مرتکب انگیزه شرافتمندانه دارد این میزان سرزنش به صفر می‌رسد و در مقابل چه بسا مرتکب مورد تحسین و تقدیر نیز قرار می گیرد که در این فرض از مجازات معاف و تبرئه می‌شود. سوال اصلی این تحقیق که به روش توصیفی تحلیلی انجام گرفته این است که انگیزه مجرمانه تا چه اندازه می تواند در حکم به مجازات یا سقوط و تخفیف مجازات اثرگذار بوده و چگونه قاضی می تواند با استناد به این موضوع، با مجرم برخورد داشته باشد؟ یافته اصلی تحقیق آن است که فردی کردن مجازات با انگیزه شرافتمندانه ریشه در حقوق جزایی غالب کشورها و حقوق کامن لا، مقررات بین‌المللی، متون فقهی و ریشه در وجدان انسان‌های با انصاف دارد. قاضی دادگاه برای صدور یک حکم عادلانه و منصفانه در محاکم جزایی باید انگیزه مجرم را احراز کند؛ از اینرو می توان گفت اصل تفرید در مجازات اقتضا می‌کند قضات محاکم با تحقیق و بررسی شخصیت مجرم اوضاع و شرایط حاکم در زمان وقوع جرم و انگیزه شرافتمندانه و یا شرورانه وی را احراز و مورد توجه جدّی قرار دهند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Individualizing punishments in light of honorable motivation

نویسندگان [English]

  • Sadegh Rahimi 1
  • mohammad Rouhanu Moghaddam 2
1 PhD student in Criminal Law and Criminology, Semnan Branch, Islamic Azad University, Semnan, Iran
2 دانشیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران (نویسنده مسؤول)
چکیده [English]

By studying the jurisprudential principles and penal regulations of foreign countries and the Islamic country of Iran, the motive of the offender has been recognized as influential in committing a crime, criminal title, and determining a fair punishment. Some criminals commit the same crime with an honorable motive, while others commit the same crime with an evil and revengeful motive. Fairness and judicial justice require the judge to distinguish between the two in imposing punishment. In the customs of society, the imposition of punishment on a criminal depends on the degree of blame on the perpetrator. The greater the degree of blame, the more severe the punishment, and in some cases where the perpetrator has an honorable motive, this degree of blame reaches zero. On the other hand, the perpetrator may be praised and appreciated, and in this case, he is exempted from punishment. Individualizing punishment with an honorable motive has its roots in the criminal laws of most countries and common law, international regulations, jurisprudential texts, and is rooted in the conscience of fair-minded people. In order to issue a just and fair verdict in criminal courts, the judge must ascertain the motive of the offender.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Honorable motive
  • appropriate punishment
  • individualization of punishment
  • criminal intent